September 2019
4 september: Weerbaar in een wereld vol kunstmatige intelligentie
Slimme techniek die met je meedenkt en die ook zelf oplossingen ontwikkelt en aanreikt. Dat noemen we ‘artificiële intelligentie’. Artificiële (of kunstmatige) intelligentie is onmisbaar geworden in ons dagelijks leven. Ze helpt artsen om patiënten beter te maken, sporters om hun prestaties te verhogen en ondernemers om in te spelen op de wensen van de klant. Wie er iets van afweet, staat sterker in het leven en ontdekt tal van nieuwe mogelijkheden. Om kinderen op een toegankelijke manier kennis te laten maken met deze technologie, ontwikkelde een aantal technologiepartners de Nationale AI-cursus Junior. Hare Majesteit Koningin Máxima was op 4 september bij de lancering daarvan op basisschool De Rank in Toldijk. Zij ging met de kinderen in gesprek over hun toekomstdromen. Bij elk beroep dat zij noemden – dierenarts, architect, voetballer – bleek kunstmatige intelligentie een belangrijk hulpmiddel. Ronilla Snellen, directeur van stichting FutureNL die nauw bij de ontwikkeling van de cursus is betrokken: “Kinderen moeten weerbaar worden in de huidige maatschappij en daarom technologie beter leren snappen. Deze AI-cursus voor kinderen tussen de tien en veertien jaar kan elke school in Nederland gratis gaan gebruiken.”
Aansluitend bezocht Koningin Máxima Bibliotheek West Achterhoek in Doetinchem. Bibliotheken in heel Nederland bieden de Nationale AI-cursus voor volwassenen en de Nationale AI-cursus Junior aan. Initiatiefnemer Jim Stolze: “We moeten kunstmatige intelligentie niet alleen overlaten aan grote techbedrijven in Amerika. Iedereen zou ervan moeten weten.”
5 september: Iemand die naar je luistert
Het begon in 1979 als een initiatief van enkele Amsterdamse ouders: de Kindertelefoon. Toen waren het een paar telefoontoestellen op een zolderkamer, waar kinderen hun verhaal kwijt konden. Veertig jaar later is De Kindertelefoon uitgegroeid tot een organisatie met vijfhonderd vrijwilligers op zeven locaties. Elke dag komen zo’n duizend telefoontjes en chatberichten binnen van kinderen tot achttien jaar. Pesten en geweld zijn veelvoorkomende onderwerpen, maar ook verliefdheid, seks, vriendschap en familie houden veel kinderen sterk bezig. Hare Majesteit Koningin Máxima bracht op 5 september een bezoek aan De Kindertelefoon in Utrecht om het veertigjarig bestaan mee te vieren. Zij zag en hoorde hoe het toegaat in de belkamer en sprak met vrijwilligers en trainers over hun werk. Een van hen was Marlien Jonkers, die bij de Kindertelefoon werkt als vrijwilliger en mentor jongerenchat: “Kinderen zijn verliefd en vragen zich af hoe een tongzoen werkt. Of ze hebben ruzie thuis en willen daar over praten. Ik heb laatst een meisje gehad dat werd mishandeld thuis. Het is voor kinderen belangrijk dat ze iemand kunnen bellen die anoniem is. Iemand met wie je geen band hebt, maar die wel goed naar je luistert en die er helemaal voor jou is.”
Bellen naar De Kindertelefoon (0800-0432) is gratis. Alle gesprekken zijn vertrouwelijk. De medewerkers bieden niet alleen een luisterend oor, maar wijzen kinderen die in de knel zitten ook op mogelijkheden om zorg of hulp te zoeken.
6 september: Moed, vindingrijkheid en eensgezindheid
Kort na de meidagen van 1940 vorderde de bezettingsmacht een deel van het Scheveningse gevangeniscomplex en vestigde er een Polizeigefängnis, die in de volksmond al snel de bijnaam Oranjehotel kreeg. Tussen 1940 en 1945 zaten hier meer dan 25.000 mensen gevangen, onder wie veel verzetsmensen en Joodse Nederlanders. Sinds 2009 ijverde Stichting Oranjehotel samen met een groot aantal partners voor de inrichting van een herinneringscentrum in het cellencomplex, waarin zich ook de beruchte Dodencel 601 bevindt. Na jaren van voorbereidingen en werkzaamheden, kon Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander op 6 september de opening verrichten in aanwezigheid van een aantal ex-gevangenen.
Onder hen Hélène Berman-Cohen die als achtjarig meisje met haar moeder in het Oranjehotel gevangen zat. “Ik herinner me dat we door een lange gang liepen en dat er een deur werd geopend van een cel zonder ramen, met één bed. We kregen één keer per dag een waterige prak van witte kool met aardappelen. Ik had heel erge honger en troostte me met een boekje over een jongetje in een paleis. Daar werd heel erg lekker gegeten: slagroomtaarten en puddingen. Dat boekje las ik steeds over.”
Voorzitter Dineke Mulock Houwer van Stichting Oranjehotel: “Dit Herinneringscentrum biedt informatie over de geschiedenis van deze plek, maar ook over de betekenis van onrecht en verzet, over verantwoordelijkheid en keuzes. Het gaat over indoctrinatie, discriminatie, machtsmisbruik en geweld. Maar ook over de andere kant: moed, vindingrijkheid en eensgezindheid.”
7 september: Maalvaardige molens
Het grootste historische molencomplex ter wereld is te vinden in Kinderdijk. Eeuwenlang hebben de trotse molens van Kinderdijk de laaggelegen Alblasserwaard droog gehouden. Van de twintig molens, zijn er nog negentien intact. Hoewel moderne gemalen tegenwoordig het werk doen, zijn de molens nog steeds maalvaardig. Samen zijn ze een symbool van de eeuwenoude Nederlandse expertise in watermanagement en vormen ze een bezienswaardigheid die bezoekers uit de hele wereld trekt. Kinderdijk is niet voor niets UNESCO Werelderfgoed.
Al lange tijd was het een wens van de Stichting Werelderfgoed Kinderdijk om een mooi bezoekerscentrum te realiseren dat past in de omgeving en bezoekers het verhaal achter de molens nog beter laat beleven. Op 7 september was het zover. Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Beatrix verrichtte de opening en sprak met de architecten Dorus Meurs en Michael Daane Bolier. Directeur Cees van der Vlist vertelde haar over de meerwaarde van het bezoekerscentrum: “Mensen uit de hele wereld komen hierheen, maar we ontvingen ze niet op een passende manier. De Werelderfgoedstatus verplicht ons om dit in stand te houden én aan zo veel mogelijk mensen te vertellen waarom het van bijzondere waarde is.”
De Prinses ontmoette ook vrijwilligers die in en rond het bezoekerscentrum actief zijn als gids, kassamedewerker, klusser, gastheer of gastvrouw.
10 september: Geen taboe meer
De gevolgen van dementie zijn ingrijpend, niet alleen voor patiënten maar ook voor hun partners en familie. Het geheugen gaat achteruit, en later wordt ook praten moeilijker. Het gedrag van mensen die aan de ziekte lijden kan veranderen, zodat familie en vrienden het gevoel hebben hun dierbare langzaam kwijt te raken. Alzheimer Nederland komt op voor de belangen van mensen met dementie en hun omgeving. De organisatie biedt hulp en informatie en financiert wetenschappelijk onderzoek. Dat is hard nodig. Er bestaan immers nog geen geneesmiddelen voor de ziekte.
Ter ere van het 35-jarig bestaan van Alzheimer Nederland bezocht Hare Majesteit Koningin Máxima op 10 september het Alzheimer Trefpunt De Til in Giessenburg. Dit is een van de 246 ontmoetingsplekken waar mensen met dementie, mantelzorgers en zorgprofessionals samenkomen om ervaringen uit te wisselen. Directeur Gerjoke Wilmink van Alzheimer Nederland: “Ik denk dat Koningin Máxima het heel belangrijk vindt om een ziekte als dementie uit de taboesfeer te halen en om te laten zien dat mensen met deze ziekte ook gehoord willen worden en mee willen doen in de maatschappij.”
De Koningin ontmoette onder anderen Henk Pageé. Hij zet zich al jaren in voor de belangen van Alzheimerpatiënten en is zelf met de gevolgen van de ziekte geconfronteerd. Als teken van waardering voor zijn vrijwilligerswerk ontving hij een gouden vergeet-me-nietje. “Er zijn een heleboel blauwe vergeet-me-nietjes, maar er is geen enkel gouden. Behalve dat van mij nu.”
10 september: Samen weerbaar tegen agressie en geweld
Vier op de tien burgemeesters en wethouders en drie op de tien raadsleden hebben er bij de uitoefening van hun ambt mee te maken: agressie en geweld. Het kan gaan om mondelinge intimidatie of anonieme brieven maar ook om een in brand gestoken auto of om fysieke bedreiging. Als steun in de rug voor bestuurders en volksvertegenwoordigers die worden bedreigd, vormde een groot aantal organisaties (waaronder het Nederlands Genootschap van Burgemeesters en de Wethoudersvereniging) in 2018 het Netwerk Weerbaar Bestuur. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ondersteunt het netwerk.
Een van de initiatieven is een Ondersteuningsteam met bestuurders die zelf hebben ervaren wat het betekent om bedreigd te worden. Zij staan hun collega’s met raad en daad bij. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander bezocht op 10 september in Ouder-Amstel een bijeenkomst van het ondersteuningsteam, op uitnodiging van burgemeester en teamlid Joyce Langenacker. Hij praatte met de bestuurders en raadsleden over de impact van intimidatie op hun werk en privéleven en over wat er nodig is om weerbaar te zijn. Burgemeester Jan Hamming van Zaanstad schetste de spagaat waarin burgemeesters kunnen komen: “Je bent de burgervader die mooie dingen mag doen, maar je moet ook normen stellen. Het is heel prettig als je dan kunt bellen met een collega om te vragen: hoe zou jij dit doen?” Burgemeester Langenacker: “Wij zijn een soort buddy. Mensen kunnen hun hart luchten bij iemand die iets vergelijkbaars heeft meegemaakt.”
11 september: Eigen boer
Groenten, fruit, aardappelen, eieren en vlees van ‘eigen grond’. Het lijkt voor mensen met een huis in de bebouwde kom niet weggelegd. Toch is het mogelijk! Op twintig plekken in ons land hebben mensen samen een coöperatie opgericht voor de duurzame productie van voedsel in een kleinschalig gemengd boerenbedrijf. Een van die initiatieven is coöperatie Herenboeren Wilhelminapark in Boxtel. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander ging er op 11 september op bezoek om meer te horen over de aanpak en de ervaringen van de deelnemers. Bestuurslid Douwe Korting legde het concept uit: “Herenboeren is een groep mensen, ongeveer 200 huishoudens, die samen investeren in de oprichting van een eigen boerderij. Ze pachten de grond, nemen een boer in dienst en die produceert het eten dat de leden willen eten.”
De leden van de coöperatie hebben eenmalig geïnvesteerd in de oprichting van het boerenbedrijf en delen vervolgens de kosten, circa 11 euro per te voeden mond per week. De deelnemers betrekken ongeveer 60 procent van hun voedsel van de boerderij: groenten, fruit, aardappelen, eieren en desgewenst vlees(waren). De Koning sprak met de initiatiefnemers en andere betrokkenen over de bedrijfsvoering en de manier waarop geschikte landbouwgrond veiliggesteld kan worden voor de toekomst. Ook de motivatie om mee te doen kwam ter sprake. Vaste vrijwilliger Claudia Tamis: “Je weet echt letterlijk waar je eten vandaan komt.”
De Koning besteedt sinds 2018 regelmatig aandacht aan coöperaties en andere burgerinitiatieven.
Prinsjesdag
Op 17 september was het Prinsjesdag, de dag waarop het nieuwe werkjaar van de Eerste en Tweede Kamer wordt geopend. Zijne Majesteit de Koning spreekt op deze dag de Troonrede uit. Deze bevat de belangrijkste plannen van de regering voor het komende jaar.
Naast een overzicht van beleidsvoornemens en verwachte ontwikkelingen, bevatte de Troonrede ook een passage over de invloed van overheidsmaatregelen op het dagelijks leven van mensen: “Vaak voeren we discussies aan de hand van cijfers. Maar de levens van ruim 17 miljoen individuele Nederlanders passen niet in een mal. Mensen volgen een opleiding, veranderen van baan, starten een onderneming, kopen een huis, gaan relaties aan, krijgen kinderen, of worden getroffen door ziekte of verlies van een dierbare. Het zijn dit soort keuzes en gebeurtenissen die grote impact hebben. Veel groter dan een koopkrachtcijfer, een macroeconomisch groeipercentage of een belastingmaatregel. Geen enkel leven voegt zich naar de mediaan van een statistisch model.”
18 september: Zuidwest-Drenthe doet het
Prachtige natuurgebieden, technologische topinstituten en eigenzinnige dorpsinitiatieven: ze zijn alle te vinden in Zuidwest-Drenthe. Op 18 september brachten Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander en Hare Majesteit Koningin Máxima een bezoek aan deze streek. Rode draad was de betrokkenheid van bewoners en ondernemers bij verbindende activiteiten die hun leefwereld mooier maken.
Commissaris van de Koning Jetta Klijnsma begroette het Koninklijk Paar in het centrum van Hoogeveen. Hier gingen de Koning en Koningin in gesprek met bewoners die samen plannen smeden voor hun eigen buurt. Onder de vlag ‘De Smederijen’ is bewonersparticipatie in Hoogeveen al jaren ingeburgerd. Daarna volgde een bezoek aan GKN Fokker, één van de grootste werkgevers in de streek. Het bedrijf ontwikkelt vliegtuigonderdelen van composiet voor onder andere het gevechtsvliegtuig F-35. Mede dankzij de materiaalkennis van GKN Fokker worden vliegtuigen steeds een beetje lichter en daarmee minder belastend voor milieu en klimaat.
Westerveld was de tweede gemeente die de Koning en Koningin bezochten. Hier bewonderden zij het Dwingelderveld, het grootste natte heidegebied van West-Europa. Boswachter Tineke Bouwmeester en vrijwilliger Guido Nijland vertelden over hun inzet om de biodiversiteit in dit gebied op peil te houden. Aan de rand van de heide staat een grote radiotelescoop die wordt onderhouden door vrijwilligers. Vlak daarachter ligt ASTRON, het Nederlands Instituut voor Radioastronomie. Er werken onderzoekers uit dertig landen. Enkelen van hen vertelden de Koning en Koningin over de toppositie van hun instituut.
In de gemeente De Wolden ging het Koninklijk Paar op bezoek in een bijzonder dorp: Veeningen. De inwoners namen in 2010 het initiatief om de openbare ruimte in het centrum opnieuw in te richten. Het resultaat is ’t Groene Hart van Veeningen, een gemeenschappelijke groene zone waar de dorpsbewoners naar hartenlust kunnen sporten, spelen en ontspannen. Het initiatief trekt veel belangstelling uit andere dorpen met soortgelijke plannen.
Het streekbezoek werd voortgezet in Meppel, waar de Koning en Koningin de wijk Haveltermade bezochten: een wederopbouwwijk die dreigde te verpauperen, maar er met inzet van de bewoners bovenop gekomen is. Zij ontmoetten Jan Jansen, voorzitter van het wijkplatform: “Vroeger waren hier plekken waar ik liever niet alleen kwam. Mensen zeiden: ‘in die wijk wil ik niet wonen’. Nu zeggen mensen: ‘ik wil óók graag in aanmerking komen voor een woning in Haveltermade!’” Ronald Kamerman, directeur van de Mackayschool, nam ook aan het gesprek deel. Hij vertelde dat nieuwe wijkbewoners een halve welkomstkaart in de bus krijgen die recht geeft op een halve door zijn leerlingen gebakken taart. De andere helft is voor de buren en de bedoeling is dat de taart samen wordt opgegeten. “Krijgt U wel eens feedback op die actie?”, vroeg de Koning. “Jazeker”, was het antwoord. “Er is zelfs een huwelijk uit voortgekomen!”
20 september: Bitter gevecht om de vrijheid
Op 20 september waren Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Margriet en prof. mr. Pieter van Vollenhoven aanwezig bij de 75ste herdenking van de Slag om Arnhem. Zij woonden de herdenkingsbijeenkomst bij in de Eusebiuskerk, waar zij onder anderen Kenneth Mayhew ontmoetten. Hij was in 1944 nauw betrokken bij bittere gevechten op Nederlands grondgebied, onder meer bij Weert, Overloon en Venray. Tijdens de opmars van de geallieerden naar de Rijn raakte hij gewond. De in 1917 geboren Brit is de oudste nog levende drager van de Militaire Willemsorde.
De Prinses en de heer Van Vollenhoven namen na de herdenkingsbijeenkomst deel aan de stille tocht naar het Airborneplein waar kransen werden gelegd. Aansluitend brachten militairen en veteranen een eregroet aan de aanwezige Britse en Poolse veteranen die in 1944 tijdens de Slag om Arnhem hebben gevochten. Operatie Market Garden, waar de Slag om Arnhem deel van uitmaakte, was een van de grootste land- en luchtoperaties tijdens de Tweede Wereldoorlog. In september 1944 probeerden Britse, Amerikaanse en Poolse troepen de Rijn over te steken en de Duitse bezetter terug te dringen. De operatie mislukte. Uiteindelijk werd Arnhem pas in april 1945 bevrijd.
De avond werd afgesloten bij de John Frostbrug met ‘Bridge to Liberation’, een show met persoonlijke verhalen, muziek, dans en film. Prinses Margriet was hierbij aanwezig.
24 september: ‘Wij hebben elkaar méér nodig dan ooit’
Elk jaar komen de lidstaten van de Verenigde Naties in New York bij elkaar. Op 24 september begon de 74ste zitting van hun Algemene Vergadering. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander leidde de delegatie van het Koninkrijk der Nederlanden, bestaande uit Hare Majesteit Koningin Máxima, minister-president Rutte, minister-president Wever-Croes van Aruba, minister-president Rhuggenaath van Curaçao en minister-president Marlin-Romeo van Sint Maarten.
Namens het Koninkrijk hield de Koning een toespraak tijdens het algemeen debat in de plenaire zaal. De Koning pleitte voor internationale samenwerking op basis van rechtvaardigheid, eerlijke verhoudingen en internationaal recht: “Het Koninkrijk der Nederlanden is ervan overtuigd dat hechte samenwerking in een breed verband van staten de beste waarborgen biedt voor ieders vrijheid, veiligheid en welvaart. De strijd tegen armoede en ongelijkheid is het meest gediend bij krachtenbundeling over grenzen heen. Wij hechten eraan dit helder uit te spreken, hier in deze Algemene Vergadering, nu het draagvlak voor deze samenwerking onder druk staat. Laten wij de waarde erkennen van wat in vele jaren zorgvuldig is opgebouwd. Laten wij ons realiseren dat wij elkaar nodig hebben, evenals 75 jaar geleden. Sterker nog: wij hebben elkaar méér nodig dan ooit.”
Ook beklemtoonde de Koning het belang van actie tegen klimaatverandering: “Nog nooit was internationale samenwerking zo urgent voor de toekomst van onze planeet. Broeikasgassen kennen geen grenzen. Alleen samen kunnen we klimaatverandering het hoofd bieden.”
25 september: Overal een dynamische beweging
In 2009 werd Hare Majesteit Koningin Máxima benoemd tot speciale pleitbezorger van de secretarisgeneraal van de Verenigde Naties voor inclusieve financiering voor ontwikkeling. Op 25 september werd tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties stilgestaan bij de resultaten van tien jaar werken aan inclusieve financiering. Dit gebeurde tijdens een bijeenkomst waar veel samenwerkingspartners van de Koningin acte de présence gaven.
In één decennium is het percentage volwassenen dat toegang heeft tot financiële diensten gegroeid van vijftig naar zeventig. Meer dan een miljard mensen hebben zo een menswaardig leven kunnen opbouwen en zijn nu beter in staat om tegenslagen op te vangen. Daarmee wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de VN. Secretaris-Generaal António Guterres sprak de jubilaris toe: “Ik wil mijn speciale pleitbezorger Koningin Máxima bedanken. U heeft dit onderwerp wereldwijd hoog op de agenda weten te krijgen op een heel bijzondere wijze. De afgelopen tien jaar hebben een enorm verschil gemaakt. Toen U begon tien jaar geleden waren we ten aanzien van inclusieve financiering nog in de prehistorie. Nu zien we overal een dynamische beweging. Ik ben er trots op dat U graag door wilt gaan als mijn speciale pleitbezorger.”
Als belangrijke speerpunten voor de toekomst benoemde de Koningin bescherming van consumenten en het sterker maken van de economische positie van vrouwen wereldwijd en van mensen in rurale gebieden.
Máxima, de pleitbezorger
In de documentaire ‘Máxima, de pleitbezorger’ was te zien wat Hare Majesteit Koningin Máxima doet voor de Verenigde Naties. Productiebedrijf De Haaien en de NTR kregen bij hoge uitzondering toestemming om de Koningin een half jaar te volgen in het werk dat zij doet als speciale pleitbezorger voor de VN. Zij reisden onder meer mee naar bijeenkomsten in Bazel en Washington en een landenbezoek aan Ethiopië.
‘Máxima, de pleitbezorger’ werd op 2 oktober en 25 december uitgezonden op NPO1 en is nog terug te zien via Uitzending Gemist en NPO Start.
28 september: Burendag in Geuzenwijk
In Geuzenwijk in het Utrechtse Zuilen wonen veel mensen met een laag inkomen. Hoewel veel bewoners verknocht zijn aan hun wijk en er met plezier wonen, zijn er ook buurtbewoners die het moeilijk vinden om contact te leggen met anderen. Saïda Ayachi woont al dertig jaar in de wijk en behoort tot degenen die zich inzetten om mensen meer met elkaar in con tact te brengen. Zij is de drijvende kracht achter tal van wijkfeesten, buurtinitiatieven, kinderprogramma’s en sociale activiteiten. In 2018 werd in Geuzenwijk dankzij haar voor de eerste keer Burendag gevierd. Burendag wordt ondersteund door het Oranje Fonds en Douwe Egberts en heeft als doel gezellige ontmoetingen tussen buren te bevorderen.
Op 28 september kwam Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander naar Utrecht om de tweede Burendag in Geuzenwijk mee te beleven. Hij ging kijken op het centrale plein in de wijk waar verschillende activiteiten voor en door buurtbewoners plaatsvonden en praatte met hen over het leven in de wijk. Saïda Ayachi leidde hem rond: “Ze noemen mij ook wel de burgemeester van Zuilen. Hier wonen veel mensen die de verbinding met hun buren niet vanzelf aangaan. Soms moet je wat energie en geduld hebben en een lange adem. Vooral bij de mensen die een teruggetrokken bestaan leiden of eenzaam zijn. Dit bezoek is een mooie waardering voor onze inzet. Het geeft ons de kracht en de moed om door te gaan.”
