Nederland kent een onderscheid tussen het Koninklijk Huis en de Koninklijke familie. In de Wet Lidmaatschap Koninklijk Huis staat wie lid is van het Koninklijk Huis.
De Wet Lidmaatschap Koninklijk Huis bepaalt sinds 2002 dat zij die tot in de 2e graad familie van de Koning zijn en erfopvolgers zijn, tot het Koninklijk Huis behoren. Dit wil zeggen dat alleen leden van het Koninklijk Huis worden opgenomen in de lijn van troonopvolging. Ook de Koning of Koningin die afstand heeft gedaan van het koningschap, is lid van het Koninklijk Huis.
Lid van het Koninklijk Huis zijn:
- de Koning of Koningin;
- de afgetreden Koning of Koningin;
- de wettige nakomelingen van Koning Willem I die in de 1e of 2e graad verwant zijn aan de huidige Koning of Koningin en voor troonopvolging in aanmerking komen;
- de echtgenoten van de hierboven genoemde leden;
- degenen die op grond van de overgangsregeling bij de Wet lidmaatschap van het Koninklijk Huis deel uitmaken van het Koninklijk Huis.
Leden van het Koninklijk Huis raken hun lidmaatschap kwijt als:
- zij het Nederlanderschap verliezen;
- er bij Koninklijk Besluit ontslag wordt verleend;
- zij trouwen zonder dat het parlement daar toestemming voor heeft gegeven.
Huidige leden van het Koninklijk Huis
Het Koninklijk Huis telt op dit moment de volgende tien leden: Koning Willem-Alexander, Koningin Máxima, Prinses Beatrix, de Prinses van Oranje, Prinses Alexia, Prinses Ariane, Prins Constantijn, Prinses Laurentien, Prinses Margriet en prof. mr. Pieter van Vollenhoven.
Sinds het moment van aantreden van Koning Willem-Alexander hebben de kinderen van Prins Constantijn en Prinses Laurentien en de Prinsen Maurits en Bernhard en hun echtgenotes het lidmaatschap van het Koninklijk Huis verloren. De drie kinderen van Prins Constantijn en Prinses Laurentien behouden wel hun opvolgingsrechten gedurende het koningschap van Koning Willem-Alexander. Prinses Margriet en haar echtgenoot hebben hun lidmaatschap volgens de regels van de oude wet (verwantschap in de 3e graad) behouden.
Huidige leden van de Koninklijke familie
Tot de Koninklijke familie behoren, naast de leden van het Koninklijk Huis, ook: Prinses Mabel, Prins Maurits, Prinses Marilène, Prins Bernhard, Prinses Annette, Prins Pieter-Christiaan, Prinses Anita, Prins Floris, Prinses Aimée, Prinses Irene en hun (aangetrouwde) kinderen en kleinkinderen alsook de (aangetrouwde) kinderen en kleinkinderen van Prinses Christina (1947-2019).