Toespraak Koning Willem-Alexander voor de 74ste zitting van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, New York

Toespraak | 24-09-2019

Meneer de President, excellenties, dames en heren,

Gedurende deze Algemene Vergadering laten alle lidstaten van de Verenigde Naties hun stem horen. Ik ben er trots op in deze zaal het Koninkrijk der Nederlanden te vertegenwoordigen. Een koninkrijk dat vier autonome landen omvat in Europa en het Caribisch gebied: Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten. Wij kennen uit eigen ondervinding zowel de tropische passaat als de koele Noordzeewind.

Wie ons karakter wil begrijpen, kan het best beginnen bij een begrip dat iedereen in ons Koninkrijk in het hart draagt: vrijheid. Het komende jaar vieren wij dat wij 75 jaar geleden werden bevrijd van onderdrukking en terreur. Van Amsterdam tot in de kleinste dorpen wordt dat herdacht en gevierd, door oud en jong. Ook het Caribische deel van het Koninkrijk staat stil bij zijn bijdrage aan de geallieerde strijd. Wij blijven onze bondgenoten in Europa en daarbuiten intens dankbaar voor de offers die zij toen voor ons hebben gebracht. Deze collectieve herinnering raakt en inspireert ons tot op de dag van vandaag.

Voor ons Koninkrijk is vrijheid onlosmakelijk gekoppeld aan samenwerking met andere landen op basis van gelijkwaardigheid, rechtvaardigheid, eerlijke verhoudingen en internationaal recht.

Daarom waren wij van het begin af aan betrokken bij de totstandkoming van de Verenigde Naties. En daarom kijken wij uit naar volgend jaar, als wij vieren dat de Verenigde Naties 75 jaar bestaan.

Als platform om internationale conflicten te beheersen en mensen over de hele wereld kansen te bieden, zijn de Verenigde Naties ongeëvenaard.

Wij geloven in multilaterale samenwerking. Het Koninkrijk der Nederlanden is ervan overtuigd dat hechte samenwerking in een breed verband van staten de beste waarborgen biedt voor ieders vrijheid, veiligheid en welvaart. De strijd tegen armoede en ongelijkheid is het meest gediend bij krachtenbundeling over grenzen heen. Wij hechten eraan dit helder uit te spreken, hier in deze Algemene Vergadering, nu het draagvlak voor deze samenwerking onder druk staat.

Laten wij het multilaterale systeem met zijn internationale afspraken en regels koesteren als een kostbare verworvenheid. Laten wij de waarde erkennen van wat in vele jaren zorgvuldig is opgebouwd. Laten wij ons realiseren dat wij elkaar nodig hebben, evenals 75 jaar geleden. Sterker nog: wij hebben elkaar méér nodig dan ooit.

‘The future we want, the UN we need’. Dat is het motto van de 75ste zitting van de Algemene Vergadering van de VN, volgend jaar. Het is een motto dat tot nadenken stemt. Welke wereld willen we?

Wie die vraag stelt aan zijn kinderen, krijgt heldere antwoorden. Jongeren willen een eerlijke, schone en duurzame wereld. Een wereld die je de ruimte geeft om je te ontwikkelen en te ontdekken wie je bent. Een wereld waarin niemand achter blijft en waarin niemand bang hoeft te zijn voor gebrek, dwang of geweld.

Als we luisteren naar de stem van jonge mensen, is duidelijk in welke richting we oplossingen moeten zoeken. De Duurzame Ontwikkelingsdoelen die wij ons als VN hebben gesteld, brengen de wereld die jonge mensen voor ogen hebben dichterbij. Daarom is het essentieel dat we daar met volle kracht aan werken!

Het baart ons zorgen dat in een aantal regio’s en landen jonge mensen de hoop op een betere toekomst dreigen te verliezen, bijvoorbeeld in ons buurland Venezuela. Wij hopen vurig op een uitweg uit de impasse via de weg van vrije verkiezingen.

Op veel plekken in de wereld kunnen mensen niet zichzelf zijn. Op veel plekken is geen ruimte voor diversiteit. Geen respect voor rechten en kansen van minderheden. Geen gelijkheid van man en vrouw.

Daardoor blijft een voedingsbodem voor instabiliteit bestaan. Ieder mens streeft immers naar erkenning. Wanneer die ontbreekt, zijn spanningen en conflicten onvermijdelijk.

Wij moeten vasthouden aan de vrijheid van religie en levensovertuiging, óók voor minderheden op plekken waar een grote meerderheid een ander geloof belijdt. Niemand kan voorschrijven hoe een ander moet denken. Christenen, moslims, hindoes, joden èn mensen zonder religieuze overtuiging moeten overal in vrede hun eigen geweten kunnen volgen.

Het Koninkrijk der Nederlanden is blij dat op steeds meer plaatsen in de wereld de gelijke rechten van homo’s, lesbiennes, transgenders en andere minderheidsgroepen worden benoemd in de wet. Wij hopen dat die ontwikkeling zich voortzet. Maar uiteindelijk is het de praktijk die telt. De strijd tegen openlijke en verborgen discriminatie moet doorgaan op alle continenten.

Voor het halen van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen is het beschermen van mensenrechten cruciaal. Het Koninkrijk der Nederlanden wil daarvoor samen met U allen op de bres staan. Daarom hebben wij ons kandidaat gesteld voor het lidmaatschap van de VN-Mensenrechtenraad voor 2020-2022. Wij hopen op Uw steun bij de verkiezing dit najaar.

Mensenrechten zijn er voor iedereen. Ook voor hen die misdrijven hebben begaan en daarvoor gestraft worden. Mensen zijn niet onfeilbaar, en daarmee is de rechtspleging is ook niet onfeilbaar. Een onomkeerbaar vonnis kan nooit gerechtvaardigd zijn. De doodstraf is een schending van het fundamentele recht op leven. Daarom zet Nederland zich, samen met alle andere landen van de Europese Unie, in voor afschaffing van de doodstraf wereldwijd.

Wij trekken ons het lot aan van al die mensen die het slachtoffer zijn van oorlog en geweld. Zovelen zijn op de vlucht. Zovelen zijn ten einde raad. Het is cruciaal dat degenen wier rechten met voeten worden getreden weten dat de VN aan hun zijde staat. Het Koninkrijk der Nederlanden is actief betrokken bij de inspanningen van de Secretaris-Generaal om VN-vredesmissies effectiever te maken. Het Action for Peacekeeping-initiatief is daarbij cruciaal. Even belangrijk is het dat we effectief optreden tegen terrorisme en de voedingsbodem daarvoor weghalen. Als co-voorzitter van het Global Counterterrorism Forum zet Nederland zich daar intensief voor in.

Wie zich schuldig maakt aan genocide, oorlogsmisdrijven, terreurdaden of mensenhandel, moet ter verantwoording worden geroepen. Het Koninkrijk der Nederlanden is erop gebrand straffeloosheid aan te pakken. Deze week organiseren wij een bijeenkomst om te bevorderen dat ISIS-strijders strafrechtelijk worden vervolgd, bij voorkeur in de regio waar zij hun gruweldaden hebben gepleegd. Ook blijven wij ons inzetten voor versterking van het Internationaal Strafhof als een onmisbaar onderdeel van de internationale rechtsorde.

Het is onaanvaardbaar dat verantwoordelijken voor internationale misdaden hun gerechte straf ontlopen. Ik herhaal hier dat alle landen – ook Rusland – op grond van Veiligheidsraadresolutie 2166 dienen mee te werken aan het vinden van de waarheid over het neerhalen van MH17 op 17 juli 2014. De nabestaanden van de 298 slachtoffers verwachten gerechtigheid en wij zullen niet rusten voordat recht is gedaan.

Mensenrechten, vrede en ontwikkelingskansen voor iedereen zijn de hoekstenen van de wereldorde waaraan wij werken en vormen de kern van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen. Ieder mens verdient het om een fatsoenlijk bestaan te kunnen opbouwen en houvast te hebben in tijden van tegenspoed. De Verenigde Naties werken daar samen met de lidstaten op veel manieren aan.

Maar onze acties gaan niet snel genoeg. In het huidige tempo gaan we onze doelen in 2030 niet halen, bijvoorbeeld bij het verminderen van ongelijkheid. Versnelling is nodig en ook mogelijk! Als wereldgemeenschap hebben wij in het verleden laten zien dat we tot geweldige dingen in staat zijn. Dertig jaar geleden leefde één op de drie mensen in extreme armoede. Nu is dat één op de tien. Een enorme sprong vooruit in één generatie. Laten we daaruit moed putten en met volle kracht doorgaan met ons werk ten aanzien van alle Duurzame Ontwikkelingsdoelen.

Onder de velen die zich hiervoor inzetten behoort ook mijn vrouw; de speciale pleitbezorger van de Secretaris-Generaal van de VN voor inclusieve financiering voor ontwikkeling. Zij vervult die functie nu tien jaar met een enorme gedrevenheid en passie en met groot plezier!

Iedereen die pleit voor duurzame ontwikkeling zou zich ook sterk moeten maken voor het versnellen van klimaatactie. Klimaatverandering is één van de grootste bedreigingen voor het halen van de Duurzame Ontwikkelingendoelen. Overal ter wereld voelen mensen de impact ervan. Dit raakt onze middelen van bestaan. Onze veiligheid en gezondheid. Onze leefomgeving en natuur. Onze toekomst!

Onze VN-agenda voor 2030 vereist van ons allemaal meer actie bij het tegengaan van klimaatverandering. De Secretaris-Generaal verdient lof voor het feit dat hij dit onderwerp zo’n prominente plaats heeft gegeven tijdens deze Algemene Vergadering. Nog nooit was internationale samenwerking zo urgent voor de toekomst van onze planeet. Broeikasgassen kennen geen grenzen. Alleen samen kunnen we klimaatverandering het hoofd bieden. Wij geven graag gehoor aan de oproep om verantwoordelijkheid te nemen en ambitie te tonen.

Het is niet eenvoudig om over te schakelen op een duurzame, circulaire economie. Iedere lidstaat worstelt hiermee, ook ons Koninkrijk. Juist daarom hebben wij elkaar nodig en moeten we  ervaringen en kennis delen en onze krachten bundelen.

In Nederland hebben regering, gemeenten, bedrijven, maatschappelijke organisaties en burgers de handen ineen geslagen om de uitstoot van broeikasgassen bijna te halveren in 2030 ten opzichte van 1990. Tegelijkertijd zetten we ons samen met Costa Rica in voor landen in ontwikkeling die hun klimaatambities willen aanscherpen en in actie willen komen. Het Nationally Determined Contributions Partnership is daarvoor een belangrijk platform. We doen een klemmend beroep op de private sector om hun bijdrage te leveren en vergroening voorrang te geven.

Als land met meer dan duizend jaar ervaring in watermanagement, is Nederland ook een inventieve partner voor iedereen die werkt aan weerbaarheid tegen het wassende water. We zijn er trots op dat onze ingenieurs en watermanagers over de hele wereld hun steentje bijdragen. Volgend jaar zijn we bovendien gastland van de Global Climate Adaptation Action Summit.

Meneer de President, wij staan nu aan de vooravond van de viering van 75 jaar Verenigde Naties, volgend jaar.

Voor het Koninkrijk der Nederlanden is dit een moment voor bezinning. Hoe zorgen we ervoor dat de VN ook in de 21^ste eeuw ‘fit for purpose’ blijft?

Na de verschrikkingen van twee wereldoorlogen brachten wij samen een multilateraal systeem tot stand dat gebaseerd is op dialoog en samenwerking. Dat systeem stelt internationale afspraken en regels boven ultranationalisme en op macht gebaseerde invloedssferen. Zo hebben we het leven van miljarden mensen verbeterd en onze wereld veiliger gemaakt. Dit is een unieke prestatie.

Het Koninkrijk der Nederlanden gelooft in de noodzaak van een effectief multilateralisme omdat dit de beste waarborgen biedt voor stabiliteit, vrede en duurzame ontwikkeling. Dat betekent niet dat we op de oude voet door kunnen. Er zijn vernieuwingen nodig om te voorkomen dat het stelsel vastloopt en zijn geloofwaardigheid verliest.

Het is dringend nodig dat de VN-hervormingen die door de Secretaris-Generaal zijn ingezet, worden doorgevoerd. Hij heeft onze warme steun. Daarvoor is het cruciaal dat lidstaten hun financiële verplichtingen nakomen. Het is ook essentieel dat VN-organisaties beter gaan samenwerken en dat financiële middelen efficiënt en slim worden besteed zodat ze maximaal renderen ten behoeve van de mensen voor wie ze zijn bedoeld.

Ieder mens telt.

Ieder lidstaat telt!

De VN zal inclusief zijn of zij zal niet zijn. Daarom dient de stem van de kleine eilandstaten luider door te klinken in VN-verband. Zij worden tot nu toe onvoldoende gehoord.

Samen kunnen we onze wereld groter maken.

Laten we ons herinneren waar we begonnen, 75 jaar geleden, en laten we ons realiseren dat de opbouw van een internationaal stelsel van samenwerking miljarden mensen hoop, houvast en vertrouwen heeft gegeven.

Laten we die verworvenheden vasthouden en de waarden van de VN hoog houden.

Maar laten we tegelijkertijd onze VN verjongen en vernieuwen, zodat ze past bij de wereld van nu.

Dank U wel.