December 2018
6 december: 'Cultuur is beschaving'
In 1989, toen het apartheidssysteem in Zuid-Afrika nog in werking was, startte in Johannesburg een initiatief dat zwarte Zuid-Afrikanen aanmoedigde hun eigen kijk op de wereld met anderen te delen. De Market Photo Workshop begon als kleine fotovakschool en groeide uit tot een cultureel platform dat jongeren niet alleen in staat stelt om hun ervaringen in beelden uit te drukken, maar ook om de stap te zetten naar een groter publiek. Op 6 december ontving directeur Lekgetho Makola van Market Photo Workshop de Grote Prins Claus Prijs 2018 uit handen van Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Constantijn. Voor het eerst werd ook een Next Generation Prins Claus Prijs toegekend. Deze ging naar de ZuidAfrikaanse choreografe en danseres Dada Masilo (1985) die in haar balletten Afrikaanse en westerse danstradities virtuoos verweeft.
Prins Constantijn sprak de aanwezigen als erevoorzitter van het Prins Claus Fonds toe. “Het Fonds is geen activistische organisatie. Maar het staat wel achter diegenen die een zware prijs betalen omdat ze met hun creativiteit, mededogen en betrokkenheid de maatschappij een spiegel voorhouden. (…) Cultuur is beschaving en beschaving is diep menselijk. Daarom zal cultuur altijd blijven bestaan ondanks degenen die het proberen te beperken, onderdrukken en vernietigen. Elke generatie heeft een nieuw doel om voor te vechten, staat met nieuwe energie in de maatschappij en vindt nieuwe vormen om zich uit te drukken. Daarom heb ik ondanks alles nog steeds hoop.”
10-11 december: Tropen op 52 graden noordbreedte
De Republiek Kaapverdië is een archipel in de Atlantische Oceaan, ten westen van Senegal. Sinds het land in 1975 onafhankelijk werd van Portugal onderhoudt het een intensieve relatie met Nederland. Niet alleen was Nederland nauw betrokken bij de opbouw van het onafhankelijke Kaapverdië, ook telt ons land een grote Kaapverdiaanse gemeenschap. Zeelieden van de Kaapverdiaanse eilanden streken vanaf de jaren vijftig neer in Rotterdam en brachten hun muziek, cultuur en sociale leven mee. Niet voor niets hangt er op het Heemraadsplein in Delfshaven een tweede naambordje met de Portugese tekst Pracinha d’Quebrôd (´Zij die platzak waren’). Het herinnert aan de eerste generatie Kaapverdianen in Nederland, die als schoonmaker van olietankers of fabrieksarbeider de kost verdiende.
Op 10 en 11 december bracht president Jorge Carlos de Almeida Fonseca van Kaapverdië samen met zijn echtgenote een Staatsbezoek aan Nederland om de culturele, sociale en economische banden nog verder aan te halen. Nederland en Kaapverdië werken onder meer samen aan de bestrijding van internationale drugscriminaliteit en aan de bevordering van duurzaam toerisme waar de bevolking op de eilanden zoveel mogelijk baat bij heeft. In het Sparta-stadion in Rotterdam-West ontmoetten de president en Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander een groot aantal vertegenwoordigers van Kaapverdiaanse organisaties. In zijn tafelrede bij het Staatbanket prees de Koning het bloeiende Kaapverdiaanse verenigingsleven. Mede dankzij die verenigingen werd Rotterdam ‘het tiende bewoonde eiland van Kaapverdië; een stukje tropen op 52 graden noorderbreedte’.
15 december: Wie ontstak het licht bij Rembrandt?
Aan het begin van de zeventiende eeuw reisden drie jonge onbekende Utrechtse schilders naar Rome. Ze maakten daar kennis met het sensationele werk van een kunstenaar wiens roem tot ver buiten Italië reikte: Michelangelo Merisi, bijgenaamd Caravaggio. Caravaggio vernieuwde de schilderkunst met zijn dramatische realisme en contrast tussen licht en donker. De Utrechters Hendrick ter Brugghen, Dirck van Baburen en Gerard van Honthorst waren gegrepen door zijn stijl en volgden hem daarin enthousiast na. Zij ontwikkelden zich binnen enkele jaren tot toonaangevende ‘Caravaggisten’. Het Centraal Museum in Utrecht slaagde erin om zestig werken van Italiaanse, Franse, Spaanse en Nederlandse Caravaggisten naar ons land te halen voor de tentoonstelling ‘Utrecht, Caravaggio en Europa’. Topstuk was ‘De graflegging van Christus’ uit 1603, van de meester zelf. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander verrichtte de opening op 15 december.
Conservator Liesbeth Helmus omschreef Caravaggio als een even grillige als geniale persoonlijkheid: “Hij was een heethoofd, een emotionele man”. Met ‘Utrecht, Caravaggio en Europa’ heeft het Centraal Museum volgens haar zijn meest ambitieuze tentoonstelling ooit georganiseerd. “We hebben anderhalf jaar gereisd en alle bruikleengevers hebben we persoonlijk opgezocht.”
Directeur Bart Rutten verwoordde de betekenis van de Caravaggisten als volgt: “Wie de Nederlandse kunst van de Gouden Eeuw wil begrijpen, zou deze tentoonstelling moeten zien. De bakermat daarvan is hier te vinden. Zonder dit licht geen licht bij Rembrandt.”
19 december: Kerst Muziekgala
De Grootste Schoolband van Nederland met driehonderd kinderen afkomstig uit alle provincies verzorgde 19 december een spetterend optreden tijdens het Kerst Muziekgala 2018 in de Brabanthallen in Den Bosch. Onder het publiek was ook Hare Majesteit Koningin Máxima. Zij zet zich samen met een groep enthousiaste ambassadeurs in voor muzieklessen op alle basisscholen in Nederland. Het platform Méér Muziek in de Klas, waarvan de Koningin erevoorzitter is, werkt hiertoe nauw samen met provincies en gemeenten, scholen, Pabo’s en culturele instellingen in het hele land.
Het Kerst Muziekgala werd uitgezonden op Tweede Kerstdag. Het was het feestelijke slotakkoord van een wekelijkse serie Lang Leve de Muziekshows, uitgezonden door AVROTROS. In dit tv-programma strijden schoolklassen om een plek in de Grootste Schoolband van Nederland. Ook ontvangt de Koningin thuis jonge muzikanten die vertellen over hun instrument en over hun passie voor muziek. In 2018 ging onder anderen de elfjarige Maarten bij de Koningin op bezoek. Hij legde haar uit hoe zijn trombone werkt en demonstreerde de muzikale mogelijkheden van het instrument en een aantal bijzondere geluidseffecten: “Door de schuif te bewegen kun je glijtonen maken. Dat noemen ze een olifant”. De Koningin vroeg hem naar zijn toekomstplannen: “Ik wil graag professioneel muzikant worden en spelen in een grote zaal waar heel veel mensen zitten die ik allemaal blij kan maken met mijn muziek.”
25 december: Het samen bolwerken
Eind december was de verhuizing van Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander, Hare Majesteit Koning Máxima en hun drie dochters van de Eikenhorst naar Huis ten Bosch in volle gang. Paleis Noordeinde bood daarom voor één keer de setting van de Kersttoespraak van de Koning, die op Eerste Kerstdag werd uitgezonden.
De Koning sprak over de kracht van verbindingen. “Verreweg de meeste Nederlanders voelen zich thuis in een omgeving waarin tegenstellingen niet op de spits worden gedreven en waarin conflicten zo goed mogelijk samen worden opgelost. Vergelijking met andere landen is vaak een bron van troost, zo niet van trots. De bereidheid om rekening met elkaar te houden en samen te werken heeft ons vèr gebracht. Dit was de basis onder ons land, 450 jaar geleden, toen een klein groepje Nederlandse gewesten tegen de verdrukking in de krachten bundelde en met succes zijn eigen weg ging. Zoiets was nog nooit eerder vertoond. Actieve burgers die het ondanks alle verschillen samen willen bolwerken. Dát is de rode draad die door onze geschiedenis loopt, tot op de dag van vandaag. Dat is wat ons sterk maakt. Ja, er zijn problemen en soms grote spanningen. Maar Nederland is anno 2018 een van de beste plekken ter wereld om te wonen, te werken en te leven. Dat is ook aan U te danken, hoe vanzelfsprekend en ‘normaal’ U Uw bijdrage zelf misschien ook vindt.”
