Toespraak van Prinses Laurentien op 18 juni 2005

Toespraak | 18-06-2005

"De collectie brailleboeken van de Nederlandsche Blindenbibliotheek heeft in belangrijke mate bijgedragen aan de integratie van de visueel gehandicapten in de maatschappij.' Dit schreef Koningin Juliana 18 jaar geleden ten geleide van het NLBB-jubileumboek "Lezen gaat Ongezien". En verder: "Boeken op geluidsband betekenden een verrijking in het leven van mensen voor wie het lezen van gedrukte boeken moeilijk was en is. Blinden, slechtzienden, bejaarden, mensen die door ziekte langdurig tot het ziekbed zijn gedwongen, zij allen vonden het genot terug van lezen.'

Ik weet dat Koningin Juliana in haar hoedanigheid als eerste Beschermvrouwe van de Nederlandse Luister- en Braillebibliotheek vele jaren met hart en ziel betrokken was bij het wel en wee van uw organisatie. Zij zal daarmee een belangrijke inspiratiebron voor mij zijn.

Het is voor mij een eer en genoegen de functie van Beschermvrouwe van de Nederlandse Luister- en Braillebibliotheek te aanvaarden. Bij deze erefunctie zijn de vorm en inhoud onverbrekelijk met elkaar verbonden. Met veel plezier treed ik in de voetstappen van de bijzondere en dierbare grootmoeder van mijn man. Maar ook vanuit mijn eigen achtergrond en interesses voel ik een affiniteit met uw bibliotheek en uw activiteiten. Als klein meisje heb ik meegemaakt hoe mij eigen grootmoeder, een lerares en een belezen vrouw die veel van reizen hield, haar gezichtsvermogen verloor. Luisterend lezen was voor haar een belangrijke bron van inspiratie en informatie. Ik ervaar het als verrijkend om met uw bibliotheek voor mensen die met indrukwekkende uitdagingen in het leven staan, verbonden te zijn.

Ook vanuit mijn professionele achtergrond op het gebied van communicatie heb ik een oprechte interesse in de visie, missie en activiteiten van uw bibliotheek. Vragen als: wat is de omvang van de doelgroepen die u wilt bereiken? Wat zijn de knelpunten? Welke opvattingen en wensen leven er bij de gebruikers van de lectuurvoorziening?

Wat wordt de toekomst van het landelijke beleid van de overheid? Hoe kunnen publiek-private samenwerkingsprojecten worden opgezet? Wat zijn de internationale ontwikkelingen...?

En zoals u weet voel ik een band met taal en met lezen en met de toegang tot de wereld van het geschreven woord - met een innige overtuiging dat dit een recht is van iedereen.

Voor de één betekent lezen plezier, ontspanning en levensvreugde - alle zo waardevolle emoties en authentieke gevoelens die het lezen als doel op zich meer dan genoeg rechtvaardigen. Voor de ander betekent lezen toegang tot de wereld om ons heen en ontsluiting van de werkelijkheid. Feit en fictie, de wereld van de realiteit of die van de verbeelding, ze liggen in taal sluimerend opgesloten te wachten tot u ze wakker leest....

En voor weer anderen heeft lezen een educatieve, culturele of sociaal-maatschappelijke functie. Wij willen immers graag weten wat er om ons heen gebeurt en goed geïnformeerd worden door middel van kranten en tijdschriften. En wij willen toch ook wel eens een cursus volgen of een studie oppakken.

En om meer te weten te komen over het leven en werk van een schrijver, een componist, een schilder - over welk onderwerp dan ook... dan zoeken wij de informatie op door middel van lezen van bronnenmateriaal.

En om als mondige en goed ontwikkelde burger actief betrokken te zijn bij wat er in de samenleving gebeurt, deelnemen aan het maatschappelijke verkeer en de sociale ontwikkelingen is lezen een essentiële voorwaarde.

Kortom: voor kennis, persoonlijke ontplooiing en maatschappelijke betrokkenheid is lezen óók in de aangepaste leesvorm een noodzakelijke voorwaarde. En veel van deze genoemde soorten van informatie - informatief, educatief en cultureel - is vastgelegd in geschreven bronnen, die niet altijd toegankelijk zijn voor mensen met leesbeperkingen. Wij staan er vaak onvoldoende bij stil dat het schrift in gebruikelijke vorm niet voor iedereen 'gewoon' te lezen is. Een belangrijke stap zou zijn als in zowel publieke als private organisaties zich zouden afvragen of hun lectuur en informatie ook voor mensen met een leesbeperking of visuele handicap toegankelijk is.

Een aangepaste leesvorm is voor mensen met leesbeperkingen noodzakelijk om toegang te kunnen krijgen tot boeken en informatie op schrift. Zij krijgen pas toegang tot de geschreven taal als deze ook in aangepaste leesvorm toegankelijk wordt gemaakt: in grootletterdruk, audio, braille en tegenwoordig ook digitaal krijgen blinden en slechtzienden toegang tot dezelfde boeken en informatie als ieder ander in dit land.

De vraagstukken van toegang en toegankelijkheid zijn onlosmakelijk verbonden met het vraagstuk van beschikbaarheid. Niet alle boeken en informatiebronnen zijn voor mensen met een leesbeperking beschikbaar, omdat ze eerst omgezet moeten worden in een aangepaste leesvorm. Deze bijzondere bibliotheek speelt, in samenwerking met de andere blindenbibliotheken in Nederland, daarbij een rol. Ik kan mij voorstellen dat het een uitdaging is om de juiste keuzes te maken uit het gehele aanbod. En zoals zovele thema's zijn er uitdagingen om met meer beperkte middelen hetzelfde, of zelfs meer, te willen bieden. Om dat te bereiken moeten wij inventief zijn. Ik vond het dan ook geweldig om te horen dat dankzij private ondersteuning de NLBB de braillecollectie met bijna duizend titels heeft kunnen uitbreiden.

Enkele weken geleden heb ik met veel plezier mijn stem op geluidsband laten klinken. Vandaag is mijn officiële kennismaking met u en de NLBB - en ik dank u voor de zo hartelijke ontvangst. Als Beschermvrouwe van uw organisatie zie ik ernaar uit met u samen te werken, nader over uw thema's te leren en de NLBB te ondersteunen en uit te dragen.

Ik zal hierbij in belangrijke mate geïnspireerd worden door de aandacht die lezen - ook in aangepaste vorm - verdient, uw energie en professionaliteit en uiteraard de warme betrokkenheid van de zo bijzondere vorige beschermvrouwe.

Dank u.