Juni 2021
1 juni: Spelen met kunst
‘Bibber bos’. ‘Kosmotronik’. ‘Cozy shelter’. Het zijn drie namen van kunstwerken die te bewonderen waren op de Kinderbiënnale in het Groninger Museum. Hare Majesteit Koningin Máxima opende de tentoonstelling op 1 juni.
Het idee voor de Kinderbiënnale is bedacht in Singapore en werd daar in 2017 voor het eerst gerealiseerd. Typerend voor de Kinderbiënnale is dat de expositie helemaal ontwikkeld wordt voor en met kinderen. Dertig kinderambassadeurs uit de provincie Groningen hebben meegewerkt aan de totstandkoming van de tentoonstelling en alles daaromheen. Hoofd educatie Sander Daams: “We zijn het eerste museum in Nederland dat een Kinderbiënnale organiseert: een tweejaarlijkse festivalachtige tentoonstelling vol met interactieve kunst. Die kunstwerken nodigen kinderen uit tot speelsheid, zodat ze al spelend ontdekken wat kunst te bieden heeft. We hebben de kinderen een half jaar lang meegenomen in het bouwen van de tentoonstelling en bij de marketing, de perscontacten, de verkoop in de winkel en de organisatie van het openingsfeest. Een half jaar lang zijn hun rugzakjes gevuld, en dit is het geworden”.
Chantalla Pleiter was een van de kunstenaars die meewerkten. Zij ontwierp een orkestontdekker: “Dat is een opstelling van een orkest. Hij bestaat uit kubussen die instrumentengroepen voorstellen. Kinderen kunnen op een kubus gaan zitten en activeren daarmee de instrumentengroep die in de kubus zit. Je kunt ook de plek van de dirigent kiezen en je broers, zussen of ouders hun plek wijzen en dirigeren.”
1 juni: Mentale kracht
‘Mentale kracht’ was in 2021 het thema van de Appeltjes van Oranje. Met deze onderscheiding bekroont het Oranje Fonds initiatieven die mensen verbinden en weer mee laten doen in de samenleving. Twaalf initiatieven dongen op 1 juni mee naar een van de drie Appeltjes. Bij alle twaalf speelden vrijwilligers die mensen in psychische nood helpen een hoofdrol. Hare Majesteit Koningin Máxima reikte de Appeltjes uit en ging in haar toespraak in op het stigma dat nog steeds op psychische problemen rust: “Daardoor blijven veel mensen er lang mee rondlopen. Ze zijn bang het perfecte plaatje te bederven en laten de wereld een glimlach zien, terwijl ze vanbinnen huilen. En daardoor worden ze steeds kwetsbaarder en wordt herstel steeds moeilijker.” De Koningin omarmde de samenwerking van het Oranje Fonds en MIND. Onder het motto ‘Herstel dichtbij’ stimuleren zij dat mensen met een psychische kwetsbaarheid kunnen rekenen op goede hulp in het eigen netwerk en de eigen buurt.
Stichting Vriendendiensten in Deventer en Expertise Center Education Care Saba ontvingen beide een Appeltje. De Grote Appel ging naar Ixta Noa uit Nijmegen, een initiatief gericht op zelfhulp en herstel. Veel vrijwilligers bij Ixta Noa zijn ooit als deelnemer begonnen. Directeur Gerard de Roos: “Onze mensen hebben zelf een ontwrichtende periode in hun leven meegemaakt en zetten hun ervaring in om anderen bij hun herstel te ondersteunen. Het zijn moedige mensen die werken vanuit hun eigen ervaring van kwetsbaarheid.”
3 juni: Uit de schuldenstress
Melkveehouders Leo en Catharina ten Have in het Overijsselse Lettele hadden in 2014 een mooi plan: een nieuwe stal met meer capaciteit en betere ventilatie voor de koeien. Maar tijdens de bouw sloeg het noodlot toe: de aannemer ging failliet en het werk kwam stil te liggen. Een schadepost van driehonderdduizend euro. Dat leidde tot grote financiële problemen en veel stress voor het gezin. Leo ten Have: “Het was een zes jaar durende rechtszaak en in die tijd hing alles van onzekerheden aan elkaar. We konden de stal niet afbouwen en dat had gevolgen voor de fosfaatrechten waardoor we voor vijftig koeien de rechten misten, met grote financiële gevolgen. Het waren heel zware jaren.” Verhalen zoals deze zijn er vele, en niet alleen door nare incidenten. Uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer blijkt dat 36% van de boeren geen bruto inkomen boven het wettelijk minimumloon kan genereren uit het boerenbedrijf. Hare Majesteit Koningin Máxima bracht op 3 juni een bezoek aan Lettele om met de familie Ten Have en andere betrokkenen te praten over de schuldenproblematiek op het platteland. Onder hen een agrarisch coach die ondernemers helpt om weer uit de schulden te komen. Uiteindelijk is dit bij de familie Ten Have ook gelukt en kunnen deze melkveehouders weer met optimisme naar de toekomst kijken.
Het bezoek werd georganiseerd samen met Stichting SchuldenlabNL, die in 2018 is opgericht om Nederland schuldenzorgvrij te maken.
4 juni: Een rijk leven
Een deskundige op het gebied van Nederlands tafelzilver, een Zeeuwse cartograaf, een schrijver in het Stellingwerfs, een aanjager van de Drentse cultuur met een passie voor blues en drie mecenassen die de kunsten actief ondersteunen. Zij waren op 4 juni de hoofdpersonen bij de uitreiking van de Zilveren Anjers door Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Beatrix in het Koninklijk Paleis Amsterdam.
Met de Zilveren Anjers onderscheidt het Prins Bernhard Cultuurfonds elk jaar mensen die zich belangeloos inzetten voor cultuur of natuur. Op 4 juni stonden naast de laureaten van 2021 ook de laureaten uit 2020 in de schijnwerpers. De uitreiking kon toen door de uitbraak van het coronavirus niet doorgaan. Het betrof de Zeeuwse cartograaf Kees Bos, de Drentse bluesspecialist Albert Verhaar en verzamelaar Els Blokker-Verwer die haar schilderijencollectie schonk aan het Singer Museum in Laren.
De Zilveren Anjers 2021 waren voor Janine en Joop van den Ende vanwege hun inzet voor talentontwikkeling in de podiumkunsten en muziek en voor zilverdeskundige Barend van Benthem. De derde Anjer ging naar John Veenstra, de enige fulltime schrijver in de Nedersaksische taal Stellingwerfs: “Stellingwerfs wordt gesproken in de Stellingwerven, in het aangrenzende Drenthe en de Kop van Overijssel. Iedereen verstaat mij, tot ver in Duitsland. Het Nedersaksisch van Hitzacker aan de Elbe lijkt op het Nedersaksisch dat ik praat. Ik ga vaak naar verenigingen in heel Noordoost-Nederland om te vertellen uit eigen werk. Dat is een rijk leven vind ik.”
Kabinetsformatie
Na de verkiezingen van de Tweede Kamer op 17 maart 2021 volgde een lange kabinetsformatie. Gedurende dit proces werd de Koning als staatshoofd op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen. De Koning ontving de informateurs die in verschillende fasen bij de informatie waren betrokken: Herman Tjeenk Willink, Mariëtte Hamer, Johan Remkes en Wouter Koolmees. Ook werd hij diverse malen geïnformeerd door de voorzitter van de Tweede Kamer, Vera Bergkamp, de voorzitter van de Eerste Kamer, Jan Anthonie Bruijn, en de vicepresident van de Raad van State, Thom de Graaf. In januari 2022 ontving de Koning formateur Mark Rutte, die hem informeerde over de afronding van de formatie.
9 juni: Wereldwijd gehoord
Het Financial Health Network is een Amerikaans netwerk dat bedrijven, organisaties en beleidsmakers adviseert over hoe zij de financiële gezondheid van hun klanten, werknemers en gemeenschappen kunnen verbeteren. Om het belang van dit werk extra onder de aandacht te brengen, onderscheidt het netwerk mensen die zich hier bijzonder voor inzetten. Op 9 juni reikte de president van het Financial Health Network, Jennifer Tescher, de Financial Health Visionary Award 2021 uit aan Hare Majesteit Koningin Máxima. Zij motiveerde dit als volgt: “Deze onderscheiding is voor iemand die uitzonderlijk leiderschap heeft getoond bij het bouwen aan een financieel systeem dat toegankelijk en inclusief is. Iemand die anderen inspireert om financiële gezondheid prioriteit te geven. Koningin Máxima is een onvermoeibare pleitbezorger van inclusieve financiering. Haar stem wordt wereldwijd gehoord. Sinds 2011 hebben meer dan 1,2 miljard mensen toegang gekregen tot financiële diensten en dit is een enorme steun bij het bereiken van de duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN.”
Op de vraag naar haar drijfveren, antwoordde de Koningin: “Ik groeide op in Argentinië in een tijd dat het daar economisch niet goed ging, met een gierende inflatie. Ik zag mensen worstelen en buiten de boot vallen omdat ze niet mee konden doen in de economie. Al toen ik veertien jaar oud was vroeg ik mezelf af: wat kan ik doen om te helpen? Ik ben in macro-economie geïnteresseerd geraakt om op microniveau iets voor mensen te kunnen doen.”
9 juni: Ook voor iedere 19-jarige Khalid
Hoe vertel je het verhaal van de Nederlandse fotografie vanaf de allereerste daguerreotypieën in de jaren veertig van de negentiende eeuw tot aan de digitale fototechnologie van nu? Het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam durfde het aan om een eregalerij samen te stellen met 99 foto’s die samen dit 180 jaar omspannende verhaal vertellen. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander bezocht de tentoonstelling op 9 juni. De eerder geplande opening door de Koning kon niet doorgaan vanwege de coronapandemie.
Birgit Donker, directeur van het Fotomuseum leidde de Koning rond langs iconische foto’s van bekende fotografen als Piet Zwart, Cas Oorthuis, Emmy Andriesse, Paul Huf, Ed van der Elsken, Erwin Olaf en Rineke Dijkstra. Maar de tentoonstelling omvat meer dan alleen de grote namen. De samenstellers hebben gestreefd naar een selectie die het hele Koninkrijk der Nederlanden omvat en die ook ruimte biedt aan makers van werk dat ten onrechte in de vergetelheid is geraakt. Zoals Augusta en Anna Curiel die rond 1920 het leven op plantages in Suriname vastlegden. “Het moet inclusief zijn”, vertelde selectiecommissielid Mattie Boom. “We hebben gefocust op de mensen en de verhalen.” Medecommissielid Khalid Amakran vertelde wat zijn motivatie was geweest om mee te doen: “Toen ik op de middelbare school zat had ik een hekel aan musea. Ik miste mijn eigen perspectief en belevingswereld. Nu hangt er eindelijk een tentoonstelling waarvan ik hoop dat elke 19-jarige Khalid zegt: wow, daar wil ik heen.”
11 juni: Zelfvertrouwen en plezier
Nederland telt ruim 170.000 mensen met een verstandelijke beperking. Een derde van hen sport minstens één keer in de week. Vooral zwemmen, fitness en voetbal zijn populair. Een op de zeven mensen met een verstandelijke beperking is lid van een sportclub. Sporten en bewegen zijn niet alleen gezond maar bieden ook heel veel sociale contacten en gezelligheid. Dat geeft zelfvertrouwen en plezier. Elke twee jaar wordt speciaal voor sporters met een verstandelijke beperking een landelijk sportevenement georganiseerd: de Special Olympics Nationale Spelen. Hare Majesteit Koningin Máxima bracht op 11 juni een werkbezoek aan de deelnemers aan dit evenement en hun begeleiders op de Sportcampus in Den Haag. Ze ging langs bij hockeyers, bowlers, tennissers en voetballers en sloeg, trapte of wierp graag een balletje mee. Sommige sporters die zij ontmoette waren al heel lang actief. Zo vertelde Angelique Manet aan de Koningin dat zij al vijfenveertig jaar met veel plezier tenniste.
Als gevolg van de coronamaatregelen hadden de Special Olympics een aangepaste vorm. Zo werden er geen toernooiwedstrijden gespeeld en waren er allerlei manieren bedacht waarop mensen thuis digitaal mee konden doen aan sportieve activiteiten.
17 juni: Chemie in een bizarre coalitie
Na een grondige restauratie was de Gouden Koets, die Koningin Wilhelmina in 1898 als geschenk kreeg bij haar inhuldiging, in 2021 weer als nieuw. Op 17 juni opende Zijne Majesteit Koning Willem- Alexander een veelomvattende tentoonstelling in het Amsterdam Museum, met de Gouden Koets als middelpunt. Directeur Judikje Kiers ging in haar welkomstwoord in op de ambitie van de tentoonstelling: “De Gouden Koets is in Amsterdam bedacht door een Oranjevereniging in de Jordaan, en hij is in Amsterdam gemaakt door zo’n twaalfhonderd ambachtslieden en kunstenaars. Nu is hij na vijf jaar van restauratie weer terug in Amsterdam. Majesteit, ik wil u als bruikleengever bedanken dat u het lef hebt gehad om hem voor acht maanden naar ons toe te sturen. Wij willen de koets heel graag vanuit alle kanten toelichten. We vertellen verhalen over de geschiedenis en het gebruik en besteden ook aandacht aan het actuele debat dat over de koets wordt gevoerd.” Daarmee doelde de directeur op het paneel ‘Hulde der Koloniën’ op de linkerzijkant van de koets.
Bij de samenstelling van de tentoonstelling werkte het museum samen met een klankbordgroep waarin mensen vanuit heel verschillende invalshoeken meedachten. Onder hen Jennifer Tosch, oprichter van de Black Heritage Tours, en Pieter Verhoeve, voorzitter van de Koninklijke Bond van Oranjeverenigingen. “Het was een bizarre coalitie van antropologen, historici, activisten en burgemeesters met een stropdas”, zei hij. “En toch ontstond er chemie en een werkelijk gesprek met elkaar.”
22 juni: Zorg voor niet-corona patiënten
Toen de coronapandemie op zijn felst was, kwam de zorg voor mensen met andere klachten en aandoeningen onder druk te staan. Veel reguliere behandelingen moesten worden uitgesteld. Zodra dat mogelijk was gingen de ziekenhuizen aan de slag met het inhalen van deze zorg en het verkorten van de wachtlijsten, in nauw overleg met de overheid, de Nederlandse Zorgautoriteit en de verzekeraars. Hare Majesteit Koningin Máxima wilde graag uit de eerste hand horen hoe de inhaalzorg verliep en bracht op 22 juni een werkbezoek aan het Universitair Medisch Centrum Utrecht. Marian Kaljouw, voorzitter van de Nederlandse Zorgautoriteit: “Er zijn 1,45 miljoen mensen niet naar de huisarts gegaan terwijl daar wellicht wel aanleiding toe was. Mensen waren bang om het systeem extra te belasten of om besmet te worden.” Margriet Schneider, voorzitter van de Raad van Bestuur van UMC Utrecht, schetste hoe het ziekenhuis het inhalen van de zorg aanpakte. Directie, artsen en verpleegkundigen werken daarin intensief samen. Veel zorg wordt digitaal verleend. Zo worden baby’s die te vroeg geboren zijn thuis gemonitord. Ouders kunnen 24 uur per dag digitaal met hun vragen terecht en hoeven niet steeds voor controles met hun kindje naar het ziekenhuis.
De Koningin hoorde ook het verhaal van een patiënt die enkele maanden op een hartoperatie had moeten wachten. Hij vertelde wat die onzekerheid voor hem en zijn familie had betekend. Inmiddels was hij gelukkig herstellende van de geslaagde ingreep.
Stukkenstroom
Vrijwel elke werkdag krijgt Zijne Majesteit de Koning van het Kabinet van de Koning een koffer met te ondertekenen wetten, algemene maatregelen van bestuur en Koninklijke besluiten. In de koffer zitten ook notities over aankomende ontvangsten, bezoeken en beëdigingen. In de Grondwet is bepaald dat de Koning alle wetten, algemene maatregelen van bestuur en andere Koninklijke Besluiten ondertekent, waardoor deze worden bekrachtigd. De verantwoordelijke minister of staatssecretaris ondertekent daarna. Dit wordt het contraseign genoemd. Hiermee komt de ministeriële verantwoordelijkheid tot uitdrukking.
In 2021 tekende Zijne Majesteit de Koning meer dan 500 wetten en algemene maatregelen van bestuur en meer dan 2100 Koninklijke besluiten. Zo ondertekende de Koning op 17 februari de Wet wijziging van artikel 1 van de Grondwet met betrekking tot de toevoeging van handicap en seksuele gerichtheid als non-discriminatiegrond. Op 25 oktober ondertekende hij de Wet open overheid. Deze wet heeft als doel overheden en semi-overheden transparanter te maken.
In 2021 tekende de Koning 25 stukken op de iPad.
24 juni: De schatkamer van Eye
Hij stond jarenlang op de opsporingslijst van meest gezochte films: ‘Love, Life and Laughter’ van regisseur George Pearson uit 1923. Dit meesterwerk uit de tijd van de stomme film werd verloren gewaand, tot de boedel van een oud filmtheater in Hattem terechtkwam bij Filmmuseum Eye en werd geïnventariseerd. Uit zes gebutste filmblikken kwam de verloren schat tevoorschijn. Sandra den Hamer, directeur van Eye Filmmuseum, vertelde dit verhaal aan Hare Majesteit Koningin Máxima op 24 juni, de dag dat het 75-jarig bestaan van het Filmmuseum werd gevierd. De Koningin bracht een werkbezoek aan het Collectiecentrum en gaf daarna tijdens een officiële bijeenkomst het startsein voor Eye on Screens, waarbij beelden uit de filmcollectie twee jaar lang te zien zijn op buitenschermen in heel Nederland.
De collectie van Eye omvat de hele filmgeschiedenis, waaronder unieke films die het laat negentiendeeeuwse leven in Nederland laten zien. In het Collectiecentrum sprak de Koningin met restaurateurs en beheerders over het behoud van dit erfgoed. Chef curator Giovanna Fossati vertelde hoe stukjes filmkopie uit de hele wereld vaak bij Eye weer bij elkaar komen: “Het is net Sherlock Holmes”. “We restaureren de films zoveel mogelijk naar hoe ze destijds gemaakt en bedoeld zijn”, voegde Sandra den Hamer toe.
Wie zelf een indruk wil krijgen van de schatkamer van Eye, kan terecht bij het streamingsplatform Eye Film Player, waar veel materiaal gratis toegankelijk is.
26 juni: Welkom thuis papa
Veteranendag, het jaarlijkse eerbetoon aan de ruim honderdduizend Nederlandse veteranen, vond op 26 juni plaats in Den Haag. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander woonde de bijeenkomst bij, samen met minister-president Mark Rutte en minister van Defensie Ank Bijleveld.
Een van de veteranen die vertelde over zijn ervaringen was Peter Bercx. Hij was als lid van het Korps Mariniers betrokken bij drie missies: Sinaï (1983), Cambodja (1992-1993) en Bosnië (1995). Van die laatste uitzending schetste hij een indringend beeld: “Om ons heen sluipen de twintig-millimeterpatronen van het luchtdoelafweergeschut van de Serven elke dag een stukje dichterbij. Het voelt als een strop die zich aantrekt. Tot het moment dat we toestemming krijgen om eindelijk te mogen vuren.” Na terugkeer in Nederland verliet Peter met psychische klachten de dienst, maar zijn band met Defensie bleef. Hij zet zich nog steeds onvermoeibaar in voor mede-veteranen en buddy’s in nood.
Ook Latoya Hallatu deed haar verhaal: “Mijn overgrootvader Willem Hallatu was bij het KNIL en vocht tegen de Japanners. In 1944 is hij gesneuveld. Voor mijn uitzending naar Afghanistan heb ik in Indonesië zijn graf bezocht. Ik ben de volgende generatie, die in zijn voetsporen stapt.”
Afghanistanveteraan Niels Roelen herinnerde zich zijn thuiskomst: “Ik zie achter de douane de gezichten van mijn kinderen Mareine en Ties tegen het raam plakken. Ze houden een groot hart vast, waarop staat: welkom thuis papa.”
Rekesten
Zijne Majesteit de Koning ontvangt elk jaar uit het hele Koninkrijk enkele duizenden verzoekschriften. Vaak terugkerende onderwerpen zijn: verblijfsvergunningen, huisvestingsproblematiek, naamswijziging en schulden/belastingen. In 2021 werden er circa 2600 verzoekschriften geschreven aan de Koning, waarvan 115 betrekking hadden op de coronapandemie en de maatregelen in het kader daarvan. In 2020 hadden 378 verzoekschriften betrekking op corona. Het Kabinet van de Koning informeert de Koning over de inhoud van de verzoekschriften en verzorgt het antwoord aan de mensen die zich tot de Koning hebben gericht. Als daartoe aanleiding is, worden verzoekschriften namens de Koning onder de aandacht gebracht van de bewindspersoon die verantwoordelijk is voor het desbetreffende beleidsterrein.
