Oktober 2016
3 oktober: Mapping Australia
Veel Aboriginal kunstenaars reflecteren in hun werk op het land waarin zij geworteld zijn, met zijn markante landschappen, kusten en herkenningspunten. Op 3 oktober presenteerde het Aboriginal Art Museum in Utrecht een bijzondere tentoonstelling: Mapping Australia. Daarin werd het werk van Aboriginal kunstenaars als Judy Watson en Helicopter Tjungurrayi getoond, in combinatie met werk van Nederlandse cartografen uit de VOC-tijd. Het waren immers Nederlandse zeelieden die in de 17de eeuw de kusten van Australië als eersten in kaart brachten. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander en Hare Majesteit Koningin Máxima verrichtten de opening van de tentoonstelling, als ouverture van hun Staatsbezoek aan Australië, van 31 oktober tot 4 november. Zij ontmoetten in Utrecht een uitgebreide groep vertegenwoordigers van de Australische gemeenschap in Nederland: kunstenaars, ondernemers, wetenschappers, studenten, ondernemers en sporters.
Een van de pronkstukken op de expositie was de tinnen schotel met inscriptie die schipper Dirck Hartogh in 1616 achterliet aan de Westkust van Australië. De schotel reisde later in oktober de Koning en Koningin vooruit naar Perth, om te markeren dat 400 jaar eerder het schip De Eendracht in West-Australië landde.
5 oktober: Vierhonderd jaar op de kade
Het begon vierhonderd jaar geleden met het keuren, wegen en opslaan van specerijen en andere koloniale waren die met schepen van de VOC werden aangevoerd. Vier eeuwen later is Koninklijke Vopak ’s werelds grootste onafhankelijke tankopslagbedrijf, gespecialiseerd in de opslag en overslag van olie, chemicaliën, gas, biobrandstoffen en eetbare oliën. Het bedrijf vierde zijn jubileum op 5 oktober met een internationaal symposium onder de titel “Global Minds”. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander was erbij.
Vopak heeft een wereldwijd netwerk van tankterminals op strategische plaatsen langs belangrijke vaarroutes. Bestuursvoorzitter Eelco Hoekstra: “We hebben 400 jaar eigenlijk hetzelfde gedaan. Dat is vrij uniek. Vierhonderd jaar lang staan we op de kade en kijken we uit naar onze klanten om die te bedienen. We zijn groot geworden door internationale handel. Dat kan alleen als je open staat voor andere culturen en ideeën. Ik kan me niet indenken dat er ooit een wereld ontstaat waarin geen handel gedreven wordt. Scheepvaart zal er altijd blijven. Maar hoe we op de kade staan en onze diensten aanbieden, zal aan verandering onderhevig zijn.”
Vopak wil jongeren laten zien dat er een wereld vol kansen te ontdekken valt als ze voorbij hun eigen grenzen leren kijken. Daartoe daagt het bedrijf onder meer de eigen medewerkers uit om projecten te bedenken die jongeren leren internationaal te denken en culturele verschillen te overbruggen.
6 oktober: Honderd jaar brandweer Nederland
Dertigduizend brandweermensen – onder wie twintigduizend vrijwilligers – zetten zich (soms met gevaar voor eigen leven) in voor een veilig Nederland. Op 6 oktober vierde de georganiseerde brandweer in Nederland haar honderdjarig bestaan in Enschede. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander was erbij. Veel aandacht ging uit naar verhalen en dilemma’s uit de praktijk en naar de motivatie van gewone brandweermensen. Brandweervrouw Nellie Ras vertelde hoe haar loopbaan in 1987 begon. “Ik was een jonge meid van bijna 18 toen ik in de plaatselijke krant een advertentie zag staan: de brandweer van Urk zocht vrijwilligers. Als klein meisje riep ik altijd: als ik later groot ben, ga ik ook bij de brandweer! Mijn opa, die dertig jaar als vrijwilliger bij de brandweer had gezeten en mijn vader, die toen commandant van brandweer Urk was, waren mijn grote voorbeeld.”
De Koning sprak zijn grote waardering uit voor het werk van de brandweerkorpsen. “Veel Nederlanders realiseren zich niet hoe belangrijk het is dat we een goede brandweerzorg hebben in ons land. Tot je zelf een keer in acute nood komt. Een brand vergeet je nooit meer. Hij schroeit zich in je geheugen.”
Na het congres bracht de Koning een werkbezoek aan de Twente Safety Campus, waar hij enkele oefendemonstraties meemaakte, en aan de Risk Factory, waar kinderen en senioren in nagebootste praktijksituaties ervaren wat ze zelf voor hun veiligheid kunnen doen.
11-12 oktober: Voortgang in Argentinië
In Argentinië draait het economisch leven nog voor een groot deel op contant geld. Dat pakt nadelig uit voor onder meer kleine ondernemers die hun bedrijfje willen uitbreiden. Doordat zij hun inkomsten contant ontvangen en een goede registratie ontbreekt, kunnen ze hun kredietwaardigheid moeilijk aantonen. Daardoor kunnen ze vaak geen lening krijgen.
De laatste jaren tracht de regering van Argentinië het gebruik van bank- en spaarrekeningen te bevorderen. Zo is het nu verplicht om salarissen via een bankrekening uit te betalen. Ook wordt op initiatief van de centrale bank gewerkt aan de ontwikkeling van een nationale strategie, met als doel zoveel mogelijk mensen toegang te geven tot financiële diensten. Hare Majesteit Koningin Máxima bezocht Argentinië op 11 en 12 oktober als speciale pleitbezorger van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties voor inclusieve financiering voor ontwikkeling. Zij sprak met een groot aantal direct betrokkenen over de voortgang bij het maken van de nationale strategie.
Koningin Máxima ging ook op bezoek bij de universiteit waar zij zelf in 1995 afstudeerde in de economie: de Universidad Católica Argentina. Zij hield daar een toespraak voor studenten. Ook in 2005 was ze als spreker op de universiteit te gast. Toen ging het nog hoofdzakelijk over microkredieten voor kleine bedrijfjes. Nu legde zij de nadruk op de waarde van inclusieve financiering in brede zin: een financieel systeem met een breed scala aan producten waartoe iedereen toegang heeft.
11 oktober: Van het hart geen moordkuil
In Amsterdam Zuidoost wonen ongeveer 85.000 mensen. Bijna twee derde van hen heeft een nietwesterse achtergrond. Het gemiddelde inkomen in Zuidoost ligt onder dat in de andere stadsdelen. Hoewel het stadsdeel pittige problemen kent, doen veel bewoners hun best om de leefbaarheid en sociale samenhang te verbeteren. Op uitnodiging van burgemeester Eberhard van der Laan ging Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander op 11 oktober op werkbezoek in Zuidoost. Hij sprak met bewoners, ondernemers en medewerkers van lokale organisaties over hun ‘thuisgevoel’ en hun inzet voor de buurt.
Koning en burgemeester pakten de metro vanaf Waterlooplein naar Ganzenhoef. Zij gingen daar langs bij kinderboerderij De Gliphoeve, een belangrijke ontmoetingsplek voor jong en oud. In jongerencentrum No Limit spraken zij met bezoekers van de moskee in de buurt en met de oprichters van IZI Solutions, een kenniscentrum dat coaching en cursussen voor jongeren aanbiedt. Discriminatie en racisme zijn onderwerpen die de bezoekers van No Limit sterk bezighouden. De gesprekspartners maakten van hun hart geen moordkuil. Dionne Abdoelhafiezkhan: “Wij zitten hier om met U te praten, maar heel veel jongeren willen helemaal niet meer aan tafel zitten. Zij hebben geen enkel vertrouwen meer in de politiek.”
De Koning en de burgemeester bezochten ook kerkverzamelgebouw ‘De Nieuwe Stad’. Zij spraken hier met vertegenwoordigers van verschillende christelijke kerkgenootschappen over hun bijdrage aan het versterken van de sociale samenhang en het thuisgevoel in het stadsdeel.
18 oktober: Nederland en Vlaanderen Ehrengast in Frankfurt
“Jij bent Arnon, schrijver, Nederlander. We maken met verschillende klanken dezelfde taal en vinden elkaars versie daarvan over het algemeen charmant klinken.” Aldus de Vlaamse schrijfster Charlotte van den Broeck in een samenspraak met haar Nederlandse collega Arnon Grunberg bij de opening van de Frankfurter Buchmesse 2016, op 18 oktober. Vlaanderen en Nederland waren samen ‘Ehrengast’, net als in 1993. En net als in 1993 waren Zijne Majesteit Koning Filip der Belgen en Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander erbij. Samen openden zij het Vlaams-Nederlandse paviljoen.
De Frankfurter Buchmesse is de grootste boekenvakbeurs ter wereld. Aan Vlaanderen en Nederland bood het gastlandprogramma opnieuw een geweldige kans om de Nederlandstalige literatuur internationaal te promoten. In de aanloop naar de beurs verschenen alleen al in het Duits meer dan 300 vertalingen van Nederlandstalige werken in alle genres: romans, gedichtenbundels, jeugdboeken, geschiedkundig werk, strips en graphic novels.
“Dit gastlandprogramma heeft niet alleen nieuwe Nederlandse en Vlaamse literatuur en kunsten op een succesvolle en originele manier gepresenteerd, het heeft ook de netwerken van de letterenfondsen, uitgevers en culturele partners vergroot”, aldus Tiziano Perez, directeur van het Nederlands Letterenfonds. “Met de resultaten kunnen we nog jaren vooruit.”
De Koningen schonken elkaar bij de opening een werk van een klassieke auteur uit het eigen land. Koning Filip kreeg Das Verbotene Reich van Slauerhoff. Koning Willem-Alexander kreeg Käse van Elsschot. Die roman gaat over een Antwerpse kantoorbediende die zich laat verleiden vertegenwoordiger te worden in volvette Edammer kaas, een product waarvan hij zelf gruwt. Zakelijk wordt de onderneming geen succes en aan het einde keert hij, een illusie armer maar innerlijk opgelucht, terug naar zijn kantoorbaan. “Was meine Frau betrifft, die sorgt dafür, dass kein Käse mehr auf den Tisch kommt. Eerst nach Monaten hat sie mir einen Petit Suisse vorgesetzt, so einen weissen, platten Käse, der mit einem Edamer nichts mehr gemein hat als ein Schmetterling mit einer Schlange.”
25 oktober: Hoop en inspiratie bij Dutch Design Week
Eindhoven geldt als een van de creatiefste steden ter wereld. Op het gebied van patenten staat de regio al jaren aan de top van Europa. Grote bedrijven, technologische en creatieve starters en (ex-) studenten van TU Eindhoven en de Design Academy maken Eindhoven tot het mekka van de creatieve industrie. Exponent daarvan is de Dutch Design Week. Ooit begonnen als een initiatief van ontwerpers die hun werkplaatsen openden voor belangstellenden, is het evenement in 15 jaar uitgegroeid tot een internationale designmanifestatie met ruim 275.000 bezoekers.
Hare Majesteit Koningin Máxima bracht op 25 oktober een werkbezoek aan de Dutch Design Week en sprak uitgebreid met gevestigde en aanstormende ontwerpers, onder wie Christien Meindertsma, Maarten Baas en Petra Janssen. Daarna ging zij kijken bij de verschillende exposities op Strijp-S. Een van de ontwerpers met wie ze sprak was Sylvie Claes. Samen met drie medestudenten van TU Eindhoven ontwierp zij de Hugsy, een knuffeldeken voor te vroeg geboren baby’s die in het ziekenhuis moeten blijven. Het dekentje neemt het hartritme en de geur van de moeder over en stelt het kind op zijn gemak. Een goed voorbeeld van de positieve bijdrage van ontwerpers aan de samenleving. “De Dutch Design Week is een evenement van hoop en inspiratie, gedragen door ontwerpers die denken dat het beter kan: mooier, socialer, duurzamer”, aldus Martijn Paulen, directeur van de Dutch Design Week.
25 oktober: Vernieuwing in de zorg
Hare Majesteit Koningin Máxima bracht op 25 oktober een werkbezoek aan het Innovatie- en Productiecentrum van Koninklijke Philips N.V. in Best. Philips is de winnaar van de Koning Willem I Prijs 2016 in de categorie Grootbedrijf. Koningin Máxima is erevoorzitter van de Koning Willem I Stichting.
Tijdens haar bezoek vertelden medewerkers Koningin Máxima over de vernieuwingen waaraan Philips werkt binnen de gezondheidszorg. Een voorbeeld hiervan is mobiele monitoring met behulp van een smartphone van zwangere vrouwen in afgelegen gebieden. Verloskundigen delen bijvoorbeeld echobeelden van de zwangerschap met specialisten bij grote ziekenhuizen. Zij kijken op afstand mee en helpen complicaties te voorkomen.
Ook nam Koningin Máxima een kijkje in een hybride operatiekamer. Hart- en vaatchirurgie zijn sterk veranderd de afgelopen decennia. Steeds vaker worden patiënten met een katheter via bijvoorbeeld een prikgat in de lies geopereerd in plaats van met een ‘open’ operatie. Dat is vaak nauwkeuriger en minder belastend voor de patiënt. Voor deze behandelingen heb je de steriliteit van een operatiekamer nodig en de apparatuur uit de katheterisatiekamer. De hybride operatiekamer combineert beide.
Bestuursvoorzitter Frans van Houten: “De Koning Willem I Prijs is een geweldige erkenning voor de innovatiekracht en het ondernemerschap van Philips. Deze prijs kwam voor ons op een bijzonder moment vanwege onze toespitsing dit jaar op technologieën voor een goede gezondheid en de viering van onze 125ste verjaardag.”
27 oktober: Erfenis als toekomstkapitaal in Twente
Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander en Hare Majesteit Koningin Máxima brachten op 27 oktober een streekbezoek aan Almelo en Noordoost Twente. Op veel plaatsen in deze streek wordt geprobeerd slim en duurzaam gebruik te maken van bestaand cultureel en natuurlijk erfgoed. Zo hebben in het centrum van Almelo voormalige textielfabrieken nieuwe bestemmingen gekregen voor wonen, werken en onderwijs. Rode draad in het bezoek was dan ook ‘erfenis als toekomstkapitaal’.
In Almelo praatte het Koningspaar met onder anderen bewoners van het Nieuwstraatkwartier. Families wonen vaak al generaties met plezier in deze wijk, maar er zijn ook sociale problemen. Bewoonster Jeanette Tijhoff: “Ik heb hun verteld over hoe het is om hier te wonen en dat het jammer is dat er ook verloedering in de wijk is”. In het voetbalstadion van Heracles hoorden de Koning en Koningin meer over de inspanningen van de club om ex-gedetineerden werkervaring te laten opdoen, zodat hun positie op de arbeidsmarkt sterker wordt. Zij spraken onder anderen met Selcuk, die helpt bij het schoonmaken van het stadion. “De Koning vroeg me voor welk elftal ik ben. Ik moest het eerlijk zeggen. Dat zijn dan toch Galatasaray en Twente.”
De Koning en Koningin gingen hierna naar het natuurgebied Springendal in de gemeenten Dinkelland en Tubbergen. Daar bezochten zij Wasserij Springendal. De wasserij gebruikt bronwater uit de Springendalse beek en geeft dat water na biologische zuivering weer terug aan de natuur. Met de inzet van warmtewisselaars wordt 80% van het energieverbruik teruggewonnen. Ook bezochten zij zorgboerderij Erve Meinders in Tilligte. Het was de wens van meneer Meinders, de voormalig eigenaar van Erve Meinders, dat zijn boerderij na zijn dood een thuis zou worden voor mensen met een verstandelijke beperking. Met een bijdrage van de provincie Overijssel werd de agrarische locatie omgebouwd tot een kleinschalige zorgvoorziening voor mensen uit de buurt. Op Erve Meinders wonen 12 mensen met een beperking. Een van hen is Lieke. “Doordeweeks werk ik mee op de boerderij. Op zaterdagochtend ga ik altijd paardrijden. Daarna maak ik mijn konijnenhok schoon en help ik in de stallen. Ik vind het hier heel fijn. Ik ben hier met mensen zoals ik en de begeleiders zijn aardig. Ik kan gewoon mezelf zijn.”
De Koning en Koningin bezochten hierna nog ‘Stal Oosterbrook’ van springruiter Gert Jan Bruggink in Losser. Hippische sport is cultureel en economisch van groot belang voor de streek. Zij sloten hun bezoek af in Oldenzaal, waar ze een wandeling maakten door het centrum.
31 oktober - 4 november: Nova Hollandia
Ongeveer 300.000 Australiërs hebben Nederlandse wortels. Maar familiebanden zijn niet de enige reden dat Australië een bijzondere verbinding met Nederland voelt. Ook de historie speelt mee: het waren Nederlandse zeevaarders die in de 17de en 18de eeuw als eerste Europeanen de kusten van het Australië verkenden en er voet aan wal zetten. De vroegere naam van het continent, ‘Nova Hollandia’, getuigt daarvan.
Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander en Hare Majesteit Koningin Máxima brachten van 31 oktober tot 4 november een Staatsbezoek aan Australië, op uitnodiging van gouverneur-generaal Sir Peter Cosgrove. Aan de westkust, in Perth, werden zij verwelkomd met een rookceremonie, een Aboriginal gebruik waarbij sandelhoutbladeren worden verbrand om kwade geesten te verdrijven. In het Western Australian Maritime Museum in Fremantle onthulde het Koninklijk Paar de gegraveerde tinnen schotel die schipper Dirck Hartogh in 1616 aan de Australische westkust achterliet. De schotel behoort tot de collectie van het Rijksmuseum, dat hem aan het Australische museum uitleende.
Tijdens een ontvangst voor Nederlandse Australiërs ontmoette het Koningspaar onder anderen Wendy de Bie, die al 35 jaar in Australië woont. “Ik hou van Australië vanwege de ruimte en het weer. De mensen zijn een stuk makkelijker hier. Ik denk dat de mensen in Nederland meer op elkaar letten omdat ze zo dicht op elkaar wonen. Maar ik blijf Nederlands eten en ga vaak naar de Hollandse winkel. Daar heb je kroketten en drop.”
Na Perth reisde het Koningspaar naar de hoofdstad Canberra, in het zuidoosten van Australië. Daar legden zij zonnebloemen bij het MH17 monument en spraken zij met vertegenwoordigers van Australische hulpdiensten die assisteerden na het neerhalen van het vliegtuig in juli 2014. In zijn toespraak bij de Staatslunch ging de Koning hier nader op in. “Voor mijn vrouw en mij was het een ontroerende ervaring deze morgen bij het monument voor de Australische slachtoffers te staan en hen daar te gedenken. Wij hechten grote waarde aan de uitstekende samenwerking met Uw land in het onderzoek naar de precieze toedracht, zodat de daders ter verantwoording kunnen worden geroepen en er recht gedaan kan worden.”
Het beroemde Opera House in Sydney was een dag later hel oranje verlicht ter gelegenheid van een concert van de gebroeders Jussen en het Sydney Symphony Orchestra, dat het Koningspaar de gastheer aanbood. De schijnwerpers in Sydney waren niet alleen gericht op de cultuur, maar ook op de wetenschappelijke en economische samenwerking tussen Australië en Nederland. Op Cockatoo Island in Sydney Harbour presenteerden Nederlandse bedrijven en organisaties hun kennis en kunde op het gebied van slimme en duurzame stadsontwikkeling en voedselproductie. Met een akubra op het hoofd – de traditionele vilthoed van Australische veehouders – hield de Koning een toespraak. “Australië en Nederland behoren als landbouwnaties tot de wereldtop.”
Het Staatsbezoek werd 4 november afgesloten in Brisbane, waar waterbeheersing centraal stond.
