Van microkrediet tot financiële gezondheid: de ontwikkeling van het VN-werk van Koningin Máxima

Het begon met microkrediet

Ieder mens verdient de kans om zich te ontwikkelen en een goed leven op te bouwen. Heel veel mensen krijgen die kans helaas niet. Hare Majesteit Koningin Máxima is van jongs af aan geboeid door de vraag hoe we dat kunnen veranderen. Tijdens haar studie Economie in Argentinië en later in haar werk voor diverse banken raakte ze goed thuis in de financiële wereld. Het bieden van kansen begint volgens haar dáár. Als je bijvoorbeeld een eigen bedrijf wilt beginnen, heb je immers geld nodig om te investeren. Een kleine lening kan een groot verschil maken. Dit geldt voor mensen overal ter wereld.

Toen de Verenigde Naties 2005 uitriepen tot het Internationale Jaar van Microkrediet, werd Koningin Máxima gevraagd om mee te denken in een internationale adviesgroep. Haar boodschap: microkrediet geeft mensen kansen en zelfvertrouwen. Steeds weer vertelde ze enthousiast over de ondernemers - onder wie veel vrouwen - die ze ontmoette tijdens werkbezoeken. Dankzij een kleine lening kunnen zij meer gaan verdienen. En daar profiteert het hele gezin van.

Prinses Máxima UNSGSA Oeganda — Februari 2005: Prinses Máxima is tijdens een werkbezoek aan Oeganda te gast bij Florence Nalule, een lokale ondernemer die dankzij een lening een textielwinkel kon beginnen.

De volgende stap: iedereen moet kunnen meedoen

Microkredieten zijn belangrijk, maar er is méér nodig om mensen vooruit te helpen. Wat begin je bijvoorbeeld zonder een bankrekening waarmee je simpel en veilig geld kunt ontvangen, betalen en sparen? Nog altijd zijn er mensen die hun spaargeld noodgedwongen onder hun matras bewaren of die lang onderweg zijn om rekeningen te betalen. En stel dat je geen verzekering hebt tegen ziekte, ongevallen of schade? Dan kun je bij pech in grote problemen komen. Iedereen verdient het om volwaardig mee te kunnen doen zonder financiële stress. En daarom is het nodig dat iedereen gebruik kan maken van financiële diensten. Niet alleen in Nederland en Europa, maar ook in landen in ontwikkeling, waar honderden miljoenen mensen nog geen toegang tot financiële diensten hebben.

In 2009 vroeg secretaris-generaal Ban Ki-moon van de Verenigde Naties Koningin Máxima om hieraan te gaan werken. Hij benoemde haar tot zijn ‘speciale pleitbezorger voor inclusieve financiering voor ontwikkeling’. Het was het begin van vijftien jaar inzet, met hart en ziel.

Prinses Máxima en Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties, Ban Ki-moon — September 2009: Prinses Máxima wordt door secretaris-generaal van de Verenigde Naties Ban Ki-moon benoemd tot zijn speciale pleitbezorger voor inclusieve financiering voor ontwikkeling.

Datafreak

Meten is weten. Koningin Máxima noemt zichzelf een datafreak. Wie ergens naartoe werkt, moet immers weten hoeveel voortgang er wordt gemaakt en of het doel al in zicht komt. In 2011 nam zij het initiatief om te gaan bijhouden hoeveel mensen in de verschillende landen een bankrekening hebben. Ook andere gegevens werden verzameld, zoals het aantal mensen dat digitaal kan betalen. De resultaten kwamen in een klein boekje van de Wereldbank te staan, dat bij werkbezoeken altijd mee op reis gaat en tijdens vergaderingen op tafel ligt. Om de paar jaar verschijnt een nieuwe versie.

Dankzij dit kleine boekje weten we nu welke enorme stappen er zijn gezet. In 2011 had 51 procent van de volwassenen in de wereld een bankrekening. Tien jaar later was dat al 76 procent. En de groei gaat gestaag door. Steeds meer mensen kunnen meedoen! Dit is een enorme steun in de rug op weg naar de ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, zoals het uitbannen van armoede en honger en het vergroten van de kansen van vrouwen en meisjes. Nederland behoort tot de landen met de hoogste score. Van alle volwassenen heeft 99,7 procent een bankrekening.

Koningin Máxima presenteert Little Data Book on Financial Inclusion — April 2018: Koningin Máxima presenteert bij haar bezoek aan de voorjaarsvergadering van de Wereld Bank Groep en het IMF in Washington DC de nieuwe editie van het ‘Little Data Book on Financial Inclusion’.

Internationaal verbinden

Vergaderen is niet ieders favoriete bezigheid. Maar het hoort er wel bij als je iets in beweging wilt brengen. Koningin Máxima heeft in haar VN-rol van het begin af aan de samenwerking gezocht met internationale organisaties die bijdragen aan haar missie. Ze werkt nauw samen met de G20 (de club van grote economieën) en met de Wereldbank, het grootste instituut voor armoedebestrijding in de wereld. Ook het Internationaal Monetair Fonds is een onmisbare partner. Dit fonds helpt landen in betalingsproblemen om hun economie te versterken en weer financieel gezond te worden. Ook de Bill & Melinda Gates Foundation biedt onmisbare steun voor haar werk.

Koningin Máxima stimuleert landen om een nationaal plan te maken zodat meer mensen toegang krijgen tot financiële diensten. Inmiddels is dat in ruim zestig landen gelukt. Ook hiervoor is veel overleg nodig, met ministers van financiën, directeuren van centrale banken, ondernemers en anderen. Het is vaak rennen binnen het drukke vergaderschema, van de ene afspraak naar de andere.

Koningin Máxima AV Verenigde Naties — September 2017: Koningin Máxima op weg naar de jaarlijkse Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, waar zij onder anderen staatshoofden, ministers en hoofden van VN-organisaties spreekt over de voortgang van financiële inclusie.

Het veld in

Afspraken maken aan vergadertafels is belangrijk. Maar nog belangrijker is het om te zien hoe die afspraken in de praktijk uitpakken voor de mensen om wie het gaat. Koningin Máxima bezoekt in haar VN-rol vaak landen waarmee zij samenwerkt. En bij voorkeur gaat ze dan eerst het veld in om te luisteren naar verhalen uit de lokale gemeenschap en uit de eerste hand te horen wat werkt en wat niet.

Ze komt bij boeren en kleine ondernemers, bij vrouwengroepen en coöperaties, op markten, in werkplaatsen, op scholen en in gezondheidscentra. De ervaringen die ze hoort, neemt ze mee naar de vergadertafels in New York en andere grote steden. In totaal bracht Koningin Máxima in de eerste 15 jaar van haar VN-werk 48 bezoeken aan 27 landen. Van Brazilië tot Bangladesh, van India tot Indonesië en van Marokko tot Mexico; Koningin Máxima komt (bijna) overal.

Koningin Máxima UNSGSA Kenia — Oktober 2023. Koningin Máxima hoort tijdens een werkbezoek aan Kenia van kleinschalige boeren hoe zij hun bedrijf hebben kunnen versterken door de combinatie van een lening voor beter zaaigoed en een verzekering die uitkeert als het misgaat.

Sari Sari

Een van de landen die Koningin Máxima meerdere keren bezocht, is de Filipijnen. Het uitgestrekte land bestaat uit meer dan zevenduizend eilanden. Vele daarvan liggen geïsoleerd. Toen ze begon met haar werk voor de VN, had maar een kwart van de Filipijnse bevolking een bankrekening. Inmiddels is dat meer dan de helft.

Tijdens haar meest recente bezoek aan de Filipijnen, in mei 2024, ging de Koningin op bezoek bij de vissersgemeenschap op het eiland Talim. De vissers vertelden haar hoe hun leven erop vooruit was gegaan sinds ze op hun eiland digitaal kunnen sparen, lenen en een verzekering afsluiten. In Manilla sprak zij met Aubrey Udag, de eigenaar van een ‘sari sari store’, een kleine buurtwinkel waarvan je er in de Filippijnen duizenden hebt. Aubrey vertelde over het succes van haar winkel nu ze digitaal kan betalen en lenen en haar klanten extra diensten kan aanbieden zoals het kopen van vliegtickets. Haar grote wens is om ook een winkel te openen voor haar man, die op een cruiseschip werkt en tien maanden per jaar van huis is. Koningin Máxima geeft praktijkverhalen graag de aandacht die zij verdienen en vertelt ze door.

Koningin Máxima UNSGSA bezoekt Filipijnen — Mei 2024: Koningin Máxima bezoekt in Manilla de ‘sari-sari store’ van Aubrey Udag.

Financiële gezondheid

Toegang tot financiële diensten is een basisvoorwaarde voor iedereen. Maar om een goed leven op te bouwen, is méér nodig. Een bankrekening, betaalapp of lening zijn op zich niet genoeg. Het gaat erom dat die diensten veilig, betrouwbaar en betaalbaar zijn en passen bij jouw persoonlijke situatie. Wat zou het fijn zijn als je wordt geholpen om beter te sparen en je te beschermen tegen onverwachte kosten!

Koningin Máxima pleit ervoor dat de financiële gezondheid van mensen centraal moet staan. Dat betekent dat je zonder stress aan je financiële verplichtingen kunt voldoen, tegenvallers kunt opvangen en rust en ruimte hebt om te bouwen aan je toekomst. In haar werk voor de VN kreeg het belang van financiële gezondheid door de jaren heen steeds meer accent. Sinds september 2024 is dit ook zichtbaar in de nieuwe naam van haar VN-functie: speciale pleitbezorger van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties voor financiële gezondheid.

Wijzer in geldzaken

Niet alleen internationaal zet Koningin Máxima zich in voor financiële gezondheid. Ook in Nederland werkt zij hieraan, onder meer door haar inzet voor financiële educatie en bewustwording. Sinds 2010 is zij erevoorzitter van het platform Wijzer in geldzaken, een samenwerking tussen overheid, consumentenorganisaties, onderwijs, banken en verzekeraars. Het platform helpt mensen om grip te houden op hun persoonlijke financiën en voorbereid te zijn op belangrijke gebeurtenissen in hun leven. Sommige gebeurtenissen kies je zelf, zoals gaan samenwonen, studeren, een huis kopen of een eigen zaak beginnen. Andere overkomen je, zoals een ziekte of een scheiding. Maar wat er ook gebeurt: zicht op je persoonlijke financiën en verantwoorde keuzes geven houvast en veerkracht. Het belang van financiële gezondheid wordt in Nederland gelukkig steeds sterker erkend.

Jong geleerd is oud gedaan. Daarom krijgen jongeren veel aandacht, onder meer tijdens de jaarlijkse Week van het geld. De Koningin is regelmatig van de partij en bespreekt dan ook de moeilijke dingen met hen, zoals de verleiding van finfluencers en van kopen op krediet.

Koningin Máxima bij afsluiting Week van het geld 2024 — Maart 2024: Koningin Máxima overhandigt bij de afsluiting van de Week van het geld een award aan ROC Nijmegen voor hun inzending bij een jongerencampagne over goed omgaan met geld.

Schoon schip met schulden

1,4 miljoen Nederlandse huishoudens hebben problematische schulden. Gemiddeld duurt het vijf jaar voordat mensen met problematische schulden aankloppen voor hulp. Dan is de ellende vaak niet meer te overzien en wordt hun leven bepaald door stress en sociaal isolement. Sinds 2018 zet Koningin Máxima zich ervoor in om Nederland schuldenzorgvrij te maken. Vanaf 2022 doet zij dat als erevoorzitter van Stichting SchuldenlabNL. De stichting wil bereiken dat financiële problemen zo vroeg mogelijk worden gesignaleerd en aangepakt. En dan niet op een manier waarbij iedereen steeds opnieuw het wiel uitvindt, maar met methoden die hun succes hebben bewezen.

Bedrijven en overheidsorganisaties kunnen veel doen om problematische schulden bij werknemers, klanten en burgers te voorkomen. Koningin Máxima was een drijvende kracht achter de totstandkoming van de Nationale Coalitie Financiële Gezondheid in 2022, waarin ruim veertig werkgevers hun krachten bundelen.

Koningin Máxima met groep studenten in gesprek — Mei 2023: Koningin Máxima bezoekt mbo-opleiding AVENTUS in Apeldoorn en praat met jongeren, docenten en coaches over het voorkomen van schulden en over succesvolle methoden voor schuldhulpverlening.

Volle kracht vooruit

Wat in 2005 begon met aandacht voor microkredieten, heeft zich in twintig jaar tijd ontwikkeld tot een brede inzet voor financiële gezondheid en ontwikkelingskansen. Samen met vele partners in binnen- en buitenland blijft Koningin Máxima hier enthousiast aan werken. Haar VN-functie als pleitbezorger voor financiële gezondheid en haar functies in Nederland als erevoorzitter van Wijzer in geldzaken en van SchuldenlabNL, liggen hierbij in elkaars verlengde. Daarnaast is ze ook lid van het Nederlands Comité voor Ondernemerschap, dat zich inzet voor de groeikansen van het midden- en kleinbedrijf.

Achter al die functies staat dezelfde overtuiging. Dat iedereen volop kansen verdient om mee te doen en zich te ontwikkelen. Dat het financiële systeem in dienst moet staan van mensen en niet andersom. En dat financiële gezondheid essentieel is voor het levensgeluk van iedereen, en dus alle inspanningen waard!

Koningin Máxima bij actiebijeenkomst NCFG — Juli 2024: Koningin Máxima woont een actiebijeenkomst bij van de Nationale Coalitie Financiële Gezondheid, een samenwerkingsverband van ruim vijftig bedrijven en organisaties die zich inzetten voor de financiële gezondheid van hun werknemers en klanten.