Juli 2020
1 juli: ‘Tot december een lege agenda'
In de culturele en creatieve sector werken 300.000 mensen. Meer dan zeventig procent van hen is ZZP’er. Om hun belangen beter voor het voetlicht te brengen, werd in 2019 de Creatieve Coalitie opgericht. Meer dan veertig beroepsverenigingen van musici, dansers, acteurs, ontwerpers, theatertechnici, beeldend kunstenaars, regisseurs en andere makers in de kunst bundelden daarin hun krachten. Hare Majesteit Koningin Máxima ontmoette op 1 juli een aantal van hen in theater de Nieuwe Regentes in Den Haag. Zij wilde meer horen over de impact van de coronamaatregelen op hun dagelijks leven en beroepspraktijk. Danseres en choreografe Eva Villanueva: “Veel dansers verdienen in de zomer een groot deel van hun inkomen. Dat valt nu weg omdat festivals niet doorgaan.” Sopraan Caroline Cartens vertelde dat veel mensen in de cultuursector noodgedwongen uitweken naar ander werk: “Een collega die de Nederlandse Muziekprijs heeft gewonnen is nu hovenier. Een operazanger die ik ken werkt in de bouw. Er dreigt een enorme talent-drain”. Violiste Eva Stegeman: “Ik zou deze zomer concertmeester zijn van een operaproductie op het Wad. Die kan niet doorgaan. Mijn agenda is tot december leeg.” Voorzitter Ruud Nederveen van de Creatieve Coalitie wees erop dat niet alleen uitvoerend kunstenaars getroffen waren door het wegvallen van opdrachten: “Achter elke acteur staan drie mensen die het mogelijk maken, lichttechnici, decorbouwers, geluidsmensen.” Danseres Cherish Menzo zag gelukkig ook veel onderlinge solidariteit: “Het is belangrijk dat we elkaar opvangen in het diverse cultuurlandschap.”
Besluit videoconferentie en andere bekrachtigingen
De uitbraak van het coronavirus leidde ertoe dat Zijne Majesteit de Koning meer stukken dan in voorgaande jaren op zijn tablet bekrachtigde. Zo bekrachtigde de Koning 59 wetten op digitale wijze. De digitale weg bood juristen op de ministeries en medewerkers van het Kabinet van de Koning de mogelijkheid om zoveel mogelijk thuis te werken. Op 20 maart ondertekende de Koning digitaal een wijziging van het Besluit videoconferentie. Dit besluit maakt mogelijk dat het houden van videoconferenties bij rechtszaken in meer gevallen mogelijk is.
In de Grondwet is bepaald dat de Koning alle wetten, algemene maatregelen van bestuur en andere Koninklijke Besluiten ondertekent, waardoor deze worden bekrachtigd. De verantwoordelijke minister of staatssecretaris ondertekent daarna. Dit wordt het contraseign genoemd. Hiermee komt de ministeriële verantwoordelijkheid tot uitdrukking.
In 2020 tekende de Koning in totaal meer dan 420 wetten en algemene maatregelen van bestuur en meer dan 2200 Koninklijke Besluiten.
3 juli: Een berg piepers
Aardappelen, uien, erwten en suikerbieten: het agrarische bedrijf van Rosalinde en Peter van der Poel in Abbenbroek produceert een breed assortiment aan akkerbouwproducten. Voor hen en voor vele andere agrariërs ging de coronapandemie gepaard met grote onzekerheden. Belangrijke afnemers als de horeca vielen grotendeels weg terwijl supermarkten juist meer omzet draaiden. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander ging op 3 juli op werkbezoek bij Van der Poel Loonbedrijf Akkerbouw om met de eigenaren en een aantal collega-agrariërs te praten over de impact van de corona-uitbraak op de landen tuinbouwsector. Rosalinde en Peter van der Poel leidden hem rond over hun bedrijf en lieten hem zien wat de gevolgen waren van de sterk verminderde frietconsumptie in de horeca: “Onze schuur ligt nog vol terwijl de vroege aardappels alweer bijna geoogst zijn. De prijzen zijn laag en de situatie is erg onzeker.”
Kalverhouder Fije Visscher had een soortgelijke boodschap: “De koelhuizen hangen momenteel vol. Wat betekent dat voor de prijs?” Aspergekweker Sandra de Wit bracht een andere kant van het verhaal naar voren. Zij vertelde dat haar afzet aanvankelijk een enorme terugval had laten zien, maar dat daarna een stijgende lijn had ingezet waardoor ze het seizoen toch redelijk goed had kunnen afsluiten. “Maar het was wel gestructureerd paniekvoetbal!”
8 juli: Sanitair in plaats van speeltoestellen
Als begin juli de zomer lonkt, lopen de vakantieparken in Zeeland normaliter snel vol. Zeeuwse ondernemers in de toeristische sector hadden in het voorseizoen hun handen vol om hun voorzieningen corona-proof te maken en hun bedrijf door een moeilijke periode zonder bezoekers heen te loodsen. Hare Majesteit Koningin Máxima wilde zich graag op de hoogte stellen van de stand van zaken en bracht op 8 juli een werkbezoek aan klimbos Zeeuwse Helden in Westenschouwen en camping Ons Buiten in Oostkapelle.
In het klimbos leidde eigenaar André Kort haar rond: “Vanaf maart viel onze omzet weg. Zeeland ging min of meer op slot. Op dit moment loopt het weer prima. Je merkt dat er veel behoefte is om te recreëren. Ik hoop dat we niet terugvallen in een tweede lockdown, want dat zou desastreus zijn.” Instructeur Rutger van Vlijmen vertelde welke maatregelen er waren genomen om te zorgen dat bezoekers veilig (zonder besmettingsgevaar) konden klimmen. In een ontmoeting met een grotere groep ondernemers hoorde de Koningin hoe zij het lege voorseizoen hadden benut om zich voor te bereiden op de toekomst. Zo vertelde eigenaar Jerry Troy van hotel Villa Magnolia in Oostkapelle dat hij zijn personeel de kans had geboden om cursussen te volgen in de periode dat het hotel gesloten was. Veel ondernemers waren voor lastige keuzes geplaatst. Zo besloot camping Ons Buiten zijn investeringsagenda aan te passen: geen nieuwe speeltoestellen, maar grotere sanitaire voorzieningen.
9 juli: Het verlangen naar nabijheid
‘Maatjes ben je samen’ was in 2020 het thema van de Appeltjes van Oranje, de jaarlijkse bekroning van bijzondere vrijwilligersinitiatieven door het Oranje Fonds. Hare Majesteit Koningin Máxima reikte de Appeltjes uit. Als gevolg van de coronamaatregelen gebeurde dat niet fysiek in Paleis Noordeinde, maar tijdens een online-bijeenkomst waaraan alle twaalf genomineerde organisaties deelnamen. De Koningin had waarderende woorden voor alle aangesloten maatjes: “Deze laatste tijd is extra duidelijk geworden hoe cruciaal uw werk is. Juist wanneer mensen afstand moeten houden, is het verlangen naar nabijheid het sterkst. Jullie staan altijd klaar voor mensen die zich eenzaam of onzeker voelen. Ik heb helaas geen twaalf Appeltjes, maar ik zou aan alle genomineerden een Appeltje willen geven.”
De eerste twee Appeltjes waren voor Stichting Sovee met ‘Mijn Tweede Familie’, een initiatief voor jonge vluchtelingen, en Stichting Bedrijf en Samenleving met ‘Time2Shine’, dat zich richt op jongeren met problemen. In spanning wachtten de overgebleven genomineerden op het verlossende woord van de Koningin: wie zou de Grote Appel in de wacht slepen? Die onderscheiding ging naar Villa Pinedo, een organisatie voor kinderen van gescheiden ouders. Oprichter Marsha Pinedo: “We hebben 360 vrijwilligers, jongeren tussen de 18 en 26 jaar met gescheiden ouders die hun ervaringsdeskundigheid inzetten. Ze geven een positieve draai aan de negatieve dingen die ze hebben meegemaakt door anderen te helpen die zich alleen voelen. Iedere dag melden zich nieuwe kinderen die steun nodig hebben.”
9 juli: Jachtvliegtuig
De Nederlandse luchtmacht vliegt inmiddels al weer meer dan veertig jaar met de F-16. Het eerste toestel deed in 1979 zijn intrede. Van de 213 gekochte toestellen, zijn er na al die jaren nog een kleine 60 in de inventaris. Waarschijnlijk blijft de luchtmacht nog tot 2024 met de F-16 vliegen, daarna worden de taken volledig overgenomen door een nieuwe generatie jachtvliegtuigen, de F-35A Lightning II.
F-16’s worden niet alleen ingezet bij het geven van luchtsteun aan grondtroepen in missiegebieden of voor luchtverdediging. Ze worden ook gebruikt voor de bewaking van het luchtruim van de Benelux. Sinds 2017 doen België en Nederland dit bij toerbeurt. Hiervoor staan continu twee F-16 jachtvliegtuigen paraat die in het geval van een dreiging direct kunnen opstijgen.
Op 9 juli bracht Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander een werkbezoek aan vliegbasis Volkel in de provincie Noord-Brabant om inzicht te krijgen in het complete proces rondom een F-16 vlucht. Volkel is (naast vliegbasis Leeuwarden) een van de twee ‘Main Operating Bases’ van de Koninklijke Luchtmacht. Het bezoek stond in het teken van de inzet van F-16 jachtvliegtuigen in Nederland en internationaal. De Koning nam deel aan een reguliere trainingsmissie. Hij vloog mee in een 2-zitter, waarvan de luchtmacht er nog slechts enkele heeft, en maakte de briefing vooraf en de debriefing na afloop mee. Zijn gastheren waren de commandant Luchtstrijdkrachten Luitenant-generaal Dennis Luyt en de commandant van vliegbasis Volkel Kolonel Rob van den Heuvel. De Koning sprak tijdens zijn werkbezoek met een aantal vliegers over hun ervaringen tijdens internationale missies.
15 juli: Thuiskomen in Doorn
Ons land telt 115.000 veteranen, van wie een kwart jonger is dan veertig jaar. Ze dienden tijdens vredesmissies en tijdens de Tweede Wereldoorlog, de dekolonisatiestrijd in Nederlands-Indië en Nieuw- Guinea en de Korea-oorlog. Het Veteraneninstituut in Doorn zet zich in voor al deze veteranen en biedt hun een platform om hun ervaringen met elkaar en de samenleving te delen. Hare Majesteit Koningin Máxima bracht op 15 juli een bezoek aan het instituut en sprak met veteranen, dienstverleners en vrijwilligers over het veteranenwerk. Ze ontmoette onder anderen Sergeant der Mariniers b.d. Peter Bercx. Hij is in de jaren tachtig en negentig uitgezonden geweest naar de Sinaï, Cambodja en Bosnië. Nadat hij zelf hulp had gezocht en gevonden bij het Veteraneninstituut, ging hij zich als vrijwilliger voor anderen inzetten: “Iedere keer als ik hier in Doorn kom, voelt dat als thuiskomen.”
Aan medewerker Kelly Marlet van het Veteranenloket vroeg de Koningin wat voor telefoontjes ze die dag had gehad. “Een moeder die hulp zocht voor haar zoon”, vertelde Kelly. “Ik heb haar gezegd dat ze haar zoon moet overtuigen om te bellen. Dat zou ze doen.”
Afghanistanveteraan Tim Kraus vertelde over zijn ervaringen als gastspreker op scholen. De Koningin wilde weten wat hij de kinderen meegaf. “Wat ik altijd tegen die kinderen zeg: doe wat je leuk vindt, dan word je er vanzelf goed in en dat kan je weer gelukkig maken."
16 juli: Besmet
Het was een bijzondere speling van het lot: Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander zou op 15 april de tentoonstelling ‘BESMET’ in Rijksmuseum Boerhaave in Leiden openen. Vanwege de uitbraak van de coronapandemie moest die opening worden geannuleerd. Drie maanden later, op 16 juli, kon de Koning alsnog het startsein geven voor de expositie. Aan de informatie over historische epidemieën als pest en pokken was inmiddels ook een onderdeel over COVID-19 toegevoegd. Directeur Amito Haarhuis: “Onze missie is om aan te sluiten bij actuele gebeurtenissen en discussies, maar zo actueel als nu zijn we nog nooit geweest.”
‘BESMET’ laat onder andere zien hoe maatschappelijke problemen als het bewaren van voldoende afstand in vroeger tijden werden opgelost. Zo moesten lepralijders met een klepper rondlopen om hun komst aan te kondigen. “Dat zorgde automatisch voor een vorm van social distancing”, aldus Amito Haarhuis. De expositie haakt ook in op de maatschappelijke discussie over vaccineren. Dat debat loopt eveneens al eeuwen. In een kennisgeving uit 1840 meldde de gemeente Amsterdam dat niet-ingeënte kinderen niet welkom waren op school.
De tentoonstelling is nog te zien tot begin 2022. Een lege vitrine was gereserveerd voor het nog niet bestaande vaccin tegen COVID-19. “Ik ben optimist”, zei Amito Haarhuis. “Ik verwacht echt dat we het kastje voor het einde van de tentoonstelling kunnen vullen.” In januari 2021 was het zover en ontving het museum de lege ampul van de eerste vaccinatie.
Eenpersoonspersvakken
Nadat bij de winterfotosessie in Lech vertegenwoordigers van de pers nog massaal op de piste aanwezig waren en tijdens het staatsbezoek aan Indonesië zo’n dertig Nederlandse journalisten meereisden, moest ook voor de media in maart noodgedwongen het roer om. Vanwege de coronamaatregelen konden verslaggevers en beeldmakers bij de Koninklijke werkbezoeken nog maar mondjesmaat aanwezig zijn. Om bij de zomerfotosessie van het Koninklijk gezin in de tuin van Paleis Huis ten Bosch toch nog zoveel mogelijk media te bedienen, bedacht de Rijksvoorlichtingsdienst iets nieuws: elke cameraman of fotograaf kreeg een eigen persvakje op anderhalve meter van collega’s. Door loting werden de eenpersoonsposities ter plekke verdeeld. Het aansluitende persgesprek vond ook niet in de gebruikelijke halve cirkel van opeengepakte cameraploegen plaats, maar met één poolcamera en verslaggevers die één voor één naar voren stapten om hun vragen aan het Koninklijk Paar te stellen. “Bizar dit, maar ik heb nog nooit zo rustig kunnen werken,” aldus één van de fotografen.
Online inkijkje bij Paleis Noordeinde
Als gevolg van de coronapandemie ging de zomeropenstelling van Paleis Noordeinde, waar jaarlijks duizenden bezoekers op af komen, niet door. Als alternatief werkten de Rijksvoorlichtingsdienst en Koninklijke Verzamelingen samen aan een online variant. In de maand augustus werd wekelijks met een video op de social-mediakanalen van het Koninklijk Huis een verrassend inkijkje gegeven in Paleis Noordeinde.
De reeks bestond uit: ‘Aan tafel in de Grote Balzaal’ over het dekken van de tafels en de bloemarrangementen voor lunches en diners; ‘Zitmeubilair in het Paleis’ over het gebruik en het onderhoud van de vele stoelen uit verschillende tijdvakken; ‘Het koetshuis en de Koninklijke Stallen’ over onder meer het vakmanschap van de rijtuigschilder en ‘De Kleine Balzaal’ over muziek in het Paleis en de verborgen orkestbak. De video’s zijn nog steeds te bekijken via het Youtube-kanaal van het Koninklijk Huis en de website van Koninklijke Verzamelingen.
