Toespraak van Koningin Máxima bij de opening van het congres ‘Building connections together’ van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie in Maastricht
Meneer Mulder, dames en heren,
Dank u wel voor de hartelijke uitnodiging voor uw jaarcongres. Wat fijn om in uw midden te zijn! U zet zich als psychiaters elke dag weer in voor het mentale welzijn van mensen. Dat is prachtig en belangrijk werk.
We weten het allemaal: het is een hectische tijd. De coronapandemie werkt nog steeds door in het leven van mensen. De oorlog in Oekraïne heeft grote onzekerheid gebracht. Door de hoge inflatie hebben veel mensen moeite om rond te komen, met alle stress die daarbij hoort. En steeds meer mensen ervaren prestatiedruk en vinden het moeilijk om hun ware gevoelens te tonen.
Al die vragen en problemen komen binnen in uw spreekkamer.
De werkdruk in de psychiatrie is hoog.
Er zijn wachtlijsten en het is moeilijk om iedereen de zorg en de begeleiding te geven die nodig zijn. Dat maakt uw werk extra uitdagend. De behoefte aan psychische zorg is groot. Maar capaciteit, menskracht en middelen zijn beperkt. Dat dwingt ons om goed na te denken over hoe de zorg wordt georganiseerd. En om te investeren in preventie.
Door de mentale weerbaarheid van mensen te versterken, kunnen we veel psychisch leed voorkomen.
Daarbij is het goed ons te baseren op ervaringsfeiten en onderzoek.
We weten dat de meeste psychische problemen ontstaan op jonge leeftijd. Drie kwart ontstaat vóór het 25ste levensjaar. De helft zelfs voor het 15de levensjaar!
We weten ook dat het loont om snel in actie te komen.
Hoe eerder signalen worden opgevangen, hoe groter de kans dat jongeren hun mentale weerbaarheid weer terugvinden voordat de problemen té zwaar worden.
Dit is de basis onder MIND Us. Een platform van, voor en door jongeren, opgestart met steun van MIND.
Als mede-initiatiefnemer en erevoorzitter ben ik nauw betrokken. En ik ben enorm blij met het enthousiasme van alle partners met wie we samenwerken. Daaronder is ook de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie! Maar er zijn meer partners. Zoals MIND, de MBO Raad, de VNG, Zorgverzekeraars Nederland, GGD Amsterdam en nog veel meer.
We zijn vorig jaar van start gegaan. In december vond op Paleis Noordeinde de presentatie van de plannen plaats, samen met jongeren en vertegenwoordigers uit het onderwijs, de zorg, de wetenschap, de overheid, het bedrijfsleven en het vrijwilligerswerk. En met een aantal influencers! Want wie samenwerkt met jongeren, moet ook hun online-wereld omarmen.
Hoe ziet het programma van MIND Us eruit?
Doel is jongeren van 12 tot 27 jaar te helpen om meer grip te krijgen op hun mentale gezondheid. We willen dat jongeren zich veerkrachtig kunnen ontwikkelen en hulp weten te vinden als dat nodig is.
Een belangrijke stap hierbij is: mentale problemen uit de taboesfeer halen. Nu blijven jongeren er te lang mee rondlopen en ervaren ze een hoge drempel om erover te praten en hulp te zoeken. Terwijl het juist belangrijk is die gevoelens te delen. Een luisterend oor op het goede moment kan later veel ellende voorkomen.
Een ondersteunende omgeving is dus essentieel.
We sluiten dan ook aan bij de leefgebieden van jongeren zelf.
Hun wijk; hun club of vereniging.
Hun school of college.
Hun sociale media.
Op al die gebieden zijn we aan de slag gegaan. Niet door allerlei nieuwe projecten te bedenken, maar door voort te bouwen op alles wat al beschikbaar is en de kennis en vaardigheden te versterken van de mensen die veel met jongeren werken.
Mentale gezondheid is niet alleen een individuele verantwoordelijkheid. MIND Us richt zich ook op de samenleving waarin jongeren opgroeien.
Daarom spreekt het motto van uw jaarcongres mij zo aan: ‘building connections together’.
Dit is een collectieve inspanning waarbij we iedereen nodig hebben. We willen ontdekken wat wérkt. Samen met de jongeren zelf, want we doen dit vóór hen en mét hen. En vervolgens willen we interventies die effectief zijn met elkaar verbinden en sterker maken. Zo kunnen we samen méér jongeren vroegtijdig bereiken en steunen.
Concreet gaat het bijvoorbeeld om trainingen voor begeleiders bij sportclubs en verenigingen.
Om lesprogramma’s in het onderwijs.
Om het bespreekbaar maken van prestatiedruk op school.
En om ondersteuning online.
Als we erin slagen om jonge mensen het gevoel te geven dat ze er niet alleen voor staan, is al heel veel gewonnen.
Wat mij opvalt, is dat jongeren het heel fijn vinden om hun verhaal kwijt te kunnen aan leeftijdgenoten of mensen die hetzelfde hebben meegemaakt. Begrip, herkenning en vertrouwen. Dat zijn heel belangrijke elementen.
Daarom moeten we onzekerheden van jongeren niet meteen problematiseren. Er niet te snel een etiket op plakken. Met een luisterend oor en aandacht op een vertrouwde plek dichtbij, zijn heel veel jongeren geholpen.
Ik wil u vragen om zo goed mogelijk aan te sluiten op de initiatieven om de mentale weerbaarheid van jongeren te versterken. Als blijkt dat aandacht dichtbij niet voldoende is - als problemen dieper gaan - dan is úw expertise nodig.
Daarom is het belangrijk om voeling te houden met de leefwereld van jongeren, in het onderwijs, in inloophuizen en wijkcentra, bij verenigingen en online. Zodat jongeren die dreigen vast te lopen snel kunnen worden doorverwezen naar professionele hulp.
Door preventie serieus te nemen kunnen we de mentale gezondheid van jongeren echt sterker maken en de kans verminderen dat ze later intensieve zorg nodig hebben. Dat ontlast de ggz, die momenteel zo onder druk staat.
De verbinding met u – als professionals in de psychiatrie – is dus cruciaal. We doen dit samen met u!
Fantastisch dat u meedoet. Heel veel succes met uw belangrijke werk en heel graag tot ziens.