Kersttoespraak 2018 (video)

(Paleis Noordeinde in Den Haag. Beeldtitel: Kersttoespraak Zijne Majesteit de Koning. De koning draagt een donker pak met een crèmekleurige das en zit in de bibliotheek van het paleis.)

Het kerstfeest verbindt ons, maar iedereen heeft er zijn of haar eigen gevoelens bij.
Hoe beleeft u deze kerst?
Misschien kijkt u terug op een mooi jaar en geniet u van de sfeer en van de mensen om u heen.
Misschien zijn dit juist moeilijke dagen omdat u zich eenzaam voelt.
Of omdat u iemand verschrikkelijk mist die u zielsgraag bij u had gehad.
Mijn vrouw en ik weten wat u doormaakt.
Kerst laat maar weinig mensen onberoerd.
Dit feest doet een beroep op ons geloof.
In religieus opzicht, maar ook: het geloof in onszelf, in elkaar in een gelukkige en vreedzame toekomst.
Het is niet altijd makkelijk dat geloof vast te houden.
Wie het nieuws volgt, zakt de moed soms in de schoenen.
Wat komt er terecht van alle mooie idealen en beloften?
Berichten over intimidatie en extremisme ver weg maar ook dichtbij, kunnen ons boos maken.
Tegenover de sterke en brute krachten in de wereld staan gewone mensen machteloos.
Zo voelt het vaak.
Maar zou het niet kunnen dat we onze eigen rol onderschatten?
Toevallig is het zeventig jaar geleden dat de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens werd aangenomen door de Verenigde Naties.
U denkt misschien: wat moeten we met zo'n verklaring?
Het klinkt zo ver weg allemaal.
Maar de drijvende kracht erachter, Eleanor Roosevelt, dacht daar heel anders over.
Zij zei: Waar beginnen mensenrechten?
Op plekken dicht bij huis, zo dichtbij en zo klein dat ze op geen enkele kaart zichtbaar zijn.
Ze legt hiermee een direct verband tussen de straat waarin we wonen en de grote wereld.
Vrijheid, gelijkheid en eerlijke kansen voor iedereen zijn ook afhankelijk van de manier waarop wij dagelijks met elkaar omgaan.
Een leven zonder angst en onverschilligheid wordt niet alleen bepaald aan verre vergadertafels, hoe onmisbaar die ook zijn.
Daar gaan we gelukkig ook zelf over.
We zijn minder machteloos dan we denken.
Verreweg de meeste Nederlanders voelen zich thuis in een omgeving waarin tegenstellingen niet op de spits worden gedreven en waarin conflicten zo goed mogelijk samen worden opgelost.
Vergelijking met andere landen is vaak een bron van troost, zo niet van trots.
De bereidheid om rekening met elkaar te houden en samen te werken heeft ons ver gebracht.
Dit was de basis onder ons land, 450 jaar geleden toen een klein groepje Nederlandse gewesten tegen de verdrukking in de krachten bundelde en met succes zijn eigen weg ging.
Zoiets was nog nooit eerder vertoond.
Actieve burgers die het ondanks alle verschillen samen willen bolwerken.
Dat is de rode draad die door onze geschiedenis loopt tot op de dag van vandaag. Dat is wat ons sterk maakt.
Ja, er zijn problemen en soms grote spanningen.
Maar Nederland is anno 2018 een van de beste plekken ter wereld om te wonen, te werken en te leven.
En dat is ook aan u te danken hoe vanzelfsprekend en normaal u uw bijdrage zelf misschien ook vindt.
De Nederlandse norm is dat we oog hebben voor elkaar en het gedeelde belang.
Dat we samenwerken en geven en nemen.
Deze norm mogen we nooit laten vervagen.
Ze is van onschatbare waarde en leidt steeds weer tot fantastische, nieuwe initiatieven.
Tijdens mijn bezoeken zie ik dat door heel Nederland, ook in het afgelopen jaar weer.
Op veel plekken nemen burgers het heft in handen om samen dingen op te pakken en te organiseren.
Dat kan het opknappen en runnen van een dorpshuis zijn.
Of met je buurtgenoten overschakelen op duurzame energie.
Of een verwaarloosd binnenterrein omtoveren tot een tuin waar alle bewoners plezier van hebben.
Juist in uitdagende omstandigheden zoeken mensen elkaar op.
In oktober was ik te gast in het Hogeland van Groningen waar vijf dorpen hun krachten hebben gebundeld van Kloosterburen tot Kleine Huisjes.
De bewoners hebben hun dorp weer een hart gegeven en ontfermen zich bovendien over oudere en kwetsbare dorpsgenoten.
Iedereen telt mee.
Kleinschalig, denken sommigen misschien. Maar ik denk: groots.
Een beter Nederland begint in Kleine Huisjes.
We onderschatten vaak de positieve invloed die we met onze bescheiden mogelijkheden als mens kunnen hebben.
Juist dicht bij huis wordt de wereld gewonnen.
We kunnen samen niet alles. Maar wel veel.
En aan mensen in de minst makkelijke positie hebben we vaak het meest te danken.
Met kerst triomfeert de eenvoud.
Maria wikkelde haar kind in doeken en legde hem in een kribbe.
Zelfs een hoekje in de herberg was niet beschikbaar. Een stal voldeed.
Het kerstfeest herinnert ons eraan dat we de belangrijkste bronnen van geluk maar al te gemakkelijk over het hoofd zien.
Een mooie toekomst is mogelijk.
Mits we het geloof in onszelf en in elkaar vasthouden.
Ik wens u allen, waar u zich ook bevindt en hoe uw persoonlijke omstandigheden ook zijn, een gezegend kerstfeest.