Themabijlage Doorwerken in tijden van corona
Van week tot week
Half maart werd duidelijk dat de verspreiding van COVID-19 ingrijpende gevolgen had voor iedereen in ons Koninkrijk. Ons dagelijks leven veranderde drastisch en alle plannen, afspraken en voornemens moesten worden herzien. Dit gold evenzeer voor Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander, Hare Majesteit Koningin Máxima, Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Beatrix en de andere leden van het Koninklijk Huis. Bijna alle geplande conferenties, bijeenkomsten, Staats- en werkbezoeken, openingen, ontvangsten, culturele manifestaties, sportevenementen en andere activiteiten werden gecanceld of uitgesteld. In plaats daarvan ontwikkelden de Koning en Koningin een vrijwel compleet nieuw activiteitenprogramma, inspelend op de actualiteit en rekening houdend met de coronarichtlijnen. In plaats van een schema dat veelal maanden van tevoren vastligt, gaven de Koning en Koningin hun agenda van week tot week vorm. Daarbij maakten zij intensief gebruik van communicatiemiddelen die persoonlijk contact op afstand mogelijk maken: de telefoon en de videoverbinding. Ook brachten zij zestig informele fysieke werkbezoeken aan organisaties, instellingen, bedrijven en groepen mensen die sterk door de coronacrisis werden geraakt of een rol speelden bij de bestrijding ervan.
Aan de lijn
Simpel, snel en persoonlijk: de telefoon bewees vanaf het begin van de coronapandemie goede diensten als communicatiemiddel met mensen in de frontlinie. De Koning en Koningin voerden in de weken na het ingaan van de coronamaatregelen meer dan vijftig telefoongesprekken (soms met beeldverbinding) om hun betrokkenheid te uiten. Zij zochten contact met tal van sectoren en organisaties om uit de eerste hand te horen welke specifieke zorgen er leefden en hoe mensen op de crisis reageerden. Onder de personen die zij spraken waren ziekenhuisbestuurders, voorzitters van Veiligheidsregio’s, wetenschappers, ondernemers, onderwijsprofessionals, cultuurmakers, initiatiefnemers van vrijwilligersacties en vertegenwoordigers van religieuze stromingen.
In beeld
Iedereen die door COVID-19 moest thuiswerken, deed er noodgedwongen snel ervaring mee op: videogesprekken en webconferenties. Ook de Koning en Koningin maakten intensief gebruik van de videoverbinding om met kleine groepjes mensen te praten over wat zij in hun dagelijkse werk in coronatijd meemaakten. In totaal namen zij het initiatief tot dertig corona-gerelateerde videoontmoetingen met mensen in uiteenlopende sectoren van de samenleving, van huisartsen tot ondernemers en van burgemeesters tot festivaldirecteuren.
De Koning sprak op 16 april met medewerkers van het facilitair bedrijf van het Máxima Medisch Centrum in Veldhoven, het grootste medisch centrum van Zuidoost Brabant. Op dat moment waren er in dit ziekenhuis 35 patiënten opgenomen die positief getest waren op COVID-19. De Koning wilde het verhaal horen van de mensen die op de achtergrond essentieel zijn voor een goede zorg: de schoonmakers, inkoopmedewerkers en koks. “Wij zijn verantwoordelijk voor de zorg achter de zorg”, vertelde Frans van Dijk, manager van het facilitair bedrijf. “Dat doen we met achthonderd medewerkers. Zij zijn er dag en nacht mee bezig om onze zorgmedewerkers in staat te stellen hun werk perfect te doen.” Schoonmaakmedewerkers Karin Lommelaars en Wim Kelders vertelden de Koning dat iedere kamer iedere dag grondig werd schoongemaakt. Medisch inkoper Annet Kars vertelde over haar inspanningen om bij een wereldwijd tekort op ‘de wilde coronamarkt’ toch over voldoende beschermingsmiddelen te kunnen beschikken. “Op dit moment zijn isolatieschorten een drama. Daar is ongeveer de hele wereld naar aan het zoeken.” Koks Ans van den Berg en Maurice Saive vertelden over de hartverwarmende steun aan het zorgpersoneel vanuit de gemeenschap van leveranciers en lokale ondernemers: “We hebben heel veel aangeboden gekregen, van ontbijtpakketten tot fruit. Zo is er een klein Grieks restaurant hier in Veldhoven dat kwam aanzetten met dertig warme maaltijden voor onze personeelsleden.”
Cariben en corona
De videoverbinding bewees goede diensten in de contacten met het Caribische deel van het Koninkrijk. In videogesprekken met bestuurders, betrokken professionals en bewoners op de eilanden, stelde de Koning zich op de hoogte van de uitwerking van de coronapandemie in de samenlevingen van Curaçao, Aruba, Bonaire, Sint Maarten, Sint Eustatius en Saba. In totaal voerde de Koning twaalf videogesprekken met 38 vertegenwoordigers van organisaties die zich in het Caribische deel van het Koninkrijk inzetten om de gevolgen van de pandemie te verzachten. Zo sprak de Koning op 14 oktober met de voorzitter van de Huisartsenvereniging van Aruba over de actuele situatie rondom het coronavirus. Hij sprak ook met medewerkers van het ziekenhuis, de laboratoriumdienst en het betrokken ministerie op Sint Maarten over de gevolgen van de corona-uitbraak daar. Op 12, 18 en 19 november sprak de Koning met vertegenwoordigers van de sectoren economie en onderwijs op Curaçao, Sint Maarten en Aruba. En op 2 en 3 december had hij digitale ontmoetingen met vertegenwoordigers van organisaties die zich op Bonaire, Sint Eustatius en Saba inzetten bij de bestrijding van de gevolgen van de coronapandemie.
Werkbezoeken op anderhalve meter
Naast telefoongesprekken en video-ontmoetingen gingen de Koning en Koningin ook fysiek op pad om zich te informeren over de gevolgen van de coronapandemie en hun steun te geven aan iedereen die zich inzet bij de bestrijding ervan. Zij legden zestig corona-gerelateerde werkbezoeken af. Vrijwel alle geraakte en betrokken sectoren kregen aandacht: zorg, overheid, wetenschap, onderwijs, land- en tuinbouw, industrie, logistiek, cultuur, sport, veiligheid, vrijwilligerswerk, evenementensector, openbaar vervoer, detailhandel, toerisme, horeca en uitvaartbranche.
Om de werkbezoeken zonder besmettingsgevaar voor alle betrokkenen te laten verlopen, werden met alle organisaties vooraf zorgvuldige voorbereidingen getroffen. Dat betekende onder andere: geen grote groepen, ruime ontmoetingsplekken, minstens anderhalve meter afstand tussen alle gespreksdeelnemers, beperkte aanwezigheid van media en natuurlijk: geen handen schudden.
Nieuwe vormen
Praktische beperkingen inspireren vaak tot creativiteit om binnen de richtlijnen toch het gewone werk zo goed mogelijk te kunnen voortzetten. Dat is soms experimenteren en improviseren, maar het leidt ook tot verrassende nieuwe vormen. Een voorbeeld is de landelijke bijeenkomst ‘Naar een schuldenzorgvrij Nederland’ op 13 oktober. Tientallen wethouders in het hele land deden digitaal mee met de dertig aanwezigen in de Balzaal van Paleis Noordeinde, onder wie de Koning en Koningin.
Virtuele werkbezoeken boden vaak een alternatief voor fysieke bezoeken. Zo bracht de Koningin op 3 november een virtueel werkbezoek aan containeroverslagbedrijf Hutchison Ports ECT Rotterdam om in het kader van de Pensioen3daagse met werknemers en andere betrokkenen te praten over pensioenvraagstukken. Ook Koning Willem-Alexander bracht diverse digitale werkbezoeken, zoals aan initiatiefnemers en leden van het platform ‘Musea Bekennen Kleur’, op 10 november. Daarbij kreeg hij zelfs een korte digitale rondleiding door de tentoonstelling ’Living, forgiving, remembering’ in Museum Arnhem.
Ook het openen van een bedrijfsvestiging bleek virtueel te kunnen: op 8 oktober opende de Koningin vanuit Paleis Huis ten Bosch de nieuwe vestiging van het Nederlandse technologiebedrijf Prodrive Technologies in Massachusetts, Verenigde Staten.
De Koningin nam vanuit haar VN-functie deel aan diverse online platformbijeenkomsten en digitale ontmoetingen. Zo besprak zij op 17 december met onder anderen de minister van Financiën van Mexico de voortgang van inclusieve financiering in het land.
Op 25 november sprak de Koningin tijdens een webinar van de Food en Agriculture Organization (FAO) in Rome. Daarin beklemtoonde zij dat juist kleine boerenbedrijven gebaat zijn bij goede en veilige toegang tot financiële diensten als een verzekering tegen de gevolgen van extreme weersomstandigheden of een lening om hoogwaardig zaaigoed te kunnen kopen. Hiermee kunnen zij investeren in de groei van hun bedrijf en meer inkomsten genereren.
Een kleine week later was zij virtueel weer met Rome verbonden. Zij sprak op 30 november met onder anderen de Italiaanse minister-president Giuseppe Conte, naar aanleiding van het voorzitterschap van Italië van de G20 per 1 december. Het overkoepelend thema van Italië voor het G20-voorzitterschap is ‘People, Planet, Prosperity’.
Lunchen in de Balzaal
Jaarlijks terugkerende activiteiten met een lange traditie, kregen in 2020 een aangepaste vorm. Zo was op 30 juni een complete Balzaal in gereedheid gebracht voor de zestien gasten van de Uitblinkerslunch. Onder normale omstandigheden nodigen de Koning en Koningin achtentwintig gasten uit voor deze lunch op Paleis Noordeinde, die bedoeld is om Nederlanders te eren die een bi jzondere prestatie hebben
geleverd waarvoor zij een prijs of onderscheiding hebben ontvangen. De ruimte waarin de lunch plaats vindt, is normaliter de intieme Marot eetzaal. Maar in tijden van corona werd – met inachtneming van de richtlijnen van het RIVM - de Grote Balzaal ingezet, de grootste ruimte van het paleis.
Tot de genodigden behoorden wereldrecordhouder hoofdrekenen Willem Bouman, breakdancer Redouan Ait Chitt (winnaar van de Gouden Zwaan) en ondernemer Arthur Valkieser, die met zijn Hydroloop (een innovatieve waterrecycler) werd uitgeroepen tot ‘best of the best’ op de internationale techbeurs in Las Vegas.
Prinsjesdag anders dan anders
Geen Ridderzaal. Geen Glazen Koets met paarden. Geen rijtoer met toeschouwers langs de route. Geen uitgebreid militair ceremonieel. Geen balkonscene. Prinsjesdag 2020 had door de maatregelen ter bestrijding van het coronavirus een aangepaste, sobere vorm. Het nieuwe werkjaar van de Eerste en Tweede Kamer werd geopend in de Grote Kerk in Den Haag. Hier sprak Zijne Majesteit de Koning de Troonrede uit voor een gehoor van 270 mensen, op anderhalve meter afstand van elkaar. Onder hen de leden van de Eerste en Tweede Kamer, de ministers, de voorzitters van de Hoge Colleges van Staat en een beperkt aantal burgers.
In de Troonrede speelde de coronapandemie een belangrijke rol: “Door het coronavirus werd dit voorjaar ineens alles anders. Ook deze anders-dan-anders-Prinsjesdag op anderhalve meter afstand, niet in de Ridderzaal, en met minder mensen, tradities en uitbundig rood-wit-blauw, maakt dat tastbaar. Mijn bewondering en dank gaan uit naar iedereen die in de zorg en elders in de samenleving al het mogelijke deed om de coronacrisis het hoofd te bieden. Verpleegkundigen en schoonmakers, BOA’s en defensiepersoneel, supermarktmedewerkers en mensen in het openbaar vervoer. Ik wil daarnaast mijn steun en medeleven betuigen aan hen die door corona zijn getroffen, of die een geliefde moeten missen. Maar ook voor wie dat niet geldt, is de impact enorm. Corona raakt ons allemaal. Van Terschelling tot Aruba. Jong en oud.”
Koningsdag Thuis
Hoe vier je een nationale feestdag als mensen afstand tot elkaar moeten houden? Op 27 a pril werd bewezen dat de feeststemming niet onder die beperking hoeft te li jden. SparkOptimus, Incentro, Google en de Koninklijke Bond van Oranjeverenigingen ontwikkelden samen ‘Koningsdag Thuis’, een online platform dat ruimte bood aan de meest uiteenlopende activiteiten, manifestaties en ontmoetingen. Binnen twee weken wisten zij dit initiatief op poten te zetten en landelijke bekendheid te geven.
In totaal waren er zo’n 1250 Koningsdagactiviteiten om uit te kiezen, van dansoptredens tot wetenschapsquizzen en van meezingconcerten tot Koningsdagpuzzels. Ook was er een groot aantal bijzondere workshops te volgen. Zo demonstreerden Nicole en Kristel Koolhaas hoe het Wilhelmus in gebarentaal eruit ziet. Ons volkslied had ook een prominente plek aan de start van Koningsdag Thuis, met een bijzondere corona-proof uitvoering door het Koninklijk Concertgebouw Orkest. Daarna kwam de jarige zelf aan het woord. De Koning wenste iedereen een onvergetelijke dag: “Koningsdag Thuis belooft een unieke Koningsdag te worden. En dan vooral uniek, omdat ik hoop dat het de aller-, allerlaatste Koningsdag Thuis van de geschiedenis zal zijn. Probeer er daarom het allerbeste van te maken. Zodat u zich later altijd zult herinneren, hoe u thuis en toch samen deze dag heeft beleefd.”
De Koning, de Koningin, hun drie dochters en andere leden van de Koninklijke Familie vierden de digitale Koningsdag volop mee en brachten een groot aantal verrassingsbezoeken.
De Koning en Koningin braken in bij een videogesprek van burgemeester Annemarie Penn-te Strake van Maastricht met medewerkers van het Maastricht UMC om hun waardering aan alle zorgprofessionals over te brengen. De Koning verraste Heel Holland Bakt-winnares Anna Yilmaz tijdens een sessie over de perfecte oranje cheesecake. Prinses Amalia ging met Anky van Grunsven en haar digitale bezoekers in gesprek over de gedeelde liefde voor paarden. De Koningin en Prinses Alexia haakten aan bij vlogger Enzo Knol, die wilde weten hoe de Koningin ‘achter de camera’ was. “Dat kan mijn dochter beter vertellen”, riposteerde de Koningin. Prinses Alexia liet zich die kans niet ontnemen: “Gezien de hoeveelheid werk die ze altijd moet doen, vind ik dat ze het als moeder heel goed doet. Ze moet heel veel tijd besteden aan haar baan, maar toch is ze er heel vaak en brengen we veel tijd met elkaar door, ook met mijn vader.”
Rond 16.00 uur sloten de Koning en zijn familie de virtuele Koningsdag af door het glas te heffen tijdens de Nationale Toost. Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Beatrix overwon haar digitale schroom en toostte vanuit Kasteel Drakensteyn mee op de gezondheid van haar zoon. Met in totaal 2,5 miljoen pageviews bleek Koningsdag Thuis een schot in de roos. De social-mediakanalen van het Koninklijk Huis (Instagram, Facebook, Twitter en YouTube) bereikten gezamenlijk 9.8 miljoen mensen.
