2023 in vogelvlucht
Tien jaar door de ogen van de Koning
In 2023 was het tien jaar geleden dat Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander werd ingehuldigd. Hij markeerde dat door op 26 april samen met Hare Majesteit Koningin Máxima een feestelijke lunch aan te bieden op Paleis Huis ten Bosch aan honderd Nederlanders die een tien verdienen in de ogen van anderen. “Ik vind het jammer dat we onze belangrijkste krachtbron soms over het hoofd zien”, zei de Koning. “Die krachtbron bent ú. En mét u al die mensen die zich inzetten voor anderen. Heel gewoon. Omdat u vindt dat het moet. En omdat u het gewoon dóet.” De dag erna pakte ‘010’ uit met een wervelende Koningsdag die door het Koninklijk gezin werd meegevierd. In de tiendelige podcastserie ‘Door de ogen van de Koning’ blikte de Koning terug op het voorbije decennium. “Die jaren zijn zo snel gegaan en het is zo mooi Nederland te mogen dienen vanuit het Koningschap, dat ik me echt verheug op de komende tien jaar.” Van de podcast verscheen ook een boek met dezelfde titel.
Samen het slavernijverleden herdenken
De jaarlijkse Nationale Herdenking van het Slavernijverleden was op 1 juli 2023 extra indringend. Bij het Slavernijmonument in het Amsterdamse Oosterpark hield de Koning een toespraak. Hij riep daarin de excuses van de minister-president van 19 december 2022 in herinnering en voegde daar zijn eigen woorden aan toe: “Vandaag sta ik hier voor u. Als uw Koning en als deel van de regering maak ik vandaag deze excuses zelf.” De Koning ging ook in op de rol van het Huis van Oranje-Nassau in de slavernij: “Voor het overduidelijke gebrek aan handelen tegen deze misdaad tegen de menselijkheid, vraag ik vandaag, op deze dag dat we samen het Nederlandse slavernijverleden herdenken, vergiffenis.” Op 3 oktober richtte de Koning een brief aan de bevolking van Curaçao waarin hij schreef de rehabilitatie van verzetsstrijder Tula door de Nederlandse regering persoonlijk te doorvoelen.
Stad en land
De Koning en Koningin Máxima reserveren een belangrijk deel van hun agenda om het land in te gaan. Zij bezoeken organisaties, bedrijven en gemeenschappen om te luisteren naar wat er speelt en om van gedachten te wisselen over de problemen die mensen ervaren en de initiatieven die mensen nemen om dingen te verbeteren. In 2023 kregen onder meer de dorpen De Krim, Loppersum, Hengevelde en alle Waddeneilanden Koninklijk bezoek. De Koning nam in Schaijk deel aan de bijeenkomst ‘Zorg op het Dorp’ georganiseerd door de Landelijke Vereniging voor Kleine Kernen. Ook de steden krijgen aandacht, van collectief woonproject Boschgaard in Den Bosch tot het Hout- en Meubileringscollege in Rotterdam. In 2023 namen de Koning en Koningin Máxima het initiatief om een groep Nederlanders die hen een brief hadden geschreven uit te nodigen op Paleis Noordeinde voor een verdiepend gesprek.
Cariben
Het Caribisch deel van het Koninkrijk kreeg begin 2023 twee weken de volle aandacht van het Koninklijk Paar en de Prinses van Oranje. Gedrieën bezochten zij de landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten en de eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba. De bezoeken waren bedoeld als kennismaking van de Prinses met dit deel van het Koninkrijk en het programma was samengesteld op basis van de inbreng van de landen en eilanden zelf. Er was expliciet aandacht voor het slavernijverleden, onder andere door een bezoek aan de slavenhutjes op Bonaire en aan Landhuis Knip op Curaçao, de plantage waar vrijheidsstrijder Tula in 1795 een opstand begon. Aan het einde van het jaar bezocht ook Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Beatrix de Cariben. Zij reisde naar Curaçao en Aruba als beschermvrouwe van de Dutch Caribbean Nature Alliance.
De wijde wereld
Goede banden met de landen om ons heen en met de wijdere wereld zijn van groot belang voor Nederland. De Koning en Koningin Máxima zetten zich in 2023 wederom actief in om internationale samenwerking te versterken. Zij brachten staatsbezoeken aan Slowakije, België en Zuid-Afrika en ontvingen president Macron van Frankrijk en president Yoon Suk Yeol van Zuid-Korea voor een inkomend staatsbezoek. De Koning bezocht de Nederlandse militairen die in NAVO-verband gelegerd zijn in Litouwen en nam deel aan de New York Water Week. Koningin Máxima onderstreepte de culturele banden met Italië en Frankrijk door een bezoek aan de Milano Design Week en de opening van een grote tentoonstelling van Iris van Herpen in Parijs. Ook in haar VN-rol op het gebied van inclusieve financiering zette zij zich internationaal in, onder andere met bezoeken aan Marokko, Brazilië en Kenia.
Wind en waterstof
Ons land werkt hard aan de omschakeling naar een duurzame energievoorziening. Er wordt vooruitgang geboekt, maar het is een ingewikkeld proces waarbij heel veel partijen betrokken zijn. De Koning gaf hieraan ook in 2023 speciale aandacht, met name aan de doorbraak van groene waterstof en aan de uitbreiding van wind op zee. Hij opende het windpark Hollandse Kust Zuid, dat uiteindelijk 1,5 miljoen huishoudens van stroom kan voorzien, en startte de aanleg van het eerste deel van het landelijk waterstofnetwerk.
Ook reisde hij naar Spanje en Noordrijn-Westfalen om de samenwerking met deze belangrijke partners te helpen versterken. Doel is onder meer een Europese corridor waarbij Spaanse zon in waterstofvorm wordt ‘verscheept’ naar de industrie in Noordwest-Europa.
Mentale gezondheid
Een groot aantal jongeren kampt met mentale problemen. Eén op de zeven heeft depressieve klachten en één op de drie heeft last van prestatiedruk. Als erevoorzitter van MIND Us zet Koningin Máxima zich in voor de mentale gezondheid van jongeren. In 2023 ontplooide ze opnieuw veel activiteiten in dit kader. Zo bezocht zij onder andere inloopvoorzieningen in Utrecht en verdiepte zij zich op een school in Gouda in de positieve impact van sport op de mentale gezondheid. Eind september sprak ze docenten en medewerkers van universiteiten toe op het festival van Universiteiten in Nederland: “Studenten vertellen dat ze altijd ‘aan’ staan. Er is geen tijd voor reflectie en geen ruimte om te falen. Terwijl het juist in je studententijd zo belangrijk is die ruimte te krijgen. De ruimte om fouten te maken en om je te bedenken. De ruimte om te ontdekken wie je bent.”
Meeleven en troost
Als mensen geraakt worden door verschrikkelijke gebeurtenissen tonen de Koning en Koningin Máxima hun betrokkenheid. In een aantal gevallen zoeken zij getroffenen en betrokkenen zelf op om hun medeleven te betuigen en troost te bieden. In februari sprak de Koning met mensen die familie en vrienden hebben in de door zware aardbevingen getroffen gebieden in Turkije en Syrië. In april bezocht hij de plek in Voorschoten waar een trein was ontspoord en vertelden buurtbewoners over de hulp die ze ’s nachts hadden geboden aan inzittenden. Na de geweldsincidenten in Rotterdam op 28 september waarbij drie mensen om het leven kwamen, ontmoette de Koning nabestaanden, omwonenden en hulpverleners. En in november bezocht hij een veehouder wiens dieren getroffen waren door het blauwtongvirus.
Openheid
In 2023 besloot de Koning dat de openbaarheidstermijn van de particuliere archieven van het Koninklijk Huis verruimd wordt tot 6 september 1948. Daarmee wordt met ingang van 2024 de gehele regeerperiode van Koningin Wilhelmina toegankelijk voor onderzoek. De Koning hecht grote waarde aan onafhankelijk onderzoek en kennis van het verleden. Eind 2022 had hij al besloten tot een diepgaand, onafhankelijk onderzoek naar zijn familiegeschiedenis in relatie tot het koloniaal verleden. Dit onderzoek neemt drie jaar in beslag. Ook is een onafhankelijk onderzoek gestart naar objecten met een koloniale herkomst in Koninklijke Verzamelingen.
Wettelijke taken
Als staatshoofd bekrachtigde de Koning dit jaar circa 225 wetten en 150 Algemene Maatregelen van Bestuur. Hij ondertekende 2.450 Koninklijke Besluiten. Ook beëdigde hij 18 ambassadeurs, 7 staatsraden van de Raad van State, de president van de Algemene Rekenkamer, 2 raadsheren en een griffier van de Hoge Raad. Daarnaast beëdigde hij 2 ministers, 3 staatssecretarissen en een nieuwe Commissaris van de Koning voor de provincie Flevoland. Hij ontving op Paleis Noordeinde 36 in Nederland geplaatste ambassadeurs voor het in ontvangst nemen van hun geloofsbrieven.
