September 2022
1 september: Monumenten in Middelstum
Op 1 september bracht Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander voor de negende keer een werkbezoek dat speciaal was gericht op de gevolgen van de gaswinning voor de mensen in Groningen. Dit keer was hij in Middelstum, in de gemeente Eemsdelta en ging het gesprek over herstel en versterking van kerken, historische panden en ander bijzonder erfgoed. In de historische Herberg In de Valk ontmoette de Koning een groep eigenaren en andere betrokkenen. Onder hen was Tineke Witteveen. Zij behartigt de belangen van haar oudere broer, die een monumentale boerderij heeft met complexe schade. Helaas staat die net buiten het gebied waarin panden versterkt worden. Tineke Witteveen: “Ik heb duidelijk gemaakt hoe het voelt wanneer de staat jou niet meer beschermt. Dat je aan het vechten bent tegen de staat, jaar in jaar uit.” Derk Kremer, voorzitter van de Vereniging Groninger Monument Eigenaren, vertelde over de bureaucratie waarin mensen verstrikt raken. ”De eigenaren van monumenten moeten bij het versterken zelf weer de regie krijgen. Nu zijn ze steeds afhankelijk van allerlei instanties en bedrijven en dat gaat gewoon niet werken. We moeten ervoor zorgen dat we de motivatie van de eigenaren weer terugkrijgen en dat zij zélf kunnen bepalen wat ze met hun pand willen.”
Na het gesprek in de herberg praatte de Koning in de vijftiende-eeuwse Sint-Hippolytuskerk met vakmensen en deskundigen verder door over schadeherstel, innovatie en vakmanschap.
6-9 september: Onze banden met Californië en Texas
Het was bedoeld als een werkbezoek dat Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander en Hare Majesteit Koningin Máxima samen zouden afleggen, maar toen de Koning herstellend van een longontsteking op medisch advies niet kon vliegen, ging de Koningin alleen naar de Verenigde Staten. Van 6 tot en met 9 september bezocht ze twee belangrijke staten: Californië en Texas. Met beide heeft Nederland intensieve economische en wetenschappelijke banden. Er was daarom veel belangstelling voor de meereizende bedrijvenmissie.
De Koningin begon haar bezoek in the Castro, een wijk in San Francisco waar in de jaren zeventig de homo-emancipatie vleugels kreeg dankzij moedige wegbereiders als Harvey Milk. The Castro groeide uit tot een plek waar iedereen zich vrij kan voelen, ongeacht gender of seksuele oriëntatie. Burgemeester London Breed leidde de Koningin rond: “Wij weten dat Nederland voorop liep met het huwelijk tussen mensen van gelijk geslacht. Wij hebben het hier in San Francisco graag over het feit dat wij het Mekka zijn voor de lhbtq-gemeenschap, maar wij hebben een zuster in Nederland!”
De Koningin had die dag diverse ontmoetingen waarin de samenwerking op het gebied van klimaat, circulaire economie en gezondheid centraal stond. ’s Avonds sprak zij tijdens een netwerkbijeenkomst in het stadhuis van San Francisco. Ze prees de atmosfeer van vrijheid en creativiteit in Californië: “Er is een natuurlijke aantrekkingskracht. Honderdduizenden Californiërs hebben Nederlandse wortels, maar het gaat dieper. Het is een kwestie van mentaliteit: wij zijn soulmates.”
De tweede dag bezocht de Koningin de Universiteit van Berkeley en Stanford Universiteit, in het hart van Silicon Valley. Veel Nederlandse studenten, wetenschappers en ondernemers voelen zich als een vis in het water in deze uitdagende omgeving. Zoals Michiel Prins, oprichter van HackerOne. Dit bedrijf spoort zwakke plekken op in de digitale beveiliging van ondernemingen en overheden met behulp van ethische hackers. Het is een van de succesvolste Nederlandse techbedrijven in de Verenigde Staten.
De derde en vierde dag van haar bezoek bracht de Koningin door in Texas. Met burgemeester Steve Adler van Austin maakte ze een fietstocht door de stad. Austin laat zich inspireren door het Nederlandse fietsbeleid en werkt aan een infrastructuur voor fietsers naar Nederlands voorbeeld. Bij de Hogg Foundation, een organisatie die zich inzet voor geestelijke gezondheid, sprak zij met jongeren over mentale weerbaarheid. Dit onderwerp heeft ook in Nederland haar bijzondere aandacht, via MIND Us, waarvan zij erevoorzitter is. De laatste stad die de Koningin bezocht, was Houston, aan de kust. Bescherming tegen het water is hier een grote opgave. Sinds de verwoestende orkaan Ike in 2008 werken Nederland en Houston samen aan maatregelen om de gevolgen van opstuwend water en extreme regenval op te vangen. Bij een afsluitende receptie in het Museum of Fine Arts zei de Koningin graag over niet al te lange tijd opnieuw een bezoek te willen brengen aan de Verenigde Staten, maar dan met haar man.
8 september: Taal is de basis
De bieb is een plek om boeken te lenen en informatie te vinden over alle mogelijke onderwerpen. Maar bibliotheken doen nog veel meer, voor iedereen. Ook als je moeite hebt met lezen en schrijven, is de bibliotheek er voor jou.
De Bibliotheek Ridderkerk Centrum zet zich intensief in voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven, samen met de andere bibliotheken in de regio, verenigd in het samenwerkingsverband Bibliotheek AanZet. Ter gelegenheid van de start van de Week van Lezen en Schrijven op 8 september, organiseerde Bibliotheek AanZet een taalfestival. Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Laurentien verrichtte in Ridderkerk de opening.
Ankie Kesseler, directeur van bibliotheek AanZet: “Taal is de basis om mee te kunnen doen, om in verbinding te komen met elkaar, elkaar te leren kennen en begrijpen. Maar ook om je weg te kunnen vinden in de samenleving, voor jezelf te kunnen zorgen en je eigen keuzes te maken. Onze complexe wereld zit vol taal. Als bibliotheken hebben we de taak om leesplezier te bevorderen, maar ook om taalontwikkeling te ondersteunen zodat iedereen kan meedoen.”
Prinses Laurentien richtte in 2004 Stichting Lezen en Schrijven op om zoveel mogelijk partijen te verbinden die actief zijn op het gebied van laaggeletterdheid. Tijdens de Week van Lezen en Schrijven vragen zij samen met gemeenten, bibliotheken, ziekenhuizen en vrijwilligersorganisaties extra aandacht voor het verminderen en voorkomen van laaggeletterdheid in Nederland.
13 september: Positieve draai
Vier maanden nadat Stichting Triple ThreaT uit Haarlem het Grote Appeltje van Oranje had gewonnen, bracht Hare Majesteit Koningin Máxima een werkbezoek aan deze jongerenorganisatie. Triple ThreaT is actief in de armste wijken van Haarlem, waar kinderen opgroeien met weinig verwachtingen van het leven. Doel is jongeren te helpen een positieve draai aan hun leven te geven waarbij ze zelf de touwtjes in handen houden. Initiatiefnemer Okrah Donkor begon in 2009 met basketbalactiviteiten, maar ontdekte al snel dat ook dans en muziek jongeren enthousiast maken. Gaandeweg breidden de activiteiten zich uit. De broers Dominique en Philip Schemmekes behoorden tot de eerste deelnemers en raakten zo geïnspireerd dat ze doorgroeiden tot coach en organisator. “Ik was zelf al vroeg in contact met hulpverlening, ik deed alles wat niet mocht”, vertelde Philip. “Sport biedt structuur en die willen we de jongeren graag bieden. We leren jongeren om de stenen in hun rugzak om te zetten naar goudstaven: dan schiet je naar voren.”
Koningin Máxima kreeg een rondleiding door het Lifestyle Centre van Triple ThreaT en sprak met deelnemende jongeren over hun ervaringen en met vrijwilligers. Onder hen Edna Konadu die zich inzet voor meer meidenactiviteiten en Abel Haddish die binnen Triple ThreaT het zaalvoetbal van de grond heeft getild.
14 september: Raad van State te gast
Het is een mooie traditie dat Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander en Hare Majesteit Koningin Máxima iedere twee jaar een diner aanbieden aan de leden en staatsraden van de Raad van State en hun partners. Door de coronapandemie kon het in 2021 niet doorgaan, maar op 14 september 2022 konden de deuren van Paleis Noordeinde gelukkig weer open voor de ruim 140 gasten van dit Hoge College van Staat. Bijzonder was dat ook Hare Koninklijke Hoogheid de Prinses van Oranje als medegastvrouw aanwezig was. Zij heeft vanaf haar achttiende verjaardag van rechtswege zitting in de Raad van State en in de Afdeling advisering. Ook Koningin Máxima heeft zitting in de Afdeling advisering. Zij kunnen deelnemen aan vergaderingen, maar hebben hierin geen stemrecht. De Koning is volgens de Grondwet voorzitter van de Raad van State. Dit is een ceremoniële functie. De dagelijkse leiding ligt in handen van de vicepresident, Thom de Graaf.
In een korte toespraak richtte de vicepresident zich speciaal tot Prinses Amalia: “U bevindt zich in het gezelschap van onnoemelijk veel juristen, die allemaal indertijd helaas niet de mogelijkheid hadden om naast het recht ook, zoals u, psychologie, politicologie en economie te studeren. Wie weet wat dat zou hebben betekend voor de kwaliteit van onze uitspraken en onze adviezen. Hoe dan ook, te zijner tijd kunnen we vermoedelijk nog veel van u leren.”
15 september: Emoties in de Brabantse Peel
In de Brabantse Peel is het spanningsveld tussen de belangen van de agrarische sector en de natuur sterk voelbaar. Terwijl de natuur gebukt gaat onder de effecten van stikstof, staan ondernemers in de agrarische sector voor de noodzaak hun bedrijfsvoering aan te passen. Dit vraagt veel van alle betrokkenen en gaat gepaard met heftige emoties. Op 15 september brachten Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander en Hare Majesteit Koningin Máxima een streekbezoek aan de Peel. De actualiteit werd daarbij niet geschuwd. Tijdens een wandeling door de Deurnsche Peel werd het Koninklijk Paar bijgepraat over de stand van de natuur. “We werken hard om de Peel te behouden, maar er zijn twee belangrijke bedreigingen: stikstof en verdroging”, vertelde Ernest de Groot van Waterschap Aa en Maas. Wim van Opbergen van Werkgroep Behoud De Peel : “We moeten toe naar landbouw die rekening houdt met de natuur, maar die ook een goed verdienmodel heeft. Dat is een hele klus.”
Hoe ingrijpend die klus is, bleek na de wandeling tijdens een gesprek met agrarisch ondernemers. “Zijn we nog wel gewenst in Nederland? Ik heb het gevoel dat we alleen maar teruggeduwd worden”, zei varkenshouder Henriette Driessen uit Someren. Zij vertelde over haar worsteling met vergunningen om haar bedrijfsvoering aan te kunnen passen. Melkveehouder Arjen Manders: “Het is niet dat wij niet willen. Maar we hebben wel zekerheid nodig om te kunnen investeren en tijd om ons aan te passen.”
Varkenshouder John van Paassen vertelde hoe hij na 38 jaar gebruik had gemaakt van de opkoopregeling en was gestopt met zijn bedrijf: “Je ondertekent een papiertje dat je nooit meer varkenshouder mag zijn. Dat hakt er flink in. Het was emotioneel heel zwaar.”
De Koning stak de boeren een hart onder de riem: “Boeren maken deel uit van onze cultuurhistorie en verdienen waardering.”
In Gemert-Bakel hadden de Koning en Koningin ontmoetingen met mensen die geraakt waren door de coronapandemie. Pieter Reijnders doorstond corona en vertelde wat hij en zijn familie hadden doorgemaakt: “Op 5 april werd ik opgenomen in het Elkerliek Ziekenhuis in Helmond en op 12 april moest ik telefonisch afscheid nemen van mijn familie. Ik werd aan de beademing gelegd en het zag er slecht uit. Pas in mei werd ik beetje bij beetje weer wakker. Op 18 mei, op onze trouwdag, sprak ik mijn eerste woorden weer. ‘Proficiat’ zei ik tegen mijn vrouw.”
In het Boerenbondsmuseum kreeg het Koninklijk Paar uitleg over het ontstaan van de coöperatieve gedachte in Noord-Brabant. Het museum is gevestigd in het geboortehuis van pater Gerlachus van den Elsen, de grondlegger van de Noord-Brabantse Christelijke Boerenbond. Vervolgens ging het Paar naar de Automotive Campus in Helmond. Dit is een ontmoetingsplek voor bedrijven en onderzoeksinstellingen die werken aan de mobiliteit van morgen, zoals zelfrijdende shuttles.
19 september: Afscheid van Koningin Elizabeth
Op 8 september overleed Hare Majesteit Koningin Elizabeth II, op 96-jarige leeftijd. Haar regeerperiode omvatte meer dan zeventig jaar. In een reactie gaven Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander, Hare Majesteit Koningin Máxima en Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Beatrix blijk van hun betrokkenheid:
"Met diep respect en grote affectie gedenken wij Koningin Elizabeth II. Standvastig en wijs stelde zij haar lange leven in dienst van het Britse volk. Wij voelen ons sterk verbonden met het Verenigd Koninkrijk en met de Koninklijke Familie en delen in hun verdriet. Intens dankbaar zijn wij voor de hechte vriendschap waaraan Koningin Elizabeth zo'n onvergetelijke bijdrage heeft geleverd."
De Koning en Koningin en Prinses Beatrix woonden op 19 september de plechtigheden rond de uitvaart van Koningin Elizabeth bij in Westminster Abbey in Londen. Vervolgens waren zij ook aanwezig bij het afscheid in St George's Chapel bij Windsor Castle.
20 september: Prinsjesdag
De Ridderzaal is door een grootscheepse renovatie van de gebouwen rond het Binnenhof een aantal jaren niet toegankelijk. Voor Prinsjesdag werd daarom uitgeweken naar de Koninklijke Schouwburg aan het Korte Voorhout, tweehonderd meter verderop. Prinsjesdag is de dag dat het nieuwe werkjaar van de Staten-Generaal (de Eerste Kamer en Tweede Kamer) wordt geopend. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander spreekt de Troonrede uit met de belangrijkste plannen van de regering voor het komende jaar. Dit wordt omlijst door ceremonieel, waaronder de rijtoer met de Glazen Koets van en naar Paleis Noordeinde. Voor het eerst reed Hare Koninklijke Hoogheid de Prinses van Oranje met haar ouders mee. Traditiegetrouw waren ook Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Constantijn en Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Laurentien aanwezig.
In de Troonrede benoemde de Koning dat veel Nederlanders kritisch zijn op de werking van het politiek-bestuurlijke bestel: “Zorgwekkend is dat mensen in een volwassen democratie als de onze het vertrouwen verliezen in het oplossend vermogen van politiek en bestuur. Daarnaast groeit de onzekerheid van mensen over de dag van morgen en de verder weg gelegen toekomst.” Hij riep op om hoop en vertrouwen te putten uit de wetenschap dat maatschappelijke vernieuwing in ons land altijd stapsgewijs en door samenwerking wordt bereikt. De woorden in de Troonrede reflecteerden de sfeer op straat, waar langs de route naast toejuichingen ook protesten klonken.
21 september: Het perspectief van kunstenaars van kleur
Kenneth Aidoo, Eva Spierenburg en Iriée Zamblé waren de winnaars van de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst 2022. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander overhandigde hun op 21 september de prijs, waaraan voor ieder een bedrag van 9.000 euro is verbonden. Daarna opende hij de tentoonstelling met werk van de winnaars en van twaalf genomineerden. De tentoonstelling was tot en met 23 oktober voor iedereen te bezoeken in het Koninklijk Paleis Amsterdam. “Het valt me de laatste jaren op dat de schilderkunst zich verbreedt”, zei de Koning in zijn toespraak. “Er is een generatie talentvolle kunstenaars van kleur opgestaan, met nieuwe vormen van verbeelding. Het perspectief van zwarte mensen speelde lang een bijrol in de kunsten. Die tijd is voorbij. En uit de grond van mijn hart zeg ik: gelukkig maar! Dankzij deze kunstenaars wordt beter recht gedaan aan de wereld die we samen delen. Een rijke, gevarieerde, gemeenschappelijke wereld.”
Iriée Zamblé vraagt zich af hoe het komt dat er in de Europese schilderkunst zo weinig zwarte mensen te zien zijn. Haar portretten zijn een eerbetoon aan zelfbewuste mensen van kleur. “Mijn doel is een beeldende wereld die ons waardig weerspiegelt”, zegt ze. Ook Kenneth Aidoo laat zich in zijn werk inspireren door markante personen van kleur, vaak met een historische betekenis. Eva Spierenburg verbeeldt in haar werk de kwetsbaarheid van het lichaam en laat zien dat we allemaal mensen zijn met onze eigen onzekerheden.
21 september: Alleen kan je niks, je moet het samen doen
“Wat heb je nou liever? Eén goed elftal of elf goede ééntallen?”
De uitspraken van Johan Cruijff zijn onvergetelijk. Met een grote dosis humor gaf hij zijn scherpe opvattingen over de voetbalsport en daarmee over het leven. Zijn erfenis leeft voort, en niet alleen in de herinnering aan zijn fabelachtige spel en inzicht. Na zijn voetbalcarrière richtte Cruijff de Cruyff Foundation en het Johan Cruyff Institute op. De stichting creëert al 25 jaar wereldwijd sport- en speelruimte voor kinderen voor wie het niet vanzelfsprekend is om te sporten en te bewegen. Ter gelegenheid van dit jubileum werd op 21 september de Cruyff Legacy Summit georganiseerd in de Johan Cruijff ArenA in Amsterdam. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander verrichtte de opening. Johans zoon Jordi was een van de sprekers: "Elke keer als we een nieuw Cruyff Court openen of als afgestudeerden hun diploma ontvangen van het Johan Cruyff Institute, ben ik erg trots op mijn vader. Het is onze plicht als familie om zijn gedachtegoed levend te houden en we zijn dankbaar voor iedereen die ons daarbij helpt." Ook coach Sarina Wiegman was erbij: “Ik bewonder Johan Cruijff voor wie hij was als voetballer, als coach en vooral als mens.”
Voorafgaand aan de bijeenkomst bezocht de Koning op sportcomplex De Toekomst in Amsterdam de Open Dag voor kinderen met een beperking die zo kunnen uitproberen welke sport bij hen past.
29 september: Licht en zicht
Licht en zicht. Deze twee begrippen vormden het uitgangspunt bij het ontwerp van het nieuwe, transparante hoofdgebouw van Radboudumc in Nijmegen. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander verrichtte de opening op 29 september.
In het nieuwe gebouw hebben patiënten meer invloed gekregen op hun verblijf. “Alle patiënten krijgen in dit nieuwe gebouw een eenpersoonskamer waar ook familie kan blijven overnachten”, aldus Mark Janssen, lid van de raad van bestuur. “Daarnaast worden onze patiënten ondersteund met de nieuwste technologieën, waar ze deels ook zelf mee aan de slag kunnen.” Een voorbeeld daarvan is een tablet waarmee patiënten een verpleegkundige kunnen oproepen en zelf de verlichting en verwarming kunnen bedienen. Dit apparaat geeft patiënten ook toegang tot hun medisch dossier.
De Koning bezocht de polikliniek, de facilitaire diensten en een verpleegafdeling. In de bibliotheek sprak hij met medewerkers over hun werk, over hun nieuwe werkomgeving en over hoe zij ook op afstand zorg kunnen verlenen en in contact zijn met patiënten.
Het hoofdgebouw maakt deel uit van de nieuwe campus van het Radboudumc waarbij zorg, onderwijs en onderzoek meer met elkaar zijn verbonden. “Dit alles draagt bij aan een gezonde omgeving die goed is voor het herstel, de rust en de gezondheid van patiënten en ook het werk voor medewerkers prettiger maakt”, aldus Mark Janssen.
Buitenlandse gasten
Regelmatig ontvangen Zijne Majesteit de Koning en Hare Majesteit de Koningin buitenlandse staatshoofden, regeringsleiders of andere hoge vertegenwoordigers die een bezoek brengen aan ons land. Zo ontving de Koning op 4 oktober de president van Benin, Patrice Talon, in audiëntie op Paleis Huis ten Bosch. De president van dit West-Afrikaanse land was in Nederland om te praten over versterking van de samenwerking op het gebied van economische ontwikkeling en onderwijs. Hij ontmoette tijdens zijn bezoek ook minister-president Mark Rutte en minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Liesje Schreinemacher.
