Mei 2017
4 mei: Een eeuw te winnen
Twee minuten stilte. Tien kransen. Ontelbaar veel slachtoffers. Op 4 mei worden tijdens de Nationale Herdenking de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en van oorlogssituaties en vredesmissies nadien herdacht. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander en Hare Majesteit Koningin Máxima leggen daarbij namens de Nederlandse bevolking als eersten een krans bij het Nationaal Monument op de Dam. Vervolgens worden er kransen gelegd voor verschillende groepen oorlogsslachtoffers.
Burgemeester Eberhard van der Laan van Amsterdam verzorgde op 4 mei 2017 de toespraak: “Op 9 mei 1945 sprak verzetsman Henk van Randwijk hier op de Dam een uitgelaten menigte toe die bijeen was om de bevrijding te vieren. Hij dankte de bevrijders en besloot zijn toespraak met ‘Wij zullen altijd bondgenoten en vrienden zijn! Want wij hebben jaren verloren, maar wij kunnen een eeuw winnen.’ Laten we juist op 4 mei onze zegeningen tellen en daaruit de hoop en het zelfvertrouwen putten om voort te gaan op de weg van vrede. We zouden - elk jaar opnieuw - Van Randwijks droom moeten nazeggen: Wij kunnen een eeuw winnen.”
8 mei: 150 jaar hulp aan mensen in nood
Hulp aan mensen in nood en het voorkomen en verzachten van menselijk lijden waar dan ook. Daar staat het Rode Kruis voor. Sinds de oprichting in 1864 door de Zwitserse bankier Henry Dunant is het Rode Kruis uitgegroeid tot een wereldwijde organisatie met meer dan 17 miljoen vrijwillige hulpverleners. In ons land staan bijna 30.000 vrijwilligers klaar om hulp te verlenen aan mensen in crisissituaties, maar ook om bijvoorbeeld EHBO te verlenen bij evenementen. Het Rode Kruis is ook betrokken bij internationale noodhulpverlening na rampen en conflicten.
De Nederlandse afdeling van het Internationale Rode Kruis bestaat sinds 1867. Het 150-jarige jubileum werd op 8 mei gevierd in de Ridderzaal in Den Haag, in aanwezigheid van Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander en Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Margriet. Prinses Margriet is erevoorzitter van het Rode Kruis.
Tijdens de viering in de Ridderzaal sprak Sigrid Kaag de Henry Dunantlezing uit. Zij was toen speciaal gezant van de Verenigde Naties in Syrië en Libanon. “In het Midden-Oosten ben ik voortdurend getuige van de moed en inzet van het Rode Kruis en de Rode Halve Maan. Ik werk op dit moment in een van de gevaarlijkste gebieden ter wereld. Als ik het embleem van het Rode Kruis zie, dan weet ik dat het goed is. We werken samen met hen. We kunnen nooit zonder hen.”
17 mei: Vonk van de wetenschap springt over
Albert Einstein bewonderde hem als de man die de basis legde voor zijn relativiteitstheorie: Hendrik Antoon Lorentz. In 1902 ontving deze in Arnhem geboren natuurkundige de Nobelprijs voor de natuurkunde. Lorentz’ onderzoek naar de elektromagnetische eigenschappen van materie was baanbrekend. Van 1909 tot 1928 werkte hij in Haarlem, waar hij zijn eigen laboratorium had bij Teylers Museum. Dit Lorentz Lab – waar Einstein meerdere keren op bezoek is geweest – is door het museum opnieuw tot leven gewekt. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander verrichtte de opening op 17 mei.
Het nieuwe Lorentz Lab is geen precieze reconstructie, maar geeft wel een goede indruk van hoe een werkruimte van een vooraanstaande natuurkundige er destijds uitzag. Schoolklassen kunnen er terecht voor lessen en experimenten met replica’s van historische instrumenten. Museumdirecteur Marjan Scharloo: “Op veel scholen is de onderwijsassistent wegbezuinigd. Wij willen in die leemte voorzien.”
Een van de instrumenten die in het Lab te zien zijn, is een kamer vullende 18de-eeuwse elektriseermachine. Hij bestaat uit twee glazen schijven met een diameter van 1,65 meter. Als die rondgedraaid worden, wrijven ze langs kussens van paardenhaar. De statische elektriciteit wordt doorgegeven aan geleidende bollen. De lading loopt steeds verder op totdat er vonken overspringen.
Tijdens de opening vertelden drie middelbare scholieren over hun toekomstplannen waarin wetenschap een grote rol speelt.
18 mei: Appeltjes van Oranje
“Veel kinderen starten op school met een 2-0 achterstand omdat ze van huis uit de Nederlandse taal niet meekrijgen. Wij bieden taalondersteuning aan kinderen omdat ze die hard nodig hebben en werken met gastdocenten uit alle hoeken van de maatschappij zodat de kinderen hun horizon kunnen verbreden.” Zo vatte Oguz Dulkadir, directeur van Stichting Weekend Academie, het belang van zijn organisatie samen toen hij op 18 mei op Paleis Noordeinde een Appeltje van Oranje in ontvangst nam uit handen van Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander. Ook Ervaringsmaatjes van Stichting Informele Zorg Twente en Stichting Buurtgezinnen.nl ontvingen een Appeltje.
De winnaars werden gekozen uit twaalf genomineerde initiatieven die zich inzetten voor kinderen die om wat voor reden dan ook een steuntje in de rug kunnen gebruiken. Ervaringsmaatjes richt zich op jonge mantelzorgers met een ouder, broer of zus die ziek is of een beperking heeft. Zij krijgen steun van een ouder maatje dat hetzelfde heeft meegemaakt. Buurtgezinnen.nl koppelt gezinnen die overbelast zijn of kampen met problemen aan gezinnen uit de buurt die een handje kunnen en willen helpen.
Met de Appeltjes van Oranje bekroont het Oranje Fonds elk jaar drie mooie, verbindende initiatieven. De Koning en Koningin zijn beschermpaar van het Oranje Fonds. “Het is de 15de keer dat we de Appeltjes van Oranje uitreiken”, zei de Koning. “Meestal doet mijn vrouw dat, maar in lustrumjaren is de eer aan mij.”
18 mei: Krachtenbundeling voor jonge kankerpatiënten
In de afgelopen vijftig jaar is de kans op genezing voor kinderen met kanker gestegen van 10 procent naar 75 procent. Om nog meer vooruitgang te kunnen boeken is bundeling van specialistische kennis nodig. Alleen zo kunnen meer kinderen worden genezen en kunnen zij ook op latere leeftijd een goede kwaliteit van leven behouden. Het Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie in Utrecht zet zich hiervoor in. Het centrum is een initiatief van ouders van jonge patiënten en zorgprofessionals samen. Hare Majesteit Koningin Máxima volgt de ontwikkelingen rond het centrum intensief. Zij ging er in april 2015 op werkbezoek, en op 18 mei 2017 opnieuw.
Koningin Máxima bezocht de researchafdeling van het centrum, waar zij werd bijgepraat over de nieuwste technieken om kinderkanker beter te kunnen behandelen. In het laboratorium kreeg zij uitleg over onder meer organoids. Dit zijn in het lab opgekweekte weefsels op basis van kankerweefsel van de patiënt. Hiermee kan in de toekomst vooraf precies bepaald worden welke behandeling voor het individuele kind het meest effectief is. Dit leidt tot betere resultaten, minder bijwerkingen en minder nadelige effecten voor het kind.
De Koningin sprak met vertegenwoordigers van de ouders en de kinderadviesraad. Ook sprak zij met kinderoncoloog Rob Pieters, medisch directeur van het centrum. “Wat ooit begon als een droom wordt nu werkelijkheid: één uniek centrum in Europa waar de beste zorgprofessionals en researchers hun kennis en expertise bundelen.”
19 mei: Historische kans op een betere toekomst
Mozambique in het zuidoosten van Afrika heeft een turbulente geschiedenis. Sinds het land in 1975 onafhankelijk werd van Portugal was het lange tijd in de greep van burgeroorlog en geweld en leden veel inwoners honger. Mede dankzij economische groei en de vondst van gas voor de kust gaat het langzaamaan beter. Nederland werkt al tientallen jaren met Mozambique samen om de ontwikkeling van het land vooruit te helpen. Van 17 tot 19 mei bracht president Nyusi een officieel bezoek aan ons land om de goede relatie verder te versterken.
Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander en Hare Majesteit Koningin Máxima ontvingen de president en zijn vrouw op 19 mei. Zij spraken uitgebreid met hen en boden hen vervolgens een lunch aan. “Mozambique heeft nu een historische kans op een betere toekomst”, zei de Koning. “Moeder Natuur heeft Uw land gezegend met natuurlijke hulpbronnen die een solide basis kunnen leggen onder ontwikkeling en welvaart. De belangrijkste vraag is hoe alle inwoners van Mozambique van de kansen kunnen profiteren, zodat toekomstige groei iedereen ten goede komt.” De Koning maakte duidelijk dat Nederland heel graag kennis en praktijkervaring met Mozambique blijft delen.
Een voorbeeld daarvan is kennis op het gebied van voedselproductie en kwaliteit van voeding. De president nam deel aan een rondetafelgesprek hierover met bedrijven, universiteiten en NGO’s. “We moeten onze bevolking een gevarieerder voedingspatroon aanleren”, vertelde hij. Dat kan onder meer door vraag en aanbod van groenten te stimuleren.
23 mei: Nieuw stukje Nederland uit de golven
In het Markermeer ten noordwesten van Lelystad verrijst een nieuw stukje Nederland uit de golven: de Marker Wadden. Natuurmonumenten en Rijkswaterstaat realiseren deze nieuwe eilandengroep met een specifiek doel: een schoner Markermeer met een rijkere en gevarieerdere natuur. In het Markermeer zijn nauwelijks natuurlijke oevers aanwezig. Daardoor kan slib niet worden afgezet en vormt zich een steeds dikkere slibdeken in het troebele water. Dat heeft negatieve gevolgen voor de vissen, schelpdieren en trekvogels. Door de slibdeken te verwijderen en te gebruiken voor de aanleg van eilanden met natuurlijke oevers, komt het meer opnieuw tot leven en krijgen dieren en planten een nieuwe kans.
Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander ging 23 mei kijken op de Marker Wadden en sprak met projectleiders, onderzoekers en uitvoerders over de voortgang van het project. Zij lieten hem zien dat natuurherstel en innovatieve waterbouw hand in hand gaan op de Marker Wadden. Zo wordt er op een slimme manier gebruik gemaakt van de natuurlijke stroming van het water dat slib afzet in een speciaal aangelegde slibgeul. Dit slib wordt vervolgens gebruikt voor de aanleg van de eilanden.
“Wanneer is het project geslaagd; wat is het ultieme doel?”, wilde de Koning weten. “Als de Kroeskoppelikaan hier straks zit!”, zei Marc van den Tweel, directeur van Natuurmonumenten. Dat lijkt voorlopig nog even toekomstmuziek. Deze bijzondere soort leefde in de Romeinse tijd in onze streken, maar broedt nu alleen nog in zoetwatermoerassen in Zuidoost-Europa.
24 mei: Financiële vaardigheden
Weet je bij online aankopen de beste deal te krijgen? Herken je een phishing mail? Wat is een budget? En ben je je bewust van het feit dat geld lenen geld kost? Dit soort vragen zijn niet alleen voor volwassenen relevant, maar ook voor jongeren. Vanaf 2015 doen Nederlandse scholieren mee aan een internationaal onderzoek naar de financiële vaardigheden van 15-jarigen, dat onder de vleugels van de Organisatie van Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) wordt uitgevoerd. Hare Majesteit Koningin Máxima was op 24 mei in Parijs aanwezig bij de presentatie van de meest recente resultaten.
De Nederlandse jongeren scoren vergeleken met hun buitenlandse leeftijdsgenoten niet slecht, met een vijfde positie onder de vijftien deelnemende landen. Toch is er volgens Koningin Máxima geen reden tot tevredenheid. Gezien het niveau dat de Nederlandse jongeren halen voor wiskunde en taal, had een hogere score op financiële vaardigheden in de rede gelegen. Jongeren die opgroeien in gezinnen die minder te besteden hebben, blijken bovendien minder financiële kennis te hebben dan anderen.
Financiële kennis leidt lang niet altijd tot verantwoord financieel gedrag. “We weten dat het ‘downloaden’ van kennis niet genoeg is”, zei de Koningin. “Voor een blijvend effect is het ook nodig dat jongeren leren financiële kennis in de praktijk toe te passen. Betrokkenheid van de ouders bij de financiële educatie van hun kinderen is daarbij heel belangrijk.”
Koningin Máxima zet zich in verschillende functies in voor versterking van financiële vaardigheden.
30 mei - 1 juni: Groei voor Vietnamese boeren
Hare Majesteit Koningin Máxima bezocht van 30 mei tot en met 1 juni Vietnam in haar functie van speciale pleitbezorger van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties voor inclusieve financiering voor ontwikkeling. Vietnam werkt aan een nationale strategie om de bevolking goede, betaalbare toegang te geven tot financiële diensten. Dat is onder meer van belang voor kleine ondernemers, die zo de kans krijgen hun bedrijf te laten groeien. De Koningin ging kijken in de omgeving van Da Lat in de Centrale Hooglanden van Vietnam, waar veel kleine boerenbedrijven zijn gevestigd. Zij praatte op een basilicumkwekerij met boeren over het project HortiDalat, waaraan ook Rabobank Foundation meewerkt. HortiDalat biedt de boeren leningen voor de bouw van moderne kassen en hulp bij het opzetten van een businessplan. Ook verbindt het de boeren met de detailhandel, waardoor zij meer zekerheid krijgen over hun afzet en hun inkomen. Alexander Meyer van Rabobank Foundation: “Uniek hieraan is dat jonge boeren eerder kunnen opschalen. Normaal kost het veel tijd om kleine boeren verder te brengen, maar nu kunnen ze een aantal stappen overslaan. Dat maakt het voor jonge boeren interessant om hier te blijven. Uiteindelijk draagt dat ook bij aan de oplossing van het wereldvoedselvraagstuk.”
Koningin Máxima had tijdens haar driedaagse bezoek een groot aantal ontmoetingen met Vietnamese functionarissen en bestuurders, onder wie de voorzitter van de Nationale Assemblee, mevrouw Nguyen Thi Kim Ngan, en minister Dinh Tien Dung van Financiën.
