Mei 2016

4 mei: Samen herdenken

Op 4 mei herdenken we de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en van oorlogssituaties en vredesmissies nadien. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander en Hare Majesteit Koningin Máxima leggen namens de Nederlandse bevolking als eersten een krans bij het Nationaal Monument op de Dam. Na hen worden kransen gelegd voor verschillende groepen oorlogsslachtoffers, onder wie Joden, Roma en Sinti, gevangenen, burgers die zijn omgekomen in Azië en militairen en koopvaardijpersoneel.

In 2016 werd een kleine vernieuwing in het programma doorgevoerd. Vertegenwoordigers van de tweede en derde generatie begeleidden een familielid van de eerste generatie en legden de kransen namens hen. Op groot scherm motiveerden zij kort en eenvoudig waarom zij dat deden. Sandra Reemer begeleidde haar moeder. “Mijn moeder legt deze krans omdat haar vader samen met zo’n 5.600 mensen is omgekomen toen het vrachtschip de Junyo Maru werd getorpedeerd door een Britse onderzeeboot.”

Burgemeester Aboutaleb van Rotterdam hield een korte toespraak. “Er zijn zo veel verhalen. Ze leren ons dat het kwaad begint met vooroordelen en vernederingen: Joden moesten een ster dragen, hun kinderen mochten niet meer naar hun eigen school. Roma en Sinti, homo’s, verstandelijk beperkten: zij deden niemand kwaad, maar er was in nazi-Duitsland geen plaats voor hen. Zo valt een land ten prooi aan onderbuikgevoelens, ondoordachte emoties die de samenleving ontwrichten.”
 

6 mei: Grande Partenza

Tom Dumoulin zorgde voor een extra feestelijk Nederlands accent bij de Grande Partenza van de 99ste Giro d’Italia, op 6 mei in Apeldoorn. Hij won de individuele tijdrit door de stad, en incasseerde daarmee de roze leiderstrui. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander woonde de start van het wielerspektakel bij en kon de Nederlandse wielrenner na afloop persoonlijk feliciteren.

“Ik heb negen minuten voor je uitgetrokken”, zei de Koning vooraf tegen Tom Dumoulin. Die had voor het parcours van 9,8 kilometer weliswaar twee minuten meer nodig, maar wist daarbij wel zijn naaste concurrent – de Sloveen Primoz Roglic – een fractie van een seconde voor te blijven. “De woorden van de Koning hebben me zeker gemotiveerd”, aldus Dumoulin.

Het was de derde keer dat de Italiaanse wielerronde in Nederland van start ging. Eerder gebeurde dat in 2002 en in 2010. De eerste drie dagen van de Giro 2016 speelden zich in Gelderland af, met op 7 en 8 mei etappes tussen Arnhem en Nijmegen.
 

12 mei: Snow City in Jordanië

Van oktober 2014 tot juli 2016 stelde Nederland F-16’s beschikbaar voor luchtaanvallen op ISIS-doelen, eerst boven Irak, later ook boven Oost-Syrië. Dit gebeurde onder de naam Air Task Force Middle East, in een internationaal coalitieverband. De luchtaanvallen waren vooral bedoeld om de aanvoerlijnen van ISIS te ontwrichten en strategische locaties zoals kampen en brandstofdepots uit te schakelen. De jachtvliegtuigen leverden ook luchtsteun aan strijdkrachten op de grond. De Nederlanders opereerden daarbij vanuit Jordanië en werkten nauw samen met Belgische collega’s. Air Task Force Middle East vloog meer dan 2.100 missies, waarbij meer dan 1.800 keer wapens zijn ingezet.

Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander bezocht de Nederlandse troepen in Jordanië op 12 mei, vergezeld door Commandant der Strijdkrachten generaal Tom Middendorp. Hij ging langs in het legerkamp Snow City, het woon-, werk- en leefgebied van de Nederlandse en Belgische militairen. Daar kreeg hij een uitgebreide rondleiding en sprak hij met de militairen over hoe zij hun werk doen en over hun ervaringen.

Voordat hij de Nederlandse troepen bezocht, had de Koning een ontmoeting met Zijne Majesteit Koning Abdullah II Bin Al-Hussein van Jordanië.
 

18 mei: Uniek in de wetenschap

“Wij onderzoeken al honderd jaar één ding. De ontwikkeling van een simpele cel naar een volgroeid organisme. Eén onderwerp gedurende een eeuw, dat is uniek in de wetenschap.” Algemeen directeur Alexander van Oudenaarden van het Hubrecht Instituut in Utrecht kreeg op 18 mei Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander op bezoek. Samen met een aantal onderzoekers liet hij de Koning nader kennismaken met het onderzoek op het gebied van stamcelbiologie. Met de uitkomsten van dat onderzoek kunnen medicijnen of therapieën worden ontwikkeld die helpen bij kanker, hart- en vaatziekten en diabetes.

“Eén van de dingen waar we trots op zijn, is dat we stamcellen uit volwassen organen in het lab kunnen kweken tot mini-organen”, zegt directeur bedrijfsvoering Mariëtte Oosterwegel. “Die kunnen we bijvoorbeeld gebruiken om te kijken welke medicijnen aanslaan bij een specifieke patiënt. Een eeuw geleden stond de Utrechtse hoogleraar Ambrosius Hubrecht aan de basis van ons instituut. Hij verzamelde allerlei dieren, vooral egeltjes, en keek naar de ontwikkeling van deze dieren onder een microscoop. Dat doen wij nog steeds, alleen dan op een veel geavanceerdere manier.”

Bij het Hubrecht Instituut werken bijna driehonderd onderzoekers van dertig nationaliteiten. Enkelen van hen lichtten hun specifieke onderzoek aan de Koning toe. Het instituut is onderdeel van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW), waarvan de Koning beschermheer is. 
 

19 mei: Bemesten met hulp van een drone

Een zelfrijdende tractor. Sensoren in de grond die aangeven of extra water en mest nodig zijn. En een drone die de stand van het gewas in de gaten houdt. Agrarische toekomstmuziek? Niet op het akkerbouwbedrijf van Jacob en Adrienne Branderhorst in Eethen. Zij bedrijven precisielandbouw en brengen met geavanceerde hulpmiddelen in kaart op welk moment waar gezaaid en bemest moet worden. Dat komt de kwaliteit van de gewassen ten goede en bespaart water, mest, bestrijdingsmiddelen, brandstof en arbeidsuren.

Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander bracht op 19 mei samen met staatssecretaris Martijn van Dam van Economische Zaken een werkbezoek aan het akkerbouwbedrijf van de familie Branderhorst. Zij kregen een demonstratie van een drone die de zonlichtreflectie van planten meet en zo groeiverschillen kan berekenen. Die gegevens worden ingelezen in de boordcomputer van landbouwmachines, zodat per gewas precies de juiste dosering bemesting wordt gegeven. De Koning nam plaats achter het stuur van de trekker, om te zien hoe de kunstmeststrooier zich aanpast aan de gewasconditie. “Hij moest wel even wennen dat je het stuur niet moet bewegen als hij op GPS rijdt”, aldus Jacob Branderhorst na het ritje.

De Koning ontmoette ook Dirk en Thijs, de beide zonen van het echtpaar, en grapte dat de agrarische sector net als het Koninklijk Huis een familieaangelegenheid is. “Maar bij ons kunnen de jongens zelf kiezen of ze het bedrijf overnemen”, zei Branderhorst.
 

19 mei: ‘Niet je afkomst, maar je toekomst’

Hoe slagen jongeren met een niet-westerse achtergrond er in succes te hebben op de arbeidsmarkt? Welke mogelijkheden hebben ze benut om zich een plek te verwerven? Die vragen stonden centraal in het project Kansen Krijgen Kansen Pakken, dat 19 mei van start ging op het MBO-Utrecht. Hare Majesteit Koningin Máxima was erbij.

Kansen Krijgen Kansen Pakken omvatte onder meer een landelijke activiteitenweek met debatten op scholen. Regisseur Ireen van Ditshuyzen maakte in samenwerking met producent MOONDOCS drie televisiedocumentaires waarin jonge Nederlanders met een niet-westerse achtergrond vertellen over de barrières die zij hebben overwonnen. Een van hen was Rachid el Ousrouti, directielid van Rotterdam Vakmanstad. “Niet je afkomst, uiterlijk of religie is van belang, maar jouw bijdrage aan de toekomst. Met Rotterdam Vakmanstad leren wij kinderen skills die hen mentaal veerkrachtiger maken.”

Ook Hasib Moukaddim, docent aan de Hogeschool Windesheim Flevoland, vertelde in de serie over zijn ervaringen. “Toen ik vier was woonde ik in Lochem, in de Achterhoek. Mijn vader werkte daar al, dus toen wij uit Marokko overkwamen, gingen we daar wonen. Mijn vader heeft tot zijn pensioen gewerkt in de zuivelindustrie. We zijn thuis allemaal gek op kaas.”

Na de presentatie van het televisiedrieluik ging Koningin Máxima in gesprek met een groepje mbo-studenten over de manier waarop zij hun kansen willen pakken.
 

20 mei: Vrolijke viering van 250 jaar Letterkunde

Letterkunde een verstild tijdverdrijf? Wie op 20 mei het jubileum van de 250 jaar jonge Maatschappij der Nederlandse Letterkunde bijwoonde, kreeg een heel andere indruk. Het was een vrolijke en bij vlagen uitbundige viering gewijd aan de pracht en de kracht der Nederlandse taal. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander – beschermheer van de Maatschappij – woonde de jubileumviering bij en luisterde mee naar de prikkelende feestrede van schrijver Tom Lanoye.

De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde werd in 1766 in Leiden opgericht door elf jongemannen die de Nederlandse taal en literatuur op de kaart wilden zetten. De geschiedenis van de Maatschappij weerspiegelt de soms felle meningsverschillen in letterenland. Multatuli bijvoorbeeld bedankte in 1875 voor het lidmaatschap. Hij wilde niet gezien worden als een collega van ‘al die onbekende beroemdheden’. Die vileine uitspraak gebruikte de Maatschappij als geuzentitel voor haar jubileumboek, waarvan de Koning het eerste exemplaar kreeg aangeboden.

Tom Lanoye maakte zich in zijn feestrede boos op de spellingshervormers, die volgens hem zouden moeten worden uitgebannen. Taal laat zich nu eenmaal niet vangen in consistente regels, en is ook niet logisch. “Een Engelstalige kan Shakespeare nog steeds lezen en begrijpen, een Nederlandstalige begrijpt nog maar weinig van Vondel en dat ligt niet alleen aan Vondel.” Veel waardering had Lanoye voor de in Nederland ontwikkelde Boekenweek. Een persoonlijk hoogtepunt noemde hij zijn tournee door Nederland tijdens de Boekenweek van 2012. “Ik voelde me een popster.”
 

23 mei: ‘Als vrouw word je extra getest’

Steeds meer vrouwen kiezen voor het ondernemerschap. In de jaren tachtig was een op de zes ondernemers in Nederland een vrouw. Inmiddels is dat een op de drie. Toch blijft nog steeds veel vrouwelijk ondernemerstalent in Nederland en in Europa onbenut. Ondernemersplatform TheNextWomen en maandblad OPZIJ willen daar iets aan doen. Op 23 mei organiseerden zij voor de vijfde keer de Innovation Summit, met als speciale gast Hare Majesteit Koningin Máxima, die de dag opende.

Onder de duizend aanwezige ondernemers en investeerders in het Amsterdamse Pakhuis West, was Jantien Herfst, die een kledingadviesbedrijf voor mannen heeft opgericht. “Ik vind het jammer om te zeggen, maar als vrouw moet je echt tien keer beter bewijzen dat je data kloppen dan als man. Bijna alle investeerders zijn mannen, dus als vrouw word je extra getest.”

Koningin Máxima roerde dit probleem ook aan in haar openingstoespraak en pleitte ervoor dat investeerders meer oog krijgen voor de kansen van bedrijven die door vrouwen worden geleid. Ze wees erop dat maar vijf procent van de vrouwelijke starters er in slaagt risicodragend kapitaal aan te trekken. Ook riep zij vrouwen op te geloven in eigen kracht en kunnen. Iedereen is vrij om een behoedzame koers te varen. Maar vrouwen mogen zich niet laten belemmeren door sociale normen, bescheidenheid of gebrek aan zelfvertrouwen.
 

25 mei: Een cello voor Rashida

De negenjarige Rashida Damide uit groep 5 van basisschool Kruisboelijn in ’s-Hertogenbosch kreeg op 25 mei een kindercello uit handen van Hare Majesteit Koningin Máxima. Koningin Máxima was naar Den Bosch gekomen voor de start van de actie ‘Klassiek Geeft’ van NPO Radio 4. Met deze actie zamelt de radiozender geld en muziekinstrumenten in voor het landelijke Instrumentendepot Leerorkest, dat muziekinstrumenten uitleent aan leerorkesten en andere muziekinitiatieven voor kinderen in de basisschoolleeftijd. Doel is om muziekonderwijs voor zoveel mogelijk kinderen mogelijk te maken.

De cello die Rashida kreeg, is geschonken door een luisteraar. Dankzij deze gulle gift kan zij haar muzikale talent verder ontwikkelen, onder meer tijdens de muziekles van het Bosch Leerorkest. Koningin Máxima vertelde in Den Bosch waarom dat zo belangrijk is. “Ik heb de luxe gehad om muziekeducatie te krijgen toen ik opgroeide. Daar heb ik zoveel plezier van gehad. Dat gun ik alle kinderen in Nederland. Samen muziek maken doet zóveel. Je moet naar elkaar luisteren en kijken en als team optreden. Het is samen plezier maken, dat zie je aan de sprankelende ogen van de kinderen.”

Het was voor de derde keer dat ‘Klassiek Geeft’ werd georganiseerd. In totaal leverde de actie in 2016 meer dan duizend instrumenten op en 75.000 euro.
 

25 mei: ‘Verworvenheden zijn zelden puur nationaal’

Ter gelegenheid van het Nederlands voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie sprak Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander op 25 mei de plenaire vergadering van het Europees Parlement in Brussel toe.

De Koning ging in zijn rede uitgebreid in op de afstand die veel burgers ervaren ten opzichte van de Europese Unie. “Sommigen zien Brussel eerder als boeman en bemoeial dan als bondgenoot. Lang is geprobeerd een Europees ideaalbeeld in stand te houden. Een beeld van een steeds verder gaande uitbouw van de Europese constructie. Maar zoals bij het bouwen van een stabiele brug, moet altijd rekening worden gehouden met de materiaalwetten van spanning en rek en met de verankering aan de basis. Om te voorkomen dat een breekpunt wordt bereikt.”

Bij alle diversiteit is er echter volgens de Koning veel meer dat de Europese landen verenigt dan dat hen scheidt. “Verworvenheden zijn zelden puur nationaal. Hoe dieper je graaft, hoe sterker de wortelstelsels van onze landen en culturen zijn verknoopt en verbonden. Een territorium kun je afbakenen, een cultuur niet. Europa vertegenwoordigt ook een beschavingsideaal van persoonlijke vrijheid en menselijke waardigheid (...). In onze Unie zijn machtsverhoudingen ingebed in rechtsverhoudingen. Ik behoor tot de eerste generatie Europeanen in de geschiedenis die dit geluk ten deel valt. En ik wens komende generaties datzelfde geluk toe.”
 

26 mei: Waarin kleine dorpen groot zijn

‘Samen zelf doen’ was het thema van de Appeltjes van Oranje 2016. Bekroond werden drie prachtige initiatieven waarin mensen gezamenlijk een gemeenschapsvoorziening met bijvoorbeeld een dorpswinkel, ontmoetingsruimte of sportzaal hebben opgezet en beheren. Hare Majesteit Koningin Máxima reikte de Appeltjes op 26 mei uit in de Balzaal van Paleis Noordeinde.

Vooral in kleine dorpen waar winkels en voorzieningen het moeilijk hebben, wordt steeds meer van de bewoners zelf verwacht. In Nieuwer ter Aa, een dorp in de provincie Utrecht, ging in 2006 de laatste winkel dicht. De bewoners lieten het er niet bij zitten en gaven hun dorp een nieuw hart: Dorpshuis Ons Genoegen, met een dorpswinkel, een bibliotheek en een peuterspeelzaal. In het Brabantse AalstWaalre stonden de voorzieningen eveneens onder druk. Vrijwilligers runnen daar eigenhandig een ontmoetingscentrum voor jong en oud: De Pracht. Het centrum trekt elke week zo’n duizend mensen voor de meest uiteenlopende activiteiten, van kleuterdans en een elektroclub tot een cursus breien en haken. Ook in het Groningse Oostwold sloegen de inwoners de handen ineen. Zij brachten alle sociaalmaatschappelijke voorzieningen bijeen in dorpshuis De Gaveborg, dat onder meer onderdak biedt aan 22 verenigingen.

“U laat zien waarin kleine dorpen groot kunnen zijn”, zei Koningin Máxima bij de uitreiking van de Appeltjes aan de initiatiefnemers. “Hoe kleiner het dorp, hoe belangrijker het buurthuis.”
 

26 mei: Nieuw leven voor bijzondere gebouwen

Nederland beschikt over een grote rijkdom aan cultureel erfgoed. Veel markante en mooie gebouwen verliezen na verloop van tijd hun oorspronkelijke functie. Dan is het zaak een nieuwe bestemming te vinden, waardoor ze behouden kunnen blijven en als het ware een nieuw leven kunnen beginnen.

Tot het kostbare cultureel erfgoed behoren de luchthavengebouwen van vliegveld Ypenburg, een prachtig voorbeeld van het ‘Nieuwe Bouwen’. De beide architecten van het stationsgebouw (Brinkman en Van der Vlugt) ontwierpen ook de bekende Van Nellefabriek in Rotterdam. Vliegveld Ypenburg ging in 1936 open als terrein voor sportvliegers en werd al snel een militair vliegveld. In 1992 ging het vliegveld dicht.

Dankzij de inspanningen van BOEi, een organisatie die zich richt op het herbestemmen van cultureel erfgoed in Nederland, konden de gebouwen behouden blijven. Ze werden liefdevol gerestaureerd en kregen een nieuwe bestemming als werkruimte voor bedrijven. Prof. mr. Pieter van Vollenhoven verrichtte op 26 mei de heropening. Bijzonder is dat hij Ypenburg nog kent uit de tijd dat hij zijn vliegeropleiding volgde. Als voormalig voorzitter van het bestuur van de Stichting Nationaal Restauratiefonds heeft de heer van Vollenhoven grote affiniteit met de herbestemming van monumenten. Hij zal zich daarvoor blijven inzetten.
 

Beëdigd op Paleis Noordeinde

De nieuwe Nederlandse ambassadeur in Cyprus, Nathalie Jaarsma, was op 27 mei de honderdste persoon die door Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander werd beëdigd sinds zijn inhuldiging. Samen met enkele andere te beëdigen collega’s werd zij door de Koning op Paleis Noordeinde ontvangen.

In totaal beëdigde de Koning in 2016 dertig mensen, onder wie achttien ambassadeurs. De andere beëdigingen betroffen de Gouverneur van Aruba, de Commissaris van de Koning in Groningen, de procureur-generaal van de Hoge Raad, drie advocaten-generaal bij de Hoge Raad, twee raadsheren in de Hoge Raad en vier staatsraden in buitengewone dienst bij de Raad van State.

De beëdiging ten overstaan van de Koning vindt plaats op grond van voorschriften daartoe in de wet.