Toespraak van Hare Majesteit de Koningin tijdens het diner in Paleis Noordeinde te Den Haag op woensdag 27 november 2002 ter gelegenheid van het officiële bezoek van President N.A. Nazarbayev van Kazachstan aan Nederland (27-28 november 2002)
Mijnheer de President,
Graag wil ik U hier vandaag begroeten en in ons land welkom heten. Traditioneel begint een tafelrede als deze met een verwijzing naar de oude banden die tussen de beide landen bestaan. Dat ligt in Uw geval niet voor de hand. Kazachstan is immers een jonge staat, die pas sinds kort eigen buitenlandse betrekkingen onderhoudt. Dit betekent echter niet dat er tussen de bewoners van onze beide landen niet eerder contacten zijn geweest. Integendeel, al eeuwen geleden verbond de zijderoute Europa met Azië en daarmee ook Kazachstan met de Nederlanden. Het meest bijzondere resultaat van deze contacten was de introductie van de tulp in ons land. Vanuit de steppen en de bergen van Kazachstan vond deze bloem zijn weg naar Nederland, waar hij een zeer belangrijk handelsproduct werd. Thans is de tulp een algemeen bekend Nederlands exportartikel en is deze bloem zelfs welhaast ons nationale symbool.
De geschiedenis van de tulp is een illustratie van de vele en grote veranderingen die zich in de loop der eeuwen hebben voltrokken. Ook de geschiedenis van Uw land toont vele lotswisselingen, want hoewel Kazachstan een jong land is, kijkt het terug op een lange en veelbewogen geschiedenis. Met name het afgelopen decennium is rijk geweest aan grote veranderingen en nieuwe ontwikkelingen. Het woord 'Kazach' heeft verschillende betekenissen, maar wordt onder anderen ook verbonden met het begrip vrijheid. Die vrijheid ontstond in politieke zin echter pas kort geleden, toen met de ontbinding van de Sovjet-Unie ook Uw land een onafhankelijke staat werd. Deze politieke onafhankelijkheid leidde ook tot een hernieuwde belangstelling voor de traditionele Kazachse taal en cultuur en een herwaardering van de nationale culturele identiteit.
Na de onafhankelijkheid stond Uw land voor grote problemen. Politieke, economische en ecologische vraagstukken vroegen alle tegelijk Uw aandacht. U hebt deze problemen met voortvarendheid aangepakt. Een van de opgaven was de opbouw van democratische instellingen in een land waar op dit gebied weinig traditie bestond en dat bovendien een grote etnische verscheidenheid kent. De eerste en de belangrijkste prioriteit was echter stabiliteit en consolidatie van de nieuwe staat. De noodzaak deze doelstellingen te combineren met versterking van de democratische instellingen en met de ontwikkeling van een democratische politieke cultuur, is voor een samenleving in transitie als de Uwe, geen geringe taak. Uw lidmaatschap van de O.V.S.E. biedt een kader om deze opdracht te realiseren.
Uw land draagt de last van een ruïneuze ecologische erfenis. Militaire oefeningen, raketlanceringen en kernproeven hebben in de sovjet-periode ernstige schade aan het milieu toegebracht. Ook de uitdroging van het Aral-meer en de verwoesting van de landbouwgronden daaromheen, vormen een zeer ernstig probleem. Bovendien ging de overgang van een geleide naar een vrije economie gepaard met financiële en economische complicaties. Voor een deel zijn deze moeilijkheden thans overwonnen. De inflatie is bedwongen. Snelle en drastische hervormingen hebben gezorgd voor een efficiënter en meer transparant economisch en financieel stelsel. Uiteraard zijn nog niet alle problemen opgelost, maar Uw land kan de toekomst met vertrouwen tegemoet zien, mede dankzij de omvangrijke olie- en gasvoorraden. De grote opgave zal zijn deze enorme potentiële rijkdom ten goede te laten komen van brede lagen van de bevolking. Het in 2000 opgerichte Nationale Oliefonds is hiervoor een nuttig instrument. De rijkdom aan bodemschatten in Uw land heeft inmiddels geleid tot omvangrijke buitenlandse investeringen, onder andere uit Nederland. De in 1999 opgerichte en door U zelf voorgezeten Raad van Buitenlandse Investeerders draagt bij aan het scheppen van een gunstig investeringsklimaat en de bevordering van economische vooruitgang.
Kazachstan is niet alleen economisch maar ook politiek betrokken bij verschillende internationale verbanden en organisaties. Ik noemde al de O.V.S.E., die een effectief kader vormt voor overleg en samenwerking. U zelf hebt een belangrijk initiatief genomen met de oprichting van de Conference on Interaction and Confidence-Building Measures in Asia, dat in Aziatisch verband soortgelijke doelstellingen nastreeft als de O.V.S.E. Uw land neemt ook actief deel aan het Partnership for Peace programma van de NAVO en aan het Partnerschaps- en Samenwerkingsaccoord met de Europese Unie.
Naast deze multilaterale relaties zijn ook de bilaterale contacten tussen onze beide landen van betekenis. Nederlandse bedrijven hebben in Uw land op tal van gebieden een vruchtbaar werkterrein gevonden en de wederzijdse handel toont een stijgende lijn. Het in 2001 aangegane Economische Samenwerkingsprogramma (PSO) biedt goede mogelijkheden voor een verdere ontwikkeling van die samenwerking.
Mijnheer de President,
De tulp is misschien wel de belangrijkste gift die wij aan Uw land te danken hebben. Onze deelneming aan het internationale festival 'Tulip and Man' dat vorig jaar in Almaty heeft plaatsgevonden, herinnerde daaraan. Moge de tulp ook het symbool zijn van de groei en de bloei van onze wederzijdse betrekkingen.
Ik nodig alle aanwezigen uit met mij het glas te heffen op de gezondheid van U, Mijnheer de President, en op de voorspoedige toekomst van het volk van Kazachstan.