Tafelrede van Hare Majesteit de Koningin tijdens het staatsbezoek aan Litouwen
bij het staatsbanket in Vilnius
Mijnheer de President,
Het is voor mij een groot genoegen hier vanavond Uw gast te zijn tijdens dit eerste Nederlandse staatsbezoek aan Litouwen. Mijn zoon Prins Willem-Alexander en zijn vrouw, Prinses Máxima, zijn hier in juni 2002 geweest en kwamen toen met enthousiaste verhalen terug. Ik ben blij nu ook zelf met Uw land kennis te kunnen maken.
Litouwen herwon zijn onafhankelijkheid na een donkere periode in zijn geschiedenis. U richtte zich toen opnieuw op Europa. Om zo spoedig mogelijk het lidmaatschap van de Europese Unie te verwerven, heeft Uw land zich enorme inspanningen getroost en omvangrijke politieke en economische hervormingen doorgevoerd. In deze periode van aanpassing ging Litouwen, evenals in het verleden was gebeurd, zijn eigen weg. Met zijn toetreding heeft Uw land in de Unie zijn bijzondere tradities en rijke cultuur ingebracht.
De geschiedenis van Litouwen kent tal van lotswisselingen. Twee elementen komen daarin telkens weer naar voren: de diepe gehechtheid aan de nationale identiteit en de traditie van religieuze tolerantie. Al in de veertiende eeuw werd Uw hoofdstad bekend als een handelscentrum dat ook aan buitenlandse kooplieden en handwerkslieden godsdienstige vrijheid en bescherming bood. Vilnius kreeg daardoor een kosmopolitisch karakter en de reputatie van tolerantie jegens andersdenkenden. De grote verscheidenheid aan godshuizen legt hiervan ook nu nog op welsprekende wijze getuigenis af. Deze hebben veel bijgedragen aan de schoonheid en het historische belang van Uw hoofdstad die hierdoor een plaats op de Werelderfgoedlijst van de Unesco heeft verworven. De traditie van tolerantie leeft nog altijd voort, zoals blijkt uit het feit dat na de herwonnen onafhankelijkheid aan alle ingezetenen van Litouwen, ongeacht hun etnische achtergrond, het staatsburgerschap is aangeboden.
De rijke en grootse geschiedenis van Uw land wordt eveneens gekenmerkt door het voortdurende en diepgewortelde verlangen naar vrijheid. Uw volk heeft zich lange tijd met succes verzet tegen de expansiedrang van verschillende buitenlandse mogendheden. Zelfs in de perioden van vreemde overheersing heeft Uw bevolking, ondanks alle pogingen assimilatie af te dwingen, de eigen identiteit in taal en cultuur weten te behouden. Het fervente streven naar onafhankelijkheid kwam in de late jaren tachtig tot uiting in de indrukwekkende vreedzame vrijheidsbeweging, die uiteindelijk succes heeft gehad. De beelden in 1989 van de menselijke keten die zich uitstrekte van Vilnius naar Tallinn staan voorgoed in ons geheugen gegrift. Helaas is de herwinning van de vrijheid niet zonder bloedvergieten verlopen. Het gedenkteken dat ik vanmiddag bezocht, is een indrukwekkend eerbetoon aan degenen die hiervoor hun leven gaven.
Nu, achttien jaar na de onafhankelijkheidsverklaring, is de democratie diep in Uw land verankerd. Bij de komende parlementsverkiezingen brengen voor het eerst jonge Litouwers hun stem uit die hun hele leven hebben doorgebracht in een onafhankelijk Litouwen. De vestiging van een democratische staatsinrichting ging samen met de overgang naar een vrije markteconomie. Het proces van privatisering was omvangrijk en heeft zich opvallend snel voltrokken. De veranderingen zijn niet zonder tegenslagen verlopen en hebben van Uw bevolking grote offers gevraagd. Uw regering wist zich echter steeds gesteund door het vertrouwen van de bevolking. Het succes bleef dan ook niet uit. In de afgelopen jaren is de economie aanmerkelijk gegroeid en de welvaart toegenomen. Innovatie staat hoog in het vaandel. Uw land neemt een leidende plaats op het gebied van de biotechnologie en laserindustrie in en ontwikkelt daarin steeds nieuwe technieken.
Mét de economische hebben zich ook politieke veranderingen voltrokken. Litouwen heeft zich met enthousiasme gericht op Europa en in ons werelddeel zijn rechtmatige plaats weer ingenomen. Het is nu een vooraanstaand lid van de Europese Unie en van de Noord-Atlantische Verdrags-Organisatie. Uw land neemt deel aan verschillende vredesoperaties en levert in het bijzonder een belangrijke bijdrage aan de ISAF-missie in Afghanistan. U draagt hiermee bij aan veiligheid en stabiliteit maar ook aan humanitaire en ontwikkelingsactiviteiten die dit zwaar getroffen land zo dringend nodig heeft. Onze beide landen staan in dat verre gebied naast elkaar.
Mijnheer de President,
Naast de contacten tussen onze beide volken in het kader van de Europese Unie en de NAVO, wil ik ook onze hechte bilaterale contacten noemen. Deze zijn immers niet alleen nu van belang, maar zij gaan vele eeuwen terug tot de tijd van de grote handelsorganisatie de Hanze die de Lage Landen met de landen aan de Oostzee verbond. De latere intensievere handelsbetrekkingen in onze Gouden Eeuw waren voor ons land van grote betekenis. Bovendien bestonden er culturele en wetenschappelijke contacten, bijvoorbeeld op godsdienstig gebied. In de zeventiende eeuw studeerden ook Litouwse studenten aan de Leidse Universiteit. Sinds 1913 kent die universiteit ook een leerstoel voor de Balto-Slavische talen, waar onze studenten al bijna een eeuw lang de Litouwse taal en letterkunde bestuderen.
Mijnheer de President,
De nationale vogel van Litouwen, de ooievaar, staat ook centraal in het stadswapen van ons regeringscentrum - en mijn woonplaats - Den Haag. Deze samenloop lijkt mij een gelukkig toeval en een gunstig voorteken voor de verdere ontwikkeling van onze bilaterale betrekkingen.
Gaarne hef ik dan ook het glas op de gezondheid van U en Uw vrouw, op de voorspoedige toekomst van Uw land en op de blijvende vriendschap tussen onze beide volken.
24 juni 2008
