Spreekpunten Prinses Laurentien der Nederlanden Beschermvrouwe Expertisecentrum Handicap + Studie, Utrecht

Toespraak | 08-12-2014

Inleidende woorden

Mensen

• In de nieuwe aanpak ondersteunt H+S hogescholen en universiteiten om onderwijs toegankelijk te maken voor studenten met een functiebeperking. M.a.w., het scheppen van de juiste randvoorwaarden van het onderwijssysteem voor studenten met een functiebeperking. H+S richt zich expliciet niet op individuele studenten. Dat is een begrijpelijke keuze, want zo worden oplossingen voor grotere groepen nagestreefd.
• Deze gekozen aanpak is meer dan nodig….
• Een aantal getallen:
  • Studieuitval: HBO met beperking: 14%, zonder: 3% - universiteiten met beperking: 7%, zonder: 2%. Met voorzieningen is de studieuitval veel minder.
  • Aansluiting onderwijs - baan: 50% van de studenten met eenfunctiebeperking vinden een baan vs 80% zonder…
  • 20% van de mensen die net zijn afgestudeerd en een functiebeperking hebben zitten thuis zonder enige vorm van maatschappelijke bezigheid vs 0% van mensen zonder beperking….
• En toch….
  Ook denkend vanuit schaalgrootte is het belangrijk te blijven denken vanuit de mensen om wie het gaat. Denk aan Alex uit het filmpje van zojuist…. Aan zijn droom om muziek te maken… Hoe het is om met 1 arm te drummen…
  • Dat vraagt dus om inlevingsvermogen. Ook hier zijn veel lessen uit de aanpak van laaggeletterdheid. Aanpak dichtbij mensen vanwege de schaamte die in de weg staat.
  • De instellingen en systemen die H+S ondersteunt moeten hen helpen, dus de oplossingen zijn alleen effectief als ze ook echt aansluiten op de behoeften. Niet op papier, maar echt.
  • Uw expertise op alle 7 gebieden van de thema's van de Commissie Maatstaf:
    • Informatie
    • Toegankelijkheid
    • Deskundigheid
    • Begeleiding
    • Toetsing en examinering
    • Leerroutes
    • Kwaliteit
• Dit alles is bijzonder belangrijk
  • Kennis verzamelen
  • Kennis delen
  • Samenwerken met anderen - begeleiders, instellingen..
  • Advies op maat
• Deskundigheid die is ingegeven door sociale, wetenschappelijke, onderwijskundige en wettelijke inzichten.

En toch….

• Leerlingen zijn meer dan leerlingen… het zijn mensen die leven, op verschillende plekken, in interactie met verschillende mensen. Dat zijn allemaal plekken en mensen die van invloed zijn op hoe het leren gaat. Leren is dus onderdeel van een veel groter geheel. Het werk van H+S en partners blijft dus gaan om mensen…
• • Hoeveel moeite kost het om in de ochtend uit bed te komen?
    Kan iemand überhaupt
    de wekker zien?
  • Hoeveel energie heeft het dus al gekost voordat iemand op school komt? Meestal heel veel… een dag ziet er dus logischerwijs anders uit dan mensen zonder een functiebeperking. En als de beperking dan ook nog eens onzichtbaar is, is het helemaal lastig.
• Wat opvalt: de missie van H+S is "succesvol studeren in opleiding van keuze"… Maar ik mis een heel belangrijk woord dat in geen van de actieplannen en strategieën te vinden is: PLEZIER! Waar is het plezier? [ik zie u nu al vrolijker kijken!]. Voor iedereen geldt: met plezier wordt alles gemakkelijker! Dan wordt het gemakkelijker om vol te houden, ondanks de energie en inspanningen die leren met een functiebeperking vraagt. Als we dat weten, zouden we de notie plezier dan niet veel meer moeten meebrengen in de aanpak?
• Plezier is de kern van motivatie en dus alle inspanningen…
• 2 voorbeelden van het belang van het denken vanuit mensen om beleid en strategieën te ontwikkelen:
  • betrekken van ouders - cruciaal, ook hier, net als in andere plekken van het onderwijs. Maar om de juiste aanpak te ontwikkelen en instellingen te helpen de ouders erbij te betrekken, moeten we begrijpen hoe de dynamiek thuis is. We moeten ons inleven in de interactie tussen de student en ouders… Wat gaat goed? Wat gaat er mis? Welke gevoelens leven er?
  • Interactie met andere leerlingen: hier ligt ook veel potentieel en in sommige instellingen is dat ook al enigszins georganiseerd. Ook hier geldt: om de juiste aanpak te onwikkelen moeten we begrijpen hoe dat precies werkt. En oplossingen op papier zijn nog niet hetzelfde als impact in de praktijk. [anecdote over het samenvoegen van 2 Gymnasia; leek goed om talent te groeperen maar de leerlingen misten de diversteit].
• Aandacht gaat dus om oprechte interesse in de ander. Begrijpen waar iemand mee zit;
  • wat doet pijn met je?
  • waar ben je onzeker over?
  • wat maakt het studeren met een beperking mogelijk en leuk?
• Dat begrip biedt een solide basis voor beleid en informatievoorzieningen - niet op papier, maar in het echt. Dat begrip bepaalt oplossingen, zoals de mate van flexibiliteit die mensen vragen, omdat hun dagritme er anders uitziet dan voor mensen zonder functiebeperking
• Dat begrip helpt bepalen hoe we de keten inrichten
• • Waar gaat het mis?
  • Waar liggen de kansen?

Afsluiting

• We weten het allemaal: onderwijs gaat naar het hart van de samenleving. Iedereen is nodig; iedereen doet ertoe.
• Als ik mijn ogen sluit en mij inbeeld hoe het leven eruit ziet van iemand met een functiebeperking… dan loop ik in gedachten door alle kleine momenten van de dag waar iemand tegenaan loopt, extra tijd kost of juist energie van krijgt…
• Als alles meer tijd en energie kost, wordt leren ook moeilijker. Dat vraagt om veel wilskracht.
• Ik omarm de missie van Expertisecentrum H+S, o.a. begeleiding van instellingen en het creëren van optimale voorwaarden. Laten we streven naar schaalgrootte… Maar laten we ons ook blijven inbeelden wat het is om te leven met een functiebeperking, om zo tot structurele oplossingen en voorzieningen te komen. Zodat iedereen zijn of haar talenten kan ontwikkelen en meedoen.
• Veel succes met uw belangrijke en mooie werk, in samenwerking met heel veel partijen. Ik zie ook uit naar de verdere samenwerking en zal waar ik kan uw inspanningen en resultaten als beschermvrouwe uitdragen. Uw werk schept de juiste randvoorwaarden die heel veel jongeren zouden moeten helpen om in vrijheid te dromen over hun toekomst, en die dromen ook te verwezelijken.
• Ik wil graag eindigen met een quote van Inge Dekker, een studente die Pain 2 Power opzet (trainingen en coaching voor jonge mensen met een chronische ziekte, die ze zelf ook heeft gehad): blijvende aandacht en een concrete aanpak is nodig zodat het "haalbaar (en betaalbaar) wordt voor mensen met een beperking om toch die opleiding die zij leuk vinden en die bij hun intellectuele capaciteiten past, te kunnen voltooien. En meer bewustzijn creëren bij politici en in de maatschappij dat studenten met een functiebeperking geen 'last' zijn, duur of onhandig, maar een waardevol deel van onze maatschappij".