Aandachtsgebieden tot inhuldiging
In de aanloop naar het Koningschap, had de Koning een aantal aandachtsgebieden. Zo hield hij zich bezig met waterbeheer, infrastructuur, ICT, sport, defensie en luchtvaart.
Waterbeheer, infrastructuur en ICT
Van 1997 tot zijn inhuldiging heeft de Koning zich bezig gehouden met waterbeheer, zowel in Nederland als daarbuiten.
In Nederland werd hij eerst lid en in 2000 voorzitter van de Commissie Integraal Waterbeheer, die in 2004 werd opgevolgd door de Adviescommissie Water (AcW). Deze onafhankelijke commissie van deskundigen geeft gevraagd en ongevraagd advies aan de voor waterbeheer verantwoordelijke bewindspersoon. De adviezen gaan over de uitvoerbaarheid van het waterbeleid en de financiële en maatschappelijke consequenties daarvan. Van bijzonder belang in dit verband is het deltaprogramma, dat Nederland veilig moet houden, mede met het oog op de gevolgen van klimaatverandering.
Ook internationaal was Koning Willem-Alexander actief op het gebied van het waterbeheer. In 1998 werd hij beschermheer van het Global Water Partnership. In 2000 was hij voorzitter van het tweede Wereld Water Forum (in Den Haag). In 2006 werd hij vervolgens door toenmalig VN secretaris-generaal Kofi Annan gevraagd om de Japanse oud-premier Hashimoto op te volgen als voorzitter van zijn Adviesraad voor Water en Sanitatie (United Nations Secretary General's Advisory Board on Water and Sanitation; UNSGAB).
UNSGAB dient de secretaris-generaal van onafhankelijk advies en vraagt wereldwijd aandacht voor praktische maatregelen voor het behalen van de Millenniumdoelen op het gebied van water en sanitatie. De VN heeft zich ten doel gesteld om in 2015 het aantal mensen dat geen duurzame toegang heeft tot veilig drinkwater en sanitatie te halveren. UNSGAB geeft in dit kader bijzondere aandacht aan praktische maatregelen op het gebied van integraal waterbeheer, financiering en monitoren van voortgang. Daarnaast wordt aandacht gegeven aan de sanitatieproblematiek en aan watergerelateerde rampen. Als voorzitter van UNSGAB bezocht de Koning talloze landen, organisaties en internationale bijeenkomsten om aandacht te vragen voor deze problematiek en voor de visie van UNSGAB. In 2012 heeft de secretaris-generaal besloten om het mandaat van UNSGAB te verlengen tot 2015 wanneer de wereldgemeenschap zal besluiten over de nieuwe ontwikkelingsdoelen.
Het waterbeheer is zowel nationaal en internationaal sterk verweven met andere sectoren. Bijvoorbeeld wanneer het gaat om ruimtelijke ordening en infrastructuur, landbouw en (duurzame) energie. Ook deze thema's konden, in hun onderlinge samenhang, daarom rekenen op de bijzondere en actieve belangstelling van Koning Willem-Alexander.
Tot slot heeft de Koning belangstelling voor innovatie en ICT. Als lid van de Raad van Advies van ECP.nl (platform voor de informatiesamenleving) bracht hij voordat hij Koning werd regelmatig werkbezoeken die hem in contact brachten met nieuwe digitale toepassingen in diverse sociale en economische sectoren.
Sport
Sport is een grote passie van Koning Willem-Alexander. Naast zijn eigen actieve sportbeoefening was hij lange tijd ook professioneel begaan met sport in binnen- en buitenland. Zo was hij van 1995 tot 1998 beschermheer van NOC*NSF (Nederlands Olympisch Comité/ Nederlandse Sport Federatie). Voordat hij Koning werd was hij van 1998 tot 2013 lid van het Internationaal Olympisch Comité (IOC). De Koning legde in 2013 zijn IOC lidmaatschap neer in verband met de troonswisseling. In september 2013 werd hij in Buenos Aires benoemd tot erelid van het IOC. Bij zijn benoeming tot erelid ontving de Koning uit handen van toenmalig IOC-voorzitter Jacques Rogge de Olympische orde in goud.
Als lid van het IOC bezocht Koning Willem-Alexander, toen nog de Prins van Oranje, de jaarlijkse vergaderingen van het Comité en alle Olympische Spelen. Bij sommige wedstrijden fungeerde hij als waarnemer. Binnen het IOC had hij zitting in verschillende commissies, achtereenvolgens: Olympische Solidariteit (1999-2003), de Nominatie Commissie (2000) en de hervormingscommissie IOC 2000 (2002), Evaluatiecommissie voor de 21e Winterspelen (2003). Coördinatiecommissie Vancouver 2010 (als voorzitter van de werkgroep Marketing en Communicatie) en tenslotte van 2010 tot 2013 de Marketing Commissie van het IOC.
Defensie
Koning Willem-Alexander heeft een bijzondere band met de Nederlandse krijgsmacht. Naast de rang van Commandeur van de Koninklijke Marine Reserve, bezat hij tot de troonswisseling ook de rangen van Reserve Brigadegeneraal der Infanterie van de Koninklijke Landmacht en Reserve Commodore van de Koninklijke Luchtmacht. Voor de troonswisseling is hem op verzoek eervol ontslag verleend, waardoor hij tegenwoordig geen actieve militaire status meer heeft. Als Staatshoofd en lid van de regering kan de Koning immers geen actieve militaire functie vervullen binnen de krijgsmacht. Van 1990 tot zijn inhuldiging in 2013 was de Koning ook adjudant in buitengewone dienst van Koningin Beatrix.
De Koning houdt als eervol ontslagen (en dus oud-)militair het recht om een uniform te dragen bij militaire en andere passende gelegenheden. Zijn tenue is gebaseerd op dat van de vlag- en opperofficieren maar zonder rangonderscheidingstekens. Op de plaats van galon of epaulet draagt hij dan een Koninklijk distinctief, een wapenbeeld opgemaakt met de Rijksappel, het Rijkszwaard en de Scepter.
De Koning bezocht jaarlijks eenheden en staven van alle krijgsmachtdelen en bracht ook regelmatig bezoeken aan oefeningen en missies in het buitenland. Zo bezocht hij viermaal de Nederlandse eenheden in Afghanistan. Ook voer hij mee op Hr Ms Evertsen en Hr.Ms Rotterdam als deel van de anti-piraterijmissie voor de kust van Somalië. In 2015 bezocht hij de Nederlandse troepen in Mali.
Koning Willem-Alexander was tot de troonswisseling beschermheer van de Nederlandse Veteranendag en neemt ook als Koning jaarlijks het veteranendefilé af in Den Haag.