Toespraak van Koning Willem-Alexander bij het staatsbanket ter gelegenheid van het staatsbezoek aan Letland
De toespraak is uitgesproken in het Engels.
Meneer de President, Mevrouw Vējone,
Dank U voor de gastvrije ontvangst hier in Riga, en voor Uw warme, hartelijke woorden. Deze maand is het zestien jaar geleden dat mijn vrouw en ik op bezoek waren in Letland. Sindsdien heeft dit land een speciale plek in ons hart. Helaas kan mijn vrouw niet bij ons zijn, maar ik breng U graag haar goede wensen over.
Ik was vanmiddag bij het Vrijheidsmonument, net als toen. En opnieuw moest ik denken aan het imponerende verhaal van Letland. Eeuwenlang heeft de geschiedenis op U ingebeukt en is Uw land heen en weer geslingerd tussen grootmachten. De mensen hier ondergingen onderdrukking en geweld zonder weerga en leed dat elk voorstellingsvermogen te boven gaat.
Maar de geest van de Letten bleef ongebroken.
Dit jaar is het honderd jaar geleden dat Letland zich onafhankelijk verklaarde. Die vrijheid duurde maar kort. Maar in die jaren liet dit land aan Europa en de wereld zien wat het op eigen kracht kon. Naast een bloeiend cultuurleven – dat was al bekend – ook: verdraagzaamheid, een snel groeiende economie, een stabiele munt en uitstekend onderwijs.
Na de goede jaren, kwam een lange, donkere periode waarin de stem van Letland gesmoord leek. Maar wie goed luisterde, hoorde het zelfbewustzijn en het verlangen naar vrijheid doorklinken in de liederen van de duizenden koren en muziekgroepen van dit land.
Zoals de Nederlanders een volk van schaatsers zijn, zijn de Letten een volk van zangers. Uw vrijheidsstrijd was niet voor niets een Zingende Revolutie. Met als hoogtepunt de menselijke keten van 600 kilometer lengte, van Tallinn via Riga naar Vilnius, in augustus 1989. Hand in hand verhieven twee miljoen mensen hun stem voor vrijheid en vrede. Uw stem was Uw wapen. Het was een van de meest indrukwekkende demonstraties ooit. En het markeerde een nieuw begin.
Tijdens ons bezoek in 2002 was Letland nog geen lid van de Europese Unie en de NAVO. Inmiddels bent U al veertien jaar in beide onze partner en bondgenoot. Nederland is daar bijzonder blij mee. Op veel heel gebieden hebben wij een gelijke gezindheid. Letland munt uit in solidariteit, redelijkheid en positieve energie. U maakt het Westers bondgenootschap completer en de Europese Unie sterker.
Onze verbondenheid is van onschatbare waarde in deze tijd van internationale spanningen en onzekerheden. Nog meer dan Nederland heeft Letland in het verleden ervaren wat het betekent om overheerst en onderdrukt te worden. Dat nooit meer! Samen zullen wij standvastig vrijheid en recht blijven verdedigen. U zult niet meer alleen staan!
Meneer de President, hoe belangrijk onze band als EU- en NAVO-partners ook is, wij zijn méér dan dat. De bilaterale samenwerking tussen Letland en Nederland krijgt gelukkig steeds meer vorm en inhoud. Mijn bezoek is te kort om alles wat er tussen ons opbloeit aandacht te geven, maar we zijn blij dat er toch ruimte was voor enkele prachtige initiatieven op het gebied van economie en cultuur.
Overigens: onze cultuur was beslist minder rijk geweest zonder Letland. Onze Gouden Eeuw was voor een belangrijk deel gebaseerd op de handel met de landen rond de Oostzee. Dit bezoek is een mooi moment om paldies te zeggen.
Vanmiddag hebben we ook meer gehoord over de logistieke samenwerking tussen onze landen, en dan met name de plannen om transport schoner en efficiënter te maken. Ook in Nederland is dat een prioriteit. U, Meneer de President, zet zich al decennia lang in voor een schonere leefomgeving en bescherming van natuur en klimaat. Ik ben blij dat Letse en Nederlandse bedrijven hierin steeds meer samen optrekken. De omschakeling naar een schonere economie is een zaak van lange adem en vereist veel inspanning.
Als basketballer weet U: je moet niet alleen dribbelen, maar ook samenspelen om te kunnen scoren. Nederland maakt graag deel uit van Uw team, want wij geloven in de toekomst van dit land.
De ontwikkeling die Letland de afgelopen decennia heeft doorgemaakt is zonder meer indrukwekkend. Het bleek ook al in de jaren na 1918: Letland floreert in vrijheid.
Ik wens de Letten van ganser harte geluk met de vrijheid en onafhankelijkheid die dit jaar worden gevierd.
Mag ik U vragen het glas met mij te heffen.
Op Uw beider gezondheid, Meneer de President en Mevrouw Vējone.
Op Letland, onze bondgenoot.
En op de vriendschap tussen onze volken!