Toespraak van Koning Willem-Alexander bij het bezoek aan het House of Commons en het House of Lords, Palace of Westminster

Toespraak | 23-10-2018

Honourable Members of Parliament, My Lords,

Het is een voorrecht om U toe te spreken, hier in het hart van de Britse democratie. U vertegenwoordigt het Britse volk in al zijn verscheidenheid. De belangen en zorgen, maar ook de hoop en de verwachtingen van miljoenen Britten komen hier samen. Ik kan geen betere plaats bedenken om de affectie uit te drukken die de Nederlanders voelen voor het Verenigd Koninkrijk. U bent onze ‘North Sea Neighbour’, maar U bent veel meer dan dat. U bent onze bondgenoot en partner. U bent onze vriend. U bent in veel opzichten onze bron van inspiratie.

Wij Nederlanders vergeten nooit de moed en zelfopoffering van de Britse militairen die in twee Wereldoorlogen vochten voor de vrijheid in Europa. Het Verenigd Koninkrijk is het land dat standhield tegen de verschrikkingen van geweld en terreur. Dat beeld staat in ons collectieve geheugen gegrift.

Door de geschiedenis van onze beide landen loopt hetzelfde leidmotief: de drang om te strijden voor gewetensvrijheid en voor een samenleving gebouwd op verdraagzaamheid en ondernemingszin. Een samenleving met een ‘open geest’.

De Britten zijn hierin voor ons vaak een voorbeeld geweest. En ook het omgekeerde is waar: voor sommige Britten was de Nederlandse Republiek bij tijd en wijle een toevluchtsoord waar zij hun ideeën in vrijheid konden ontwikkelen. De grote Britse denker John Locke schreef zijn ‘Letter Concerning Toleration’ in Amsterdam…

Als vrije naties aan de Noordzee kwamen wij elkaar in de loop der eeuwen doorlopend tegen, en niet altijd verliepen die contacten vreedzaam. Bondgenoten waren we, maar ook rivalen. Maar liefst vier zeeoorlogen vochten de Britten en de Nederlanders samen uit.

Vorig jaar herdachten onze landen samen de Slag op de Medway, toen 350 jaar geleden. Het is bijzonder dat twee landen die elkaar ooit met kanonnen bevochten, samen stil staan bij het verleden en constateren dat de geschiedenis telkens weer nieuwe kansen biedt. Chatham leidde tot een hervorming van het Britse vlootwezen en daarna tot twee eeuwen Britse dominantie op de wereldzeeën. Uiteindelijk geen slechte uitkomst voor het Verenigd Koninkrijk!

Morgen zullen mijn vrouw en ik de UK/NL Amphibious Force in actie zien op de Thames. De Royal Marines en het Nederlandse Korps Mariniers bundelen hierin al 45 jaar hun krachten.

Inderdaad, de tijden van Chatham liggen héél ver achter ons.

Het was een Oranje die de eer had verantwoordelijk te zijn voor de laatste geslaagde invasie op Britse bodem. Dan heb ik het natuurlijk over de vreedzame Glorious Revolution van 1688-1689, waarin stadhouder Willem III, Prins van Oranje, een centrale rol speelde.

Het Koningschap van Mary en William ging gepaard met een herbevestiging van de rechten van het Parlement. Vrije verkiezingen, vrijheid van meningsuiting en bescherming tegen willekeur werden definitief verankerd in de Bill of Rights. Deze legde de basis onder de sterke constitutionele monarchie waarop het Verenigd Koninkrijk terecht trots is. U allen bent de erfgenamen van deze waarden die bijna 330 jaar geleden zijn vastgelegd.

Dames en heren, hoezeer de wens om waarlijk vrij te zijn ook het kompas is geweest waarop onze voorvaderen voeren, zij wisten ook dat goede relaties en samenwerking nodig zijn om die vrijheid te verwerven en te behouden. In eigen land. Maar ook met gelijkgezinden buiten de eigen grenzen.

Dit is in onze dagen onmiskenbaarder dan ooit. Onze belangen zijn zozeer vervlochten dat wij andere landen nodig hebben voor ons welzijn en onze welvaart.

Ik hoef maar enkele thema’s te noemen die ook hier bij U in het Palace of Westminster vaak aan de orde komen: veiligheid, handhaving van de internationale rechtsorde, duurzame economische groei, klimaatverandering, gezondheid. Dit zijn thema’s die ons in Nederland evenzeer bezighouden en waarbinnen wij elkaar bijna altijd heel goed weten te vinden.

45 jaar geleden kreeg de uitstekende relatie tussen onze landen een extra dimensie toen het Verenigd Koninkrijk toetrad tot de Europese Economische Gemeenschap. De bundeling van krachten binnen de EU heeft veel goeds gebracht. Kritiek is zeker gerechtvaardigd, maar we kunnen onze ogen niet sluiten voor de successen. Anders dan vroegere generaties is de meerderheid van de Britten en de Nederlanders opgegroeid in een vreedzaam Europa waarin welvaart en vrijheid terrein hebben gewonnen.

Het Verenigd Koninkrijk heeft besloten de Europese Unie te verlaten. Het doet ons oprecht verdriet een nabije partner uit de Unie te zien vertrekken. Maar vanzelfsprekend respecteren wij volledig Uw soevereine keuze.

Het is uitermate complex om alle consequenties van Brexit te overzien en om tot een voor iedereen aanvaardbare oplossing te komen op basis van de geldende Verdragen en binnen de tijd die beschikbaar is.

Alle betrokken partijen werken er hard aan dit alles in goede banen te leiden. Wij zien hoezeer dit de gemoederen bezighoudt.

Onder dit alles ligt echter een onwrikbare realiteit.

Die realiteit is dat onze band altijd blijft bestaan. Hoe hoog de golven met schuimkoppen ook gaan.

Het Verenigd Koninkrijk blijft een belangrijke partner. Voor de Europese Unie. En voor ons als Uw directe North Sea Neighbour.

Brexit is dan ook geen afscheid. Onze hechte, historische relatie blijft bestaan, zij het op een andere grondslag.

Laten wij steeds voor ogen houden hoeveel wij aan elkaar te danken hebben. Onze landen behoren tot elkaars belangrijkste handels- en investeringspartners. Teams van Britse en Nederlandse academici produceren jaarlijks vele duizenden onderzoekspapers. Ontwerpers en kunstenaars uit beide landen brengen samen prachtige dingen tot stand. Dit alles is veel waard.

Speciale aandacht verdienen de bijna 50.000 mensen met de Britse nationaliteit die in Nederland wonen en de 150.000 mensen met de Nederlandse nationaliteit in het VK. Zij wonen, werken en leven daar vaak al vele jaren. Ze voelen zich thuis in hun lokale gemeenschap en worden gewaardeerd om hun bijdrage aan de samenleving, als werknemer, collega, buurman of vrijwilliger. Zij bewijzen elke dag hoe goed Britten en Nederlanders matchen. Deze mensen verkeren in onzekerheid over hun toekomstige positie. Ik begrijp heel goed hun gevoelens in deze lastige situatie en vertrouw erop dat aan die onzekerheid in hun persoonlijk leven een einde zal komen.

Mensen hebben behoefte aan houvast, en die behoefte neemt toe in deze tijd van internationale onbestendigheid en grilligheid. Ook hier in het Verenigd Koninkrijk zien mensen dat tegenstellingen in de wereld zich verharden en dat het extreme het nieuwe normaal is geworden.

Om in zo’n onzekere wereld enige mate van controle te behouden, is samenwerking met gelijkgezinde partners in Europa en daarbuiten essentieel. Het Koninkrijk der Nederlanden gelooft in die samenwerking en acht de actieve inbreng van het Verenigd Koninkrijk onmisbaar. Britse denkers, wetenschappers, uitvinders, ondernemers, ontwerpers, kunstenaars en politici drukken al duizend jaar hun stempel op onze wereld. Zij hebben met hun nalatenschap ons leven verrijkt en daar zijn wij hun dankbaar voor.

Omgekeerd heeft het Verenigd Koninkrijk in niet onaanzienlijke mate geprofiteerd van de inbreng van landen aan de andere kant van de Noordzee en verder weg. Juist die open blik heeft U als trotse natie sterk gemaakt. Vrijheid door uitwisseling en samenwerking.

Het Koninkrijk der Nederlanden zal die samenwerking met U op alle mogelijke manieren blijven zoeken, als buur, als partner, als vriend.

Graag wil ik besluiten met de woorden van John Locke, die vijf jaar in Holland woonde en werkte. Toen hij in 1689 in het kielzog van de Prins van Oranje naar huis terugkeerde, schreef hij het volgende aan een Amsterdamse vriend over zijn verblijf in de Lage Landen:

“I have found here another fatherland, and I had almost said: other kinsmen. I call myself happy that my sojourn of these years among you has been put to such good and profitable use.”

Het zijn woorden die mijn eigen ervaring weerspiegelen. In mijn jonge jaren verbleef ik twee jaar in het Verenigd Koninkrijk, als student aan het United World College of the Atlantic in Zuid-Wales. De herinnering daaraan – en aan alle vrienden uit die tijd - is mij bijzonder dierbaar. Deze persoonlijke ervaring smeedde een band voor het leven met dit prachtige Koninkrijk.

Mijn wens is dat wij in deze geest van verwantschap en vriendschap elkaar blijven opzoeken en vinden!

Dank u wel.