Toespraak van Koning Willem-Alexander bij het staatsbanket ter gelegenheid van het staatsbezoek van president Marcelo Rebelo de Sousa van Portugal, Koninklijk Paleis Amsterdam
De toespraak is uitgesproken in het Engels.
Meneer de president,
Bem-vindo!
Hartelijk welkom!
Zeven jaar na ons staatsbezoek aan u, zijn de Koningin en ik nu in de gelegenheid om uw gastvrijheid te beantwoorden. Wij zijn uitermate blij en vereerd met uw komst naar Nederland. En nog wel in december, niet bepaald de meest aangename maand in onze noordelijke streken...
Toch is uw eigen land dichterbij dan u denkt. U realiseert het zich misschien niet, maar u heeft dit Koninklijk Paleis vandaag via Portugese bodem betreden. De keitjes op de Dam waarover u liep, komen uit een steengroeve bij Porto. Het zijn er in totaal 2,5 miljoen – al moet ik bekennen dat ik ze niet precies heb nageteld.
U bent altijd welkom in Nederland, maar een staatsbezoek juist in dit jaar, maakt het extra feestelijk. U viert immers ‘50 jaar Anjerrevolutie’. De revolutie die ons dichter bij elkaar bracht en die ook wij Nederlanders beschouwen als een mijlpaal in de moderne Europese geschiedenis.
In 1974 vonden u en uw landgenoten de moed om zich te ontworstelen aan de dictatuur. Te lang was Portugal als een bloem die in de knop blijft bekneld door het ontbreken van licht, water en voedingsstoffen. Na de Anjerrevolutie brak die knop open en kon Portugal zijn ware kleurenpracht aan de wereld laten zien. Uw land omarmde een nieuwe grondwet, met vrijheid, mensenrechten en democratie als leidende beginselen. In 1986 trad u toe tot de Europese Unie en groeiden wij nog dichter naar elkaar toe.
De Portugezen vertellen ons hiermee een inspirerend verhaal. Een verhaal waarin vrijheid, tolerantie en samenwerking tot bloei komen. Wij zijn u daar dankbaar voor. In deze tijd waarin deze waarden op veel plekken in de wereld onder druk staan, is het Portugese voorbeeld een baken van hoop.
Uw land heeft zich in de afgelopen vijftig jaar razendsnel ontwikkeld. Wat ik zo bijzonder vind, is dat u tegelijkertijd trouw bent gebleven aan uw culturele erfgoed uit het verleden. Graag breng ik vanavond een eerbetoon aan een van Europa’s grootste dichters: Luis de Camões, die vijfhonderd jaar geleden werd geboren in Lissabon. Meneer de president, u bent een hartstochtelijk lezer; ik hoorde fluisteren dat u meerdere boeken per week verslindt. Dus u kent vast de volgende regels waarin Luis de Camões de meest universele van alle menselijke emoties bezingt: de liefde.
Love is a fire that burns unseen,
a wound that aches yet isn’t felt.
In het Portugees klinkt het vast nóg mooier.
U kent ongetwijfeld ook het werk van Baruch Spinoza, zoon van Portugese ouders, die in Amsterdam woonde en werkte, slechts een kilometer hiervandaan. Een wegbereider van de vrijheid van denken en spreken. Een vreedzame zoeker naar de waarheid die nooit tevreden was met gevestigde ideeën en gemakkelijke antwoorden. Ik denk wel eens: we hebben een beetje méér Spinoza nodig in onze tijd...
Portugal en Nederland zijn historisch met elkaar verstrengeld. Uw staatsbezoek, meneer de president, geeft ons de kans om met respect voor het verleden onze samenwerking nóg inniger te maken. En wat biedt daarvoor betere mogelijkheden dan het element dat ons altijd heeft verbonden: de zee.
‘Ligados por mar’, het klinkt bijna als een cliché. Maar het is de perfecte samenvatting van onze gezamenlijke ambities. Versterking van de ‘blue economy’ is zowel voor u als voor ons een prioriteit. Dan gaat het niet alleen om offshore wind, maar ook om de verdere ontwikkeling van onze havens en om scheepsbouw. En zeker ook om onderzoek naar onze oceanen met hun onmetelijke natuurlijke rijkdommen. De Portugezen excelleren hierin en wij Nederlanders werken heel graag met u samen.
En je hoeft geen zeebenen te hebben om onze band te koesteren. Want ook op land zijn er geweldige kansen tot intensivering van de samenwerking. Portugal onderscheidt zich steeds sterker als een geliefde vestigingsplek voor tech-bedrijven. U loopt voorop in de omschakeling naar groene elektriciteit. En met uw geweldige traditie op het gebied van vakmanschap en design, bent u een onmisbare partner voor onze maakindustrie.
Wij zijn onder de indruk van de geweldige veerkracht van uw land. Vijftig jaar geleden overwon u de dictatuur. In het decennium dat achter ons ligt bood u grote financieel-economische uitdagingen het hoofd. Ook in de jaren die vóór ons liggen zal Portugal de wereld laten zien dat het tot grootse dingen in staat is. Wij willen niets liever dan die toekomst samen met u tegemoet gaan. Als trans-Atlantisch ingestelde landen met een open blik. Als hechte partners binnen NAVO en EU. En als vertrouwde vrienden op het wereldtoneel.
Meneer de president, overmorgen – op 12 december – viert u uw verjaardag. Iemand feliciteren vóór zijn geboortedag, brengt ongeluk. Dus dat ga ik niet doen. In plaats daarvan feliciteer ik u en uw landgenoten met vijftig jaar Anjerrevolutie, die de aanzet gaf tot Portugals nieuwe bloei!
Mag ik u allen vragen het glas met mij te heffen.
Op uw gezondheid, meneer de president!
Op de vriendschap tussen Portugal en Nederland!