Toespraak van Prinses Laurentien bij de opening van het congres van het Genootschap Onze Taal in Breda
Mijnheer de Burgemeester,
Taalliefhebbers, taalkenners, taalpuristen…
Dames en heren,
Geweldig dat u wederom met zovelen bent gekomen. We hebben zelfs een (misschien wel meer?) jarige in de zaal - heel bijzonder dat u er bent! Wij hebben de steun en betrokkenheid van u allen hard nodig… u en uw buren, vrienden van de buren en familie vande vrienden van uw buren…
Op een doordeweeksedag dag (doordeweeks met of zonder koppeltekens?) zou ik nu ongeveer mijn dagelijkse gymnastiek doen.
Zaterdag en zondag zijn gymnastiekloze dagen… . Maar de week begint eigenlijk zondagavond, als ik in gedachte met de week die komen gaat bezig ben. U kent vast dat gevoel. Iedereen heeft wel zijn of haar zondagavondritueel…. Bij mij begint het dat ik me mentaal voorbereid op mijn ochtendgymnastiek op maandagochtend. En iedere zondagavond weer beloof ik mezelf dat ik deze week niet meer dan 1 fout per dag ga maken…….
Mijn ochtendgymnastiekritueel? Dat is die ene minuut op www.beterspellen.nl (afgelopen donderdag uitgeroepen tot website van het jaar - er is hoop voor de taal!).
Wie van u doet iedere dag ook braaf deze gymnastiek? Raakt u ook een beetje uit uw humeur als u meer dan 1 fout heeft? Ik wens iedereen natuurlijk een vrolijke dag toe, maar een aantal gymnastiekoefeningen kan denk ik geen kwaad:
[korte spel quiz]
Dan iets over het thema van vandaag: de wortels van het Nederlands. Ik kijk uit naar de verschillende bijdragen van didactische deskundigen en taaltovenaars die vandaag het woord nemen. We gaan het hebben over de herkomst van onze woorden, de plaats van het Nederlands ten opzichte van andere talen en hoe het Nederlands er in de Middeleeuwen uitzag.
En dan is er de vraag: waar nieuwe woorden tegenwoordig vandaan komen.Als je over wortels spreekt, gaat het niet alleen over HERkomst, maar ook over TOEkomst. En toekomst gaat over kinderen…
Daarom wil ik u graag een kijkje laten nemen in de hoofden van kinderen - van 9 - 11 jaar - met wie ik onlangs een bijzonder project heb gedaan. Ik weet dat er veel te doen is over het niveau van taalvaardigheid van kinderen, jongeren en volwassenen in dit land. Maar deze denkkracht gaat over unieke inzichten in wat woorden ècht betekenen. Niet op papier - maar voor ons als mensen, voor ons leven en hoe ons eigenlijk zouden moeten gedragen, in de geest van de woorden en taal die we gebruiken. Ik hoop dat het u prikkelt om op een andere manier naar taal (zelfs uw eigen taalgebruik) - en misschien wel kinderen ! - te kijken.
Kort de context: ik was gevraagd een hoofdstuk te schrijven voor het boek 'Zakendoen in de Nieuwe Economie.' De schrijfster, Marga Hoek, had 7 voorwaarden bedacht die bedrijven zouden moeten hanteren om de nieuwe economie mogelijk te maken. Die voorwaarden ben ik met 7 leerlingen van de bovenbouw basisschool - dus 9 - 11 jaar - gaan ontleden, in de diepste zin van het woord.
We hadden het bijvoorbeeld over 'duurzaam'
Wat betekent dat? Vroeg ik aan de kinderen. Het antwoord van een jongen van 10 was (hij heette Saiffedine - ik heb hem in mijn hart gesloten):
"zaam' betekent niets"
"duur blijft over"
"geen wonder dat mensen zich niet duurzaam gedragen. Want als het crisis is, kiezen mensen niet voor iets dat duur is!"
Maar ook: innovatie:
"Innovatie is niet zo'n goed woord. Het klinkt koud en ver weg. Het is dus niet zo vreemd dat niet iedereen begrijpt hoe het werkt. Een beter woord voor innovatie is delen. Want pas als je een idee met iemand deelt, kun je er echt iets mee bereiken."
Ik lees u graag een korte passage voor over leiderschap, die ik heb geschreven op basis van mijn gesprekken met de kinderen.
[Voorlezen over leiderschap uit het boek
Zakendoen in de Nieuwe Economie]
Bij wortels van de taal denken we vooral over 'herkomst'. Maar wortels gaan ook over de toekomst.
Mijn jonge vriend Saifeddine kan ons misschien inspireren. Toen ik hem vroeg wat woorden in zich zouden moeten hebben zodat mensen ze wel echt begrijpen en er ook naar handelen zei hij: 'in het woord moet de oplossing zitten.'
(Ik ben benieuwd hoe ze daar in de Middeleeuwen over dachten).
En wens u een heel goed congres!