Toespraak van Koningin Máxima bij de Dag van de Interventies over aanpak schuldenproblematiek, Utrecht
Dames en heren,
Goed om u allen te zien. Deze dag is een fantastisch initiatief van VNG en SchuldenlabNL samen. Geweldig dat de VNG zich inzet om gemeenten te ondersteunen bij het voorkomen en oplossen van problematische schulden.
U heeft als gemeenten een wettelijke taak om inwoners met schulden te helpen. De regierol bij schuldhulpverlening ligt bij u. Dat is geen eenvoudige taak. Niet voor grote, en zeker niet voor kleine gemeenten.
730.000 Nederlanders kampen met problematische schulden. En 1,2 miljoen mensen hebben nauwelijks een financiële buffer en komen bij één tegenvaller makkelijk in financiële problemen.
De maatschappelijke kosten van problematische schulden bedragen 8,5 miljard euro per jaar. En denk aan al het persoonlijk leed. Angst, stress, sociaal isolement. Kinderen die opgroeien in armoede. En dat jarenlang! Want gemiddeld vragen mensen met problematische schulden pas na vijf jaar om hulp.
“Het voelt alsof je een ongeneeslijke ziekte hebt. Je gaat ermee naar bed en je wordt ermee wakker en je kunt aan niets anders denken.” Dat zei een stoere moeder tegen me bij de Helpdesk Geldzaken Den Haag. Na jaren had ze gelukkig de moed gevonden om hulp te vragen.
Met de oprichting van SchuldenlabNL is er meer aandacht gekomen voor het probleem. In de afgelopen jaren heb ik veel gemeenten bezocht. Er gebeurt heel veel!
Maar er is ook nog heel veel versnippering. Het wiel wordt steeds weer opnieuw uitgevonden. Dat is onnodig duur en niet effectief. Heel veel inwoners in de knel worden niet geholpen.
Het draait vandaag om de vraag hoe we de impact van de schuldhulpverlening kunnen vergroten door effectiever te werken en veel méér mensen te bereiken.
Gemeenten zitten krap in hun mensen en middelen. Hoe kunnen we zorgen dat ieder arbeidsuur en iedere euro die u investeert, maximaal rendeert? Zodat u meer mensen kunt helpen.
SchuldenlabNL helpt daarbij. De kern is: methoden verder brengen die beproefd en bewezen effectief zijn. Methoden moeten aantoonbaar bijdragen aan het verminderen van problematische schulden en zichzelf terugverdienen.
Daarbij bouwen we voort op wat binnen gemeenten is ontstaan. Wat succesvol is binnen de ene gemeente, is vaak ook succesvol binnen de andere gemeente. Gemeenten kunnen veel van elkaar leren en zo hun inwoners beter helpen!
Een voorbeeld van een methode die zichzelf heeft bewezen, is het Jongeren Perspectief Fonds voor jongeren tot 27 jaar. Hierbij staat niet het aflossen van de schuld centraal, maar het bieden van toekomstperspectief door in te zetten op scholing of werk.
Deloitte heeft de impact van deze methode in kaart gebracht. Na aftrek van kosten bedraagt de micro-economische impact per deelnemer 9.800 euro (o.a. door minder gebruik van bijstand, GGZ en schuldhulpverlening). En de macro-economische impact 22.000 euro per deelnemer (o.a. door toegenomen arbeidsparticipatie).
Positief dus voor de jongeren die meedoen. Maar ook voor gemeenten, die schaarse middelen besparen. En voor onze samenleving als geheel!
In 2016 startte de eerste pilot met het Jongeren Perspectief Fonds in de gemeente Den Haag. Inmiddels gebruiken 30 gemeenten deze methode, door het hele land.
Een ander voorbeeld: Plinkr Nazorg. Dat richt zich op de coaching van mensen in beschermingsbewind. Hoe kunnen zij weer zelfredzaam worden en weer zelf hun geldzaken regelen?
Ook hiervan heeft Deloitte de impact in kaart gebracht. Bij 73 procent van de deelnemers is er sprake van een positieve impact. Meer mensen vinden werk, er worden minder kosten gemaakt voor bijzondere bijstand en schuldhulpverlening en er is minder terugval.
Plinkr startte in 2017 in Eindhoven en is inmiddels actief in 41 gemeenten. Van Zandvoort tot Zwolle.
Het loont dus om gebruik te maken van methoden die zich elders hebben bewezen. Ik hoop dat u vandaag benut om bij collega’s de kunst af te kijken.
Samen kunnen we succesvolle methoden verder opschalen. Zodat we kunnen zeggen: gefeliciteerd, u heeft gekopieerd!
Daarnaast wil ik u vragen ook samen na te denken over de vraag hoe u veel méér mensen kunt bereiken. Want het grootste deel van de mensen met problematische schulden wordt nog steeds niet bereikt, ondanks alle succesvolle methoden die vandaag centraal staan.
Hoe komen we achter de voordeur? En hoe bereiken we mensen zo vroeg mogelijk, voordat de problemen onbeheersbaar worden?
Uit cijfers van Divosa weten we dat van de huishoudens waarvan signalen binnenkomen van betalingsachterstanden, met slechts 20 procent contact wordt gelegd.
En van die 20 procent accepteert slechts een derde de aangeboden hulp. Dat is dus maar 7 procent van het totaal!
Hier ligt een grote uitdaging. We moeten naar de mensen met problematische schulden luisteren! Hun stemmen moeten gehoord worden, óók de stemmen die tot nu toe worden gemist.
Gemeenten kunnen dit niet alleen. Denk aan Schuldhulpmaatjes, Humanitas, Stichting Leergeld, maar ook aan buurthuizen, welzijnsorganisaties, zorginstellingen, enz. En niet te vergeten, samenwerking met de private sector! Met banken, verzekeraars en energiebedrijven.
Uw regierol is heel belangrijk! Zorg dat de samenwerking er komt en dat de hulp gecoördineerd wordt. Gemeenten staan voor grote financiële uitdagingen, zeker volgend jaar. Juist nu investeren in schuldenproblematiek kan geld vrijmaken voor dat zwembad, dat park, die bibliotheek of dat jongerencentrum. Al die zaken die zo belangrijk zijn voor uw inwoners!
Ik vraag me af: hoe kunnen wij u helpen meer mensen te helpen?
Wat als wij met zijn allen de handen ineen slaan en zeggen: we bereiken 60 procent in plaats van 7 procent! Wij willen ook luisteren naar u. Wat hebt u nodig?
Dank u wel.