Toespraak uitgesproken door Hare Majesteit de Koningin tijdens het galadiner ter gelegenheid van het staatsbezoek van Hunne Majesteiten de Koning en Koningin van Spanje, Amsterdam, 23 oktober 2001
Het gesproken woord geldt
Majesteit,
Het is voor mijn man en mij een groot genoegen U en Koningin Sofía hier als gasten - en als dierbare familieleden - te begroeten en welkom te heten. Het feit dat dit de tweede maal is dat U een staatsbezoek aan Nederland brengt, illustreert de bijzondere banden die ook in zovele andere opzichten tussen onze beide landen bestaan.
Drie jaar geleden namen wij samen deel aan de plechtige herdenking van de Vrede van Munster, die drie en een halve eeuw eerder was gesloten. Deze vrede maakte een einde aan een langdurige periode van bittere conflicten. Zij was onderdeel van een groot en veelomvattend vredesproces, dat als de Vrede van Westfalen bekend staat en waarmee de grondslag werd gelegd voor het moderne Europese statensysteem. De onderlinge wedijver en verdeeldheid die dat stelsel met zich bracht, hebben helaas een spoor van oorlogen getrokken door de moderne geschiedenis van ons werelddeel.
Vooruitziende staatslieden legden na de tweede wereldoorlog de fundamenten voor het verenigde Europa dat wij thans kennen, gegrondvest op wederzijdse afhankelijkheid, gedeelde belangen en steeds nauwere samenwerking. Het Verdrag van Rome, het Verdrag van Maastricht en vele andere verdragen waren evenzovele stappen op de weg naar een vreedzaam, welvarend en geïntegreerd Europa. Nederland was van het begin af aan bij dit proces betrokken. Uw land kon daar, door omstandigheden die bekend zijn, aanvankelijk niet aan deelnemen. Gelukkig zijn die belemmeringen later weggevallen. Spanje heeft sindsdien een indrukwekkende sociale, economische en politieke transformatie ondergaan. Het kent thans een periode van politieke stabiliteit, waarin de democratie vanzelfsprekend is geworden. Uw eigen rol in dit veranderingsproces is van grote en, op enkele kritische momenten, van beslissende betekenis geweest. Het gezag en de waardering die U in binnen- en buitenland geniet, zijn mede hierop gebaseerd.
Helaas valt over de verworvenheden van de laatste decennia een zware schaduw. Terrorisme blijft de Spaanse samenleving pijnlijke wonden toebrengen. Weet U verzekerd van onze steun en sympathie bij Uw strijd hiertegen. In onze samenleving is geen plaats voor extremisme en terrorisme, noch in het vreedzame en democratische Europa dat wij voor ogen hebben, noch elders in de wereld. De recente schokkende aanslagen hebben ons de noodzaak dit kwaad gezamenlijk te bestrijden, ondubbelzinnig aangetoond.
De modernisering en vernieuwing van Spanje beslaat tal van terreinen. De infrastructuur is op indrukwekkende wijze versterkt, de welvaart spectaculair gestegen, de economie opgebloeid, de werkloosheid met succes bestreden. Spaanse bedrijven zijn actief in Europa en de wereld. Uw land heeft zich opengesteld voor andere culturen en gewoonten. De Spaanse jeugd heeft kennis gemaakt met die van andere landen. Men vindt thans Spaanse studenten aan alle Europese universiteiten, zoals omgekeerd veel Nederlandse en andere buitenlandse studenten in Spanje studeren. Zij profiteren hierbij niet alleen van het hoge niveau van onderwijs en wetenschap in Uw land, maar maken ook kennis met de Spaanse taal en cultuur en genieten van de openheid en de hartelijkheid waarmee zij worden tegemoet getreden.
Spaanse kunstenaars staan internationaal in aanzien. Uw musea behoren tot de belangrijkste ter wereld en getuigen niet alleen van de grote bloei van vroeger tijden, maar ook van de dynamiek en vitaliteit van de hedendaagse cultuur. Spaanse bouwmeesters genieten wereldfaam. Velen van hen zijn ook in Nederland werkzaam. Het feit dat Spaanse architecten thans onze nationale trots, het Rijksmuseum, verbouwen, terwijl een Nederlandse architect een groots project in Cordoba realiseert, vormt een opmerkelijke illustratie van de intensieve culturele uitwisseling tussen onze beide landen. De Spaanse literatuur raakt, evenals muziek en film, in toenemende mate ook in Nederland bekend. Het Instituto Cervantes in Utrecht is een welkome ontmoetingsplaats voor diepgaande kennismaking met de Spaanse cultuur.
Ook de Spaanse wetenschap staat op hoog niveau. Uw bijdrage aan het Europese ruimtevaartprogramma is indrukwekkend. Het Columbusjaar 1992, dat de Olympische Spelen naar Barcelona bracht en de Wereldtentoonstelling naar Sevilla, en waarin Madrid bovendien werd uitgeroepen tot de culturele hoofdstad van Europa, heeft heel de wereld getoond, hoeveel Spanje in korte tijd tot stand heeft gebracht.
Dit succesvolle transformatieproces heeft van meet af aan in het teken gestaan van de Europese samenwerking en van aansluiting bij de Europese gemeenschap, waarin de Europese landen van hun kant Spanje hartelijk welkom hebben geheten. De toetreding van Spanje, dat door zijn omvang, inzet en veelheid van talenten daarin een belangrijke rol speelt, heeft de Unie duidelijk verrijkt. Op dit moment staat zij voor nieuwe en zeer grote uitdagingen. De volken in Midden- en Oost-Europa hebben pas kort geleden de dictatuur kunnen afwerpen en hun welvaart en welzijn staan, vergeleken bij de onze, nog op een zeer laag niveau. Deze landen te helpen zich te ontworstelen aan politieke instabiliteit en economische achterstand, is een van de grote opgaven waarvoor de Unie thans staat. In het zicht van de toetreding tot de Unie kan voor die landen het succes van Spanje misschien een voorbeeld zijn. Over enkele maanden wordt de Euro in gebruik genomen. Op datzelfde moment zal Spanje het voorzitterschap van de Unie op zich nemen. Voor de grotere landen van de Unie brengt dit ook grotere verantwoordelijkheden met zich mee. Uw regering is zich hiervan zeer wel bewust, zoals blijkt uit haar eigen uitspraak, dat het behoren tot de grotere lidstaten niet alleen rechten geeft, maar ook verplichtingen schept. Wij zien met intense belangstelling uit naar Uw visie op de problemen van de nabije toekomst en Uw bijdrage tot de aanpak ervan.
Met de toetreding van de nieuwe lidstaten zal de Unie aanzienlijk in omvang toenemen. Ook deze grotere Europese gemeenschap zal echter niet op zichzelf staan, maar deel uitmaken van een mondiaal bestel. Grenzen verliezen steeds meer hun betekenis. Migranten reizen van het ene continent naar het andere, zoals ook ondernemingen en investeringen over de landsgrenzen heen reiken. Door zijn historische banden met Latijns Amerika en zijn betrokkenheid bij de Mediterrane wereld neemt Spanje in Europa een bijzondere positie in. Uw land is een 'trait d'union' tussen Europa en de rijke en pluriforme wereld van Zuid-Amerika en vraagt graag aandacht voor de belangen en betekenis daarvan. U onderhoudt ook nauwe contacten met de Arabische wereld. Die contacten hebben van oudsher bijgedragen tot de bloei van de Spaanse wetenschap en cultuur, zoals in culturele centra als Toledo en Cordoba reeds in de twaalfde eeuw tot uiting kwam. Ook thans nog is Uw land nauw betrokken bij de ontwikkelingen in Noord-Afrika en ontplooit U belangrijke initiatieven voor nauwere samenwerking met deze regio, die U letterlijk en figuurlijk zeer nabij is.
Majesteit,
Sinds onze landen meer dan vier eeuwen geleden in oorlog raakten om pas tachtig jaar later vrede te sluiten, is veel veranderd. Vooral de laatste decennia zijn ook de persoonlijke contacten tussen Spanjaarden en Nederlanders sterk toegenomen. Steeds meer van onze landgenoten vinden de weg naar Spanje: studenten, toeristen, ouderen, en, in iets kleinere aantallen, voetballers. Nog niet zo lang geleden werd met evenveel hartstocht geschreven en gesproken over de oorlog tussen onze landen die tachtig jaar duurde als thans over een voetbalwedstrijd van iets meer dan tachtig minuten. De rivaliteiten hebben vreedzame vormen aangenomen. Spanje en Nederland werken thans samen in een Europa dat niet meer wordt geteisterd door oorlog, maar gezegend is met vrede en welvaart.
Gaarne hef ik het glas op de gezondheid van U en Koningin Sofía en op een voorspoedige toekomst voor het Spaanse volk, waarvoor in het nieuwe Europa zo'n belangrijke rol is weggelegd.
<