Toespraak van Hare Majesteit de Koningin, 22 mei 2006
tijdens het staatsbezoek aan Letland
Mevrouw de President,
Het is voor mij een groot genoegen Uw land te bezoeken en vanavond Uw gast te zijn. Vorig jaar mocht ik U in Nederland ontvangen. Dat dit staatsbezoek aan Letland zo spoedig daarna kan plaatsvinden, mag worden gezien als een duidelijk bewijs van de uitstekende betrekkingen die tussen onze beide landen bestaan. Het verheugt mij thans de gelegenheid te hebben ook persoonlijk kennis te nemen van de grote veranderingen die zich de afgelopen jaren in Uw land hebben voltrokken.
Letland heeft sinds de in 1991 herwonnen onafhankelijkheid zijn plaats in de Europese familie weer ingenomen. Het is toegetreden tot de Europese Unie, de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie en de Raad van Europa en heeft zich op deze wijze aangesloten bij de Europese rechtsgemeenschap en de transatlantische veiligheidsstructuur. Het heeft mede als gevolg hiervan een zeer ingrijpend transformatieproces doorgemaakt. Oude zekerheden hebben plaats gemaakt voor nieuwe uitdagingen en mogelijkheden. Uw jonge, dynamische en hoogopgeleide bevolking blijkt deze uitdagingen ten volle aan te kunnen. De bijdrage van Uw landgenoten aan de Europese Unie en andere internationale organisaties is aanzienlijk en wordt door ons zeer gewaardeerd.
Het is bij al deze veranderingen een zware, maar belangrijke opgave ook de zwakkeren in de samenleving te beschermen en hen door deze soms moeilijke tijd heen te helpen. De grote veranderingen die het gevolg zijn van de recente uitbreiding van de Europese Unie hebben niet alleen in Uw land tot overgangsproblemen geleid. Ze hebben ook velen in West-Europa onzeker gemaakt. Het is van groot belang dat wij de huidige situatie niet zien als een bedreiging maar als een ontwikkeling die ons nieuwe kansen en mogelijkheden biedt. De tot de Unie toegetreden landen hebben Europa verrijkt met nieuw elan en nieuwe kennis, waar wij allen baat bij hebben.
De wijze waarop Uw land zijn lidmaatschap aanpakt, toont eens te meer aan dat de Letten in staat zijn onder moeilijke omstandigheden hun sterkste kanten naar voren te brengen. Zij hebben dat al eerder bewezen, in de periode na 1919, toen Uw land zijn onafhankelijkheid had herwonnen. In deze jaren, die wij achteraf aanduiden als het interbellum, behoorde Letland tot de economische kopgroep van Europa. Helaas heeft deze tijd van vrijheid en bloei maar kort geduurd; na twintig jaar maakte de tweede wereldoorlog er een einde aan. De geschiedenis van Letland in de tweede helft van de vorige eeuw is dramatisch en tragisch. Het einde van de tweede wereldoorlog bracht U immers niet de vrijheid en onafhankelijkheid waarop U had gehoopt, maar werd het begin van een nieuwe periode van onderdrukking. U heeft er verschillende malen nadrukkelijk op gewezen dat deze feiten niet mogen worden vergeten. De moedige en duidelijke wijze waarop U zich hierover heeft uitgesproken, verdient ons aller respect.
De geschiedenis van Uw land was tragisch, maar nooit zonder hoop. Het ideaal van een onafhankelijk Letland is altijd blijven bestaan, zelfs in een tijd waarin het er niet naar uitzag dat het spoedig kon worden verwezenlijkt. De internationale ontwikkelingen aan het eind van de jaren tachtig brachten daarin verandering. De beelden uit 1989, toen de Baltische volken hun verlangen naar vrijheid kracht bijzetten door hand in hand een menselijke keten te vormen, die zich via Riga uitstrekte van Vilnius tot Tallin, staan voorgoed in ons aller geheugen gegrift. Zo werd na 1919 ook 1991 een jaar van herwonnen vrijheid.
De bittere geschiedenis van Uw land heeft zijn sporen nagelaten, niet alleen in de herinnering van de mensen maar ook in de hedendaagse werkelijkheid. Letland kent een grote minderheid met een eigen taal. Dat is een situatie die onvermijdelijk tot bepaalde spanningen leidt, zoals die ook in andere landen van Europa, waaronder Nederland, voorkomen. De oorsprong van deze vraagstukken moge verschillend zijn, de effecten zijn dikwijls vergelijkbaar. Deze spanningen dienen onder ogen te worden gezien en bespreekbaar te worden gemaakt. Dit is een van de belangrijkste gebieden waarop onze beide hoofdsteden, Riga en Amsterdam, samenwerken en ervaringen uitwisselen. Daarnaast worden er ook op verschillende andere terreinen, zoals transport, archiefwezen en archeologisch onderzoek, goede contacten onderhouden.
Hiermee wordt teruggegrepen op een oude traditie. Riga en Amsterdam waren in de zeventiende eeuw grote handelsmetropolen, die hun blik naar buiten hadden gericht. Letland en Nederland waren handelsnaties, gekenmerkt door ondernemingsgeest en creativiteit. Al in de zeventiende eeuw correspondeerden wij via een vaste postverbinding tussen Riga en Amsterdam. Onze betrekkingen beperkten zich echter niet tot handel en verkeer; zij bestonden ook op cultureel gebied. Het feit dat de Let Mariss Jansons thans dirigent van het Koninklijk Concertgebouw Orkest uit Amsterdam is, laat zien hoe innig deze culturele betrekkingen ook thans weer zijn. Op passende wijze wordt zo de harmonische relatie tussen onze beide landen geïllustreerd. Wij hopen morgen met velen van uw landgenoten van deze bijzondere artistieke samenwerking te genieten.
Mevrouw de President,
De invloedrijke en gezaghebbende positie die U op het wereldtoneel inneemt, is zowel een bewijs van Uw grote persoonlijke kwaliteiten als van het aanzien dat Uw land in de wereld geniet. Gaarne hef ik het glas op Uw gezondheid, Mevrouw de President, op die van Uw echtgenoot, op de goede relaties tussen onze beide volken en op de voorspoedige toekomst van het Letse volk.