Oktober 2019
2 oktober: In Putten is de oorlog nooit ver weg
Op 2 oktober 1944 werd in de hechte gemeenschap van Putten een wond geslagen die drie generaties later nog niet is geheeld. Als vergelding voor een aanslag op twee Wehrmacht-officieren door de Puttense verzetsbeweging, werden 659 jongens en mannen uit de gemeente weggevoerd. In totaal kwamen 552 van hen om het leven in Neuengamme en andere concentratiekampen. Ieder jaar worden de slachtoffers van de razzia herdacht. Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Beatrix woonde op 2 oktober de 75ste herdenking bij in de Oude Kerk. Zij sprak met enkele nabestaanden, onder wie mevrouw Gertie Zeegers. Zij was een meisje van tien jaar toen haar vader werd weggevoerd en zou hem nooit meer terugzien. Op 19 december 1944 kwam haar vader in Neuengamme om. Zij vertelde hoe ingrijpend dit verlies voor haar was. “Als kind van tien heb ik gezegd: ‘ik bid niet meer’. Daar kreeg ik mijn vader immers toch niet mee terug. Pas later heb ik mijn geloof hervonden.”
Burgemeester Henk Lambooij sprak de aanwezigen in de Oude Kerk toe: “De Tweede Wereldoorlog is in Putten nooit ver weg. De razzia heeft niet te dichten gaten geslagen. Het komt steeds terug in gesprekken die ik voer met oudere Puttenaren. Ook 75 jaar na de razzia is die nog steeds voelbaar achter veel voordeuren.’’
2 oktober: Regen maken in de woestijn
Stel dat het mogelijk zou zijn regenwolken boven zee richting land te blazen en het te laten regenen in droge gebieden, zoals in de woestijn. Dan zouden daar planten en bomen kunnen groeien en zou het daar veel leefbaarder worden. Een mooi idee… maar hoe pak je dat aan? De tienjarige Justen van Haandel en Tijn Bussers bedachten samen een oplossing: een reuzeventilator op zonne-energie die de wolken de goede kant op blaast. Ze maakten een prototype en wonnen daarmee een prijs voor de meest originele uitvinding. Samen met vele andere jonge talenten kwamen zij op 2 oktober naar het Spoorwegmuseum in Utrecht voor de vijfde editie van de ScienceMakers Awards: een initiatief dat voortkomt uit het Nationaal Techniekpact 2020 en dat wil laten zien hoe leuk en belangrijk techniek is. Hare Majesteit Koningin Máxima was erbij. Zij ontmoette Justen en Tijn en vele andere jonge uitvinders en probleemoplossers.
Thea Koster is voorzitter van de Landelijke Regiegroep Techniekpact en leidde de Koningin rond. Zij vertelde haar dat ze hoopt dat meer jongeren geïnteresseerd raken in een technische opleiding. "Er is relatief weinig aandacht voor techniek. De afgelopen tien jaar hebben minder jongeren gekozen voor techniek en wetenschap, zeker op het VMBO en het MBO. We moeten laten zien dat het een prachtig vak is, waarmee je mooie en innovatieve dingen kunt bedenken."
3 oktober: Openheid en begrip
Veertig procent van de Nederlanders krijgt op enig moment in het leven te maken met psychische problemen, zelf of in de nabije omgeving. Om de belangen van mensen met een psychische aandoening goed te vertegenwoordigen werken cliënten- en familieorganisaties samen in een landelijk platform: MIND. MIND wil psychische problemen voorkomen en mensen die hiermee te maken hebben ondersteunen. Ook pleit MIND voor meer openheid en begrip, zodat mensen over hun problemen durven praten en tijdig hulp zoeken.
Hare Majesteit Koningin Máxima bracht op 3 oktober een bezoek aan MIND in Amersfoort. Zij praatte met ervaringsdeskundigen en met jongeren van de MIND Young Academy. Deze jonge mensen hebben zelf te maken (gehad) met psychische problemen en helpen hun leeftijdgenoten door gastlessen te geven op scholen en vlogs te delen. Voor jongeren is het vaak lastig om te praten over psychische problemen omdat ze zich ervoor schamen of niet goed herkennen waar ze last van hebben. Dan is het een enorme steun als andere jongeren je helpen met praktijkverhalen en advies.
Marjan ter Avest, directeur van MIND: “We zijn heel blij met de warme belangstelling van de Koningin. De ervaringsdeskundigen voelden zich echt gehoord. Wij hebben verteld over onze droom: we willen dat Nederland investeert in psychische gezondheid en dat mensen met psychische problemen altijd kunnen rekenen op goede zorg, steun en begrip.”
5 oktober: Moedertaal: ook iets voor vaders
Je moedertaal is iets vanzelfsprekends: de eerste taal die je leert begrijpen en spreken zonder er moeite voor te doen. Maar die vanzelfsprekendheid betekent niet dat onze moedertaal geen aandacht behoeft. Hoe zorgen we ervoor dat onze taal blijft bloeien en dat iedereen er zo goed mogelijk gebruik van kan maken en van kan genieten? Onder de titel ‘Moedertaal – de taal van je leven’ organiseerde het Genootschap Onze Taal op 5 oktober een congres in Utrecht voor schrijvers, docenten, wetenschappers, taalliefhebbers en anderen die zich sterk maken voor het Nederlands. Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Laurentien was een van hen. Zij opende het congres als beschermvrouwe van het genootschap Onze Taal. De Prinses maakte in haar openingswoord duidelijk dat het begrip ‘moedertaal’ vaders niet ontslaat van hun verantwoordelijkheid: ook vaders moeten voorlezen. Ze wees er ook op dat er bij de taalontwikkeling van een kind een stap vóór het voorlezen komt, en dat is: praten. Praten is ‘het grote vergeten taalverhaal’.
Radiomaker Frits Spits leidde een gesprek over de kwetsbare positie van het Nederlands in het onderwijs: “Hoe kunnen we jongeren weer verleiden met het vak Nederlands?” Gespreksdeelnemer Martin Bootsma (teamleider van de Alan Turing School in Amsterdam): “In het basisonderwijs gaat veel aandacht naar het technisch lezen. Maar vaak wordt vergeten dat je leerlingen ook mee zou moeten nemen in de geschiedenis van onze verhalen en in de lange traditie die we delen.”
8 oktober: Voor de klas
Goed onderwijs staat of valt met voldoende goede leerkrachten voor de klas. Maar hoe vind je die in een tijd van personeelstekorten? Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap werkt aan het terugdringen van het lerarentekort, samen met gemeenten en het onderwijsveld. Op 8 oktober ging Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander op werkbezoek met minister Ingrid van Engelshoven om te zien en te horen hoe dit in de praktijk verloopt. Zij bezochten openbare basisschool Aldoende in Amsterdam en de PABO van de Hogeschool van Amsterdam en spraken daar met leerkrachten, opleiders, studenten en bestuurders. De PABO werkt nauw met basisscholen samen om nieuwe leerkrachten zo goed mogelijk op weg te helpen. Alle studenten doen praktijkervaring op binnen zogenoemde ‘opleidingsscholen’ en worden daarbij begeleid door collega’s. De Koning en de minister ontmoetten onder anderen zij-instromer Hugo Smeijer, die vanuit de horeca de stap zette naar het onderwijs en ervaring opdeed op basisschool Aldoende. Hij beklemtoonde het belang van goede begeleiding, maar ook van eerlijke kansen op de woningmarkt: “De Amsterdamse afgestudeerden trekken weg omdat ze geen huis kunnen betalen. Ik heb dat probleem zelf ook.”
Het bezoek met minister Van Engelshoven paste in de reeks werkbezoeken die de Koning met alle bewindspersonen aflegt. De Koning krijgt daarbij te zien hoe een belangrijk onderdeel van het beleid van de bewindspersoon in de praktijk uitpakt en gaat in gesprek met betrokkenen.
10 oktober: Hoe ouder de meester hoe losser het penseel
Spanje en de Nederlanden waren in de zeventiende eeuw in veel opzichten tegenpolen. Een katholieke monarchie waar het hof de toon aangaf tegenover een protestantse republiek waar regenten en burgers het voor het zeggen hadden. In beide landen bloeiden de kunsten, maar de grootste kunstenaars van hun tijd, Diego Velázquez en Rembrandt van Rijn, hebben elkaar nooit ontmoet en wisten hoogstwaarschijnlijk niet van elkaars bestaan. Ter gelegenheid van het tweehonderdjarig bestaan van het Prado in Madrid was daar in de zomer van 2019 een grote expositie te zien waarin Spaanse en Hollandse meesters uit de zeventiende eeuw zij aan zij hingen. In oktober kwam een groot aantal topstukken uit Spanje naar Nederland. Deze expositie werd op 10 oktober geopend door Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander en Zijne Majesteit Koning Felipe, die op die dag een werkbezoek bracht aan ons land.
Zij werden rondgeleid door Gregor Weber, hoofd Beeldende Kunst van het Rijksmuseum, en conservator Cèlia Querol Torelló. De tentoonstelling presenteerde Nederlandse en Spaanse werken in paren naast elkaar, waardoor verrassende visuele dialogen ontstonden. Bij alle verschillen, werden ook de overeenkomsten zichtbaar. Gregor Weber: “Toen Velázquez en Rembrandt de vijftig gepasseerd waren, hadden ze zoveel geleerd in de praktijk dat ze hun penseel nog losser konden voeren. Ze schilderden niet meer verfijnd, maar wilden een illusie bereiken die je ervaart op afstand van het doek.”
10 oktober: Vluchtelingen in historisch perspectief
VluchtelingenWerk Nederland zet zich in voor mensen die hun land moesten verlaten vanwege oorlog, politiek geweld, hun seksuele gerichtheid, afkomst of religie. Op 10 oktober vierde de organisatie haar veertigjarig bestaan in Zaandam. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander was daarbij aanwezig, samen met staatssecretaris Ankie Broekers-Knol van Justitie en Veiligheid.
Directeur Abdeluheb Choho beklemtoonde tijdens de bijeenkomst de brede basis die VluchtelingenWerk in de samenleving heeft: “De rijkdom van VluchtelingenWerk is dat we laten zien dat in dit land 15.000 vrijwilligers zich inzetten voor vluchtelingen en 65.000 donateurs die inzet mogelijk maken. Allemaal mensen die geloven in gemeenschap, in het verrijken van de samenleving door daar belangeloos een bijdrage aan te leveren.” Historicus James Kennedy plaatste het belang van de opvang van vluchtelingen in historisch perspectief: “Zelfs onze vader des vaderlands was een vluchteling. Willem van Oranje vluchtte naar Delft en kon niet terugkeren naar Brussel of naar zijn eigen domeinen.”
Vluchten naar een ander land is een ingrijpende ervaring, betoogde Kennedy: “Veel vluchtelingen blijven verlangen naar het land en thuis dat zij achterlieten. Naast rouw om wat verloren is gegaan en verdriet omdat zij hun talenten hier minder goed kunnen ontplooien, kampen zij soms met trauma's, een taalachterstand en een gebrekkig netwerk. Wil je vluchtelingen helpen bij hun integratie, dan heb je niet alleen taal- en inburgeringscursussen nodig, maar ook maatjes en de kans om een leven lang te mogen leren.”
14-18 oktober: De grootste democratie van de wereld
“India is overweldigend: een sterrenstelsel aan volken, culturen, talen en levensbeschouwingen.” Dat merkte Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander op in zijn tafelrede bij het Staatsbanket op de eerste dag van het Staatsbezoek dat hij samen met Hare Majesteit Koningin Máxima bracht aan India. Van 14 tot en met 18 oktober bezochten zij op uitnodiging van president Ram Nath Kovind New Delhi, Mumbai en de staat Kerala.
Op de eerste dag bezochten zij het monument dat is opgedragen aan de leider in de Indiase onafhankelijkheidsstrijd Mahatma Gandhi. Het Koninklijk Paar strooide bloemblaadjes uit over het monument. Op de muur staan de ‘zeven sociale zonden’ die Gandhi in 1925 formuleerde,
waaronder: ‘handel zonder moraal’, ‘wetenschap zonder menselijkheid’ en ‘geloof zonder opoffering’. In zijn tafelrede die avond ging de Koning in op de ongekende ontwikkeling die India sinds zijn onafhankelijkheid in 1947 heeft doorgemaakt. “Het is indrukwekkend hoe U erin geslaagd bent een democratische rechtsstaat op te bouwen die meer dan 1,3 miljard mensen omvat. Wat U samen heeft opgebouwd, is uitermate kostbaar, een prestatie op een schaal zoals de mensheid nog nooit heeft gezien. Wij wensen India toe dat het ook voor komende generaties een land zal zijn waarin plaats is voor alle Indiërs, ongeacht hun geloof, afkomst of sociale positie. Een land waarin iedereen zijn stem kan laten horen, van de toppen van de Himalaya tot aan de kustvlaktes van Kerala.”
De Koning en Koningin zagen mooie, maar ook de minder mooie plekken in het land. Zo bezochten zij de Barapullah Drain, een gezamenlijk project van Nederland en India. Doel is het vieze afvalwater in de rivier biologisch te zuiveren zodat het hergebruikt kan worden. Projectleider Theo den Bieman: “We hebben hier een echt probleem dat we samen proberen op te lossen. Deze afwateringssystemen zijn eigenlijk open riolen. Al drie jaar lang werken we op basis van gelijkwaardigheid samen aan een oplossing.”
India is een land van uitersten. Er is nog steeds veel armoede, maar tegelijkertijd is India in technologisch opzicht een wereldmacht. Het Koninklijk Paar bezocht de India Tech Summit, waarvan Nederland in 2019 partnerland was. Zo’n 150 Nederlandse bedrijven, kennisinstellingen en overheden lieten zien hoe zij met India samenwerken op het gebied van water, voedsel en zorginnovatie. De Koning en Koningin besteedden tijdens het Staatsbezoek ook aandacht aan initiatieven die mensen helpen om aan de armoede te ontsnappen. In Mumbai gingen zij kijken bij Tiny Miracles, een project dat draait om onderwijs, werk en gezondheid. Oprichter Laurien Meuter: “Het project begon met het doel om meisjes uit de sloppenwijken naar school te sturen. Maar na een jaar bleek dat ouders de meisjes weer van school haalden om te gaan werken. Toen dacht ik: dit moet ik anders aanpakken. Je moet alle facetten van het leven belichten, zodat ze echt uit de armoede kunnen komen.”
22 en 23 oktober: Banzai
Eind april 2019 trad de Japanse keizer Akihito op eigen verzoek af. De troonsbestijging van zijn zoon Naruhito vond plaats op 22 oktober in het Keizerlijk Paleis in Tokio. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander en Hare Majesteit Koningin Máxima woonden de ‘Sokuirei-Seiden-no-gi’ bij, samen met hoge vertegenwoordigers uit 160 landen.
Voor deze ceremonie nam Keizer Naruhito plaats op de Takamikura-troon, ook bekend als de Chrysantentroon. Keizerin Masako zat aan zijn zijde.
Keizer Naruhito legde een verklaring af waarin hij inging op de rol van Japan in de wereld: "Ik hoop oprecht dat Japan zich verder zal ontwikkelen en zal bijdragen aan de vriendschap en vrede van de internationale gemeenschap en aan het welzijn en de welvaart van mensen door wijsheid en inspanningen."
Na de troonsbestijging feliciteerde minister-president Shinzō Abe de Keizer als eerste, gevolgd door het driemaal uitroepen van de heilwens ‘banzai’.
Keizer Naruhito is de 126ste keizer van Japan.
Prins Constantijn vijftig jaar
Op 11 oktober vierde Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Constantijn zijn vijftigste verjaardag.
De Prins is actief op het gebied van technologie, ondernemerschap en talentontwikkeling. Hij is Special Envoy voor Techleap.NL, een non-profitorganisatie die het technologische ecosysteem in Nederland helpt versterken. De organisatie biedt ondersteuning aan bedrijven die hun vleugels verder willen uitslaan en daarvoor investeren in menselijk kapitaal, technologie en het vergroten van marktkansen. Daarnaast bekleedt hij een aantal erefuncties, waaronder het erevoorzitterschap van het Prins Claus Fonds en het beschermheerschap van World Press Photo.
Prins Constantijn en Prinses Laurentien hebben drie kinderen: Eloise, Claus-Casimir en Leonore. Het gezin woont in Den Haag. Ter gelegenheid van zijn vijftigste verjaardag gaf de Prins een uitgebreid interview aan Diana Matroos. Dit interview werd op 13 oktober uitgezonden door RTL4. Hij reflecteerde onder meer op zijn positie als Lid van het Koninklijk Huis: "Iedereen krijgt het leven zoals het hem aangeboden wordt. Daarna moet je het zelf maken. Ik heb de afgelopen vijftig jaar geprobeerd die bevoorrechte positie in te vullen met kennis en ervaring. Ik haal er plezier uit om er iets mee te doen, een waardevolle bijdrage te leveren aan Nederland, de medemens, maar ook mijn familie. Dat is hoe ik erin sta."
29 oktober: Dziekujemy wam Polacy!
Dziękujemy wam Polacy! Wij danken de Polen! Banieren met die tekst sierden op 29 oktober de Grote Markt en de binnenstad van Breda. Precies 75 jaar eerder, op 29 oktober 1944, was het de Eerste Poolse pantserdivisie onder bevel van generaal Stanislaw Maczek die de stad bevrijdde.
De vriendschap tussen Breda en haar Poolse bevrijders is altijd bijzonder warm gebleven. Om 75 jaar vrijheid mee te vieren, kwamen president Andrzej Duda van de Republiek Polen en zijn echtgenote op 29 oktober naar Nederland voor een officieel bezoek. Samen met Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander, bezochten zij het Pools Militair Ereveld, waar de Koning en de president een krans legden. Op dit ereveld liggen 160 Polen begraven die tijdens de bevrijding van Breda zijn gesneuveld. Ook generaal Maczek, die in 1994 overleed, ligt hier begraven.
De Koning en de president gingen bij scholengemeenschap De Rooi Pannen in gesprek met leerlingen over hun kijk op vrede en vrijheid en de rol die jongeren daarbij spelen.
Daarna was het tijd voor een feestelijke vrijheidstocht met veteranen en historische voertuigen op een volgestroomde Grote Markt. De Koning sprak de Poolse gasten en de inwoners van Breda vanaf het bordes toe. “Wij eren onze Poolse bevrijders. En wij zijn dankbaar dat we vandaag enkelen van hen in ons midden hebben. Breda houdt van U. Nederland houdt van U. Wij dragen de herinnering aan Uw inzet voor onze Bevrijding in ons hart. Die band kan niet worden verbroken. U zult hier altijd welkom zijn.”
Onder de eregasten was de zoon van generaal Maczek, Andrzej Maczek: “Mijn vader leidde de Poolse troepen Breda binnen en deed zijn uiterste best om te voorkomen dat er burgerslachtoffers zouden vallen of huizen zouden worden beschadigd. Dat is redelijk gelukt. De Poolse soldaten die hier hebben gevochten, zowel de overlevenden als de gesneuvelden, verdienen deze eer.”
31 oktober: Snellere diagnose, betere behandeling
‘Het zit tussen de oren’, krijgen mensen die lijden aan depressies, verslavingen of angsten wel eens te horen. Maar hoe werkt dat dan precies in onze hersenen? Waarom is de ene persoon vatbaar voor psychische aandoeningen en de andere niet? En hoe kunnen individuele patiënten het best worden geholpen? Met deze vragen zijn de medewerkers van de afdeling Anatomie en Neurowetenschappen van het Amsterdam Universitair Medisch Centrum dagelijks bezig. Hare Majesteit Koningin Máxima ging er op 31 oktober op werkbezoek en sprak met onderzoekers en behandelaars over hun bijdrage aan de geestelijke gezondheidszorg.
Het bezoek begon in het Amsterdam UMC Imaging Center, waar onderzoek, klinische zorg en medicijnontwikkeling samenkomen. Door die combinatie is het mogelijk sneller een diagnose te stellen en de juiste behandeling te vinden voor de patiënt. De Koningin kreeg uitleg over de inzet van MRI’s en PET-scanners bij de diagnose en behandeling van Alzheimer en MS.
Aansluitend kreeg de Koningin demonstraties van hersenonderzoek in het Translationeel Hersenlaboratorium. “We brengen hier innovaties uit het laboratorium dicht bij de patiënt”, aldus hoogleraar Jeroen Geurts, die aan het hoofd staat van de afdeling Anatomie en Neurowetenschappen.
“Onderzoeksbevindingen worden snel van het lab naar de zorg vertaald en omgekeerd worden wensen uit de zorg opgepakt in het laboratorium.” Psychiater Hein van Marle: “Een wetenschapper hoeft niet alles zelf te weten, maar moet wel goed kunnen samenwerken. En dat gebeurt hier.”
