Toespraak van Koningin Máxima bij de viering van het 100 jarig bestaan van de effectenbeurs aan Beursplein 5 te Amsterdam
Dames en heren,
Het doet me bijzonder veel plezier vanavond in uw midden te zijn. Al honderd jaar lang is de Amsterdamse effectenbeurs gevestigd in dit pand. En al meer dan vier honderd jaar worden er op deze plek in Amsterdam aandelen verhandeld.
Het is mooi dat er in de razendsnelle financiële wereld van vandaag, nog vertrouwde bakens zijn die verleden en toekomst verbinden. Deze plek is zo'n baken. 'Beursplein 5' is al een eeuw lang een begrip in Nederland. Ik wil Euronext Amsterdam daarmee van harte feliciteren.
'Money makes the world go round'. We maken voortdurend grote en kleine financiële keuzes. U allen speelt een belangrijke rol in ons geldverkeer. En daarmee dus ook in de manier waarop onze samenleving 'draait'.
Uw werk gaat gepaard met verantwoordelijkheid. Sommigen van u zijn bankier of investeerder. U helpt goede businessplannen tot realisatie en bloei te brengen. Sommigen van u zijn ondernemer. U levert producten en diensten en schept banen en welvaart. Sommigen van u werken bij de overheid. U zorgt voor een goed ondernemingsklimaat, eerlijke spelregels en een goed toezicht. En sommigen van u zijn misschien alleen consument. Een sleutelrol, want zonder u zouden alle anderen zonder werk zitten.
Een sterke economie maken we samen. Velen van u werken daar elke dag aan, met hart en ziel. Juist in deze crisistijd is dat van vitaal belang. Met zijn open economie is Nederland sterk afhankelijk van de golven van de internationale conjunctuur. Die golven gaan hoog. Dan komt het aan op weerbaarheid.
Die weerbare economie kan niet zonder ondernemers die hun nek durven uitsteken. Gevestigde ondernemers die hun bedrijf durven uitbouwen. Maar ook nieuwe ondernemers met een goed plan, die de sprong wagen naar een eigen bedrijf.
Zij allen vertegenwoordigen de echte economie. Zij leggen het fundament onder economische groei. Zij creëren nieuwe banen. Zij maken nieuwe dynamiek mogelijk.
U kent net als ik de actuele situatie. De resultaten van veel bedrijven staan onder druk. Banken zien zich genoodzaakt kritischer te zijn bij het verstrekken van kredieten. Vooral starters en ondernemers met een klein of middelgroot bedrijf merken dit. De totale kredietverstrekking aan kleinere bedrijven neemt de laatste jaren steeds af. Door de economische omstandigheden staan veel bedrijven er slechter voor en investeren ze minder. Aanvragen van kleine bedrijven worden steeds vaker afgewezen. Hoe kleiner je bedrijf, hoe moeilijker het is aan financiering te komen.
Voldoende bedrijfsfinanciering voor bedrijven met winstgevende en innovatieve ideeën is van belang voor onze concurrentiekracht en de weerbaarheid van onze economie.
Het is goed dat overheid en financiële sector hier gezamenlijk de schouders onder zetten.
Als lid van het Nederlands Comité voor Ondernemerschap en Financiering heb ik het voorrecht van dichtbij te zien hoe iedereen zich inspant om ondernemers voldoende financiële wind in de zeilen te geven.
Ik denk bijvoorbeeld aan het beschikbaar komen van microkredieten in de afgelopen jaren. Een microkrediet kan een startende ondernemer echt vleugels geven. Dat geldt niet alleen in ontwikkelingslanden, maar ook in Nederland.
Er gebeurt nog veel meer. Ik denk aan het fonds voor het MKB door institutionele beleggers. Aan het werk van de regionale ontwikkelingsmaatschappijen. En aan het aanboren van alternatieve financieringsbronnen, zoals investeringen van business angels en crowd funding.
Al deze initiatieven versterken de aanbodkant van de financiering. Voortdurende aandacht daarvoor van alle betrokken partijen is en blijft broodnodig. Maar daarmee zijn we er nog niet. We moeten ook naar de vraagkant kijken. Naar de ondernemingsvaardigheid van mensen. Naar het verkleinen van risico's en het vergroten van kansen.
Van mensen wordt steeds meer ondernemingszin verwacht. Wie een arbeidscontract heeft, krijgt in zijn baan steeds meer ruimte om als 'intrapreneur' eigen initiatief te nemen. Een groeiende groep mensen kiest ervoor een deel van het werkzame leven actief te zijn als zelfstandig ondernemer.
Inmiddels verdient één op de acht Nederlanders zijn of haar geld met een eigen bedrijf. Daarmee is Nederland een van de meest ondernemende landen in Europa. Dat is geweldig. Maar het vraagt wel om extra aandacht voor entrepreneurial skills.
Daar komt nog een element bij. Het gaat niet alleen om een ondernemingszin. Maar ook om financiële bewustwording in brede zin.
Een goede omgang met geld, is essentieel voor een gezonde toekomst. Dat geldt voor individuen, voor gezinnen, voor bedrijven en voor de samenleving als geheel.
Mensen die grip hebben op hun geldzaken, hebben meer vertrouwen in hun eigen kracht en mogelijkheden. Ze staan 'sterker' in het leven. Ze zijn 'weerbaarder'. Dat onderstreept het belang van financiële educatie.
Ondernemingsvaardigheid en financiële vaardigheid gaan dus hand in hand.
Dat is gemakkelijk gezegd. Maar de realiteit is weerbarstig.
Wist u dat twee van de drie jongeren moeite hebben om met geld om te gaan? Een op de drie neemt zelfs onverantwoorde risico's. Wist u dat een kwart van de Nederlanders zich helemaal niet verdiept heeft in zijn of haar pensioensituatie? En dat een derde zegt weinig verstand te hebben van financiële producten? Dat zijn confronterende cijfers.
Er ligt een belangrijke verantwoordelijkheid bij financiële dienstverleners om zich rekenschap te geven van de duurzame impact van hun producten. Passen ze bij de behoeften van de klant? Zijn ze helder genoeg? Wat is hun effect op de langere termijn? Die vragen dienen voorop te staan.
Tegelijkertijd moeten we werken aan financiële bewustwording. Dat begint al met kinderen op de basisschool. Met het aanleren van het besef dat je elke euro maar één keer kunt uitgeven. En dat eigen initiatief lonend kan zijn. Als kinderen ouder worden, krijgt die educatie natuurlijk meer diepgang en dimensies.
Vijf jaar geleden werd het platform Wijzer in Geldzaken gelanceerd. Een bijzondere samenwerking van private en publieke partners: banken, pensioenfondsen, verzekeraars, de overheid, consumentenorganisaties en de wetenschap. Doel is het financiële inzicht van Nederlanders - in de eerste plaats van jongeren - te vergroten.
Wijzer in geldzaken is een Nederlands concept met exportpotentie. Er is belangstelling uit Denemarken en Polen en zelfs uit Maleisië en Nieuw-Zeeland.
Als erevoorzitter van het platform Wijzer in geldzaken krijg ik de kans met veel mensen te praten en verbindingen te helpen leggen tussen goede plannen en projecten.
Een voorbeeld van zo'n goed initiatief, is de Week van het Geld. Tijdens deze week wordt op basisscholen aandacht besteed aan leren omgaan met geld. Aan de laatste editie heeft ongeveer 45% van de basisscholen in Nederland meegedaan.
De Nederlandse Week van het Geld valt vanaf dit schooljaar samen met de Global Money Week. Noteert u het vast in uw agenda: 10 tot en met 14 maart 2014. Er zijn altijd deskundige vrijwilligers nodig om bijvoorbeeld gastlessen te geven. Een aantal van u doet dat al! U weet - net als ik - hoe leuk het is om op een school met jonge mensen te praten over hun ambities en de manier om die te realiseren.
Steeds meer scholen besteden regelmatig aandacht aan financiële vaardigheden en ondernemerschap. 80 procent van de ROC's, hogescholen en universiteiten heeft ondernemerschap een plek gegeven in het onderwijsprogramma. Dat is een compliment waard. Het helpt ons onze economie 'van binnen uit' sterker te maken.
Dames en heren, economie is beweging. Dynamiek. Competitie. Verleiding. Onzekerheid en risico. Maar ook: vernieuwing en verrijking. Daarom verdienen financiële bewustwording en ondernemerschapsvaardigheden onze voortdurende aandacht. Van jongs af aan.
Op de schouders van de financiële gemeenschap rust een belangrijke verantwoordelijkheid. Een verantwoordelijkheid om de reële economie te bedienen. Om goede plannen van ondernemers een eerlijke kans te geven. En om de positie van consumenten te helpen versterken.
Hoe beter we zijn toegerust voor de economische uitdagingen van deze tijd, hoe weerbaarder we zijn. Als consument, als ondernemer en als samenleving.
Ik hoop dat 'Beursplein 5' nog heel lang een bastion van weerbaarheid zal blijven in Nederland!
Dank u wel.