Kersttoespraak 2000
Wanneer twee mensen in liefde hun leven willen delen, wordt hun omgeving deelgenoot van dat geluk. Zo hebben mijn man en ik dat dezer dagen zelf ondervonden. Trouwen drukt ook vertrouwen uit in elkaar en in een toekomst waarnaar hoopvol wordt uitgezien.
Hoop is individueel maar tegelijk ook universeel, een bron van inspiratie van waaruit wij het leven aanvaarden en uitdagingen aangaan. Het is als een kompasnaald die altijd de richting hervindt. In hoop zoeken mensen de kracht die doet leven.
Kerstmis is het feest van de geboorte van Jezus, het Kind van de Hoop. Al twee duizend jaar lang wordt dit gevierd als het licht dat doordringt in de donkerte van het bestaan. Hierin zien mensen een teken dat de toekomst niet is aan onrecht, geweld en haat, maar aan gerechtigheid, vrede en liefde.
Soms kan het leven zwaar vallen, belast door ziekte of pijn. Er kunnen zulke ingrijpende dingen gebeuren dat alle hoop vergaat of zelfs omslaat in wanhoop. Bij een ramp overvalt leed mensen plotseling, maar levensmoed kan ook geleidelijk verloren gaan. Verdriet maakt sprakeloos. Goedbedoelde woorden dringen niet door. Troosten kan dan misschien door in stilte iemand vast te houden en mee-gevoel uit te drukken in een gebaar of eenvoudig door er te zijn. In stille tochten is een gemeenschappelijke vorm gevonden voor meeleven in solidariteit.
Als tegenspoed het leven overheerst, is het niet zo gemakkelijk over hoop te spreken. Niemand kan een ander hoop aanpraten. Maar in de praktijk van het leven zijn er mensen die de kracht die hen staande houdt voor anderen voelbaar kunnen maken. Zò wordt hoop overgedragen. Een medemens wordt daarmee geen oplossing gegeven maar wel een weg gewezen.
De behoefte aan veiligheid is algemeen menselijk. Als het even kan willen wij risicos mijden en tegenslag uitsluiten. Toch blijkt steeds opnieuw dat ziekte en ellende niet uit het bestaan zijn te weren. Tenslotte moet ieder mens ook aanvaarden dat het leven eindig is. In tijden van twijfel en onzekerheid, krijgt hoop betekenis. Juist bij verdriet komt het aan op hoop tégen de wanhoop in. In die oerkracht die doet leven en óverleven kan een mens eigen leed te boven komen. Het is een instinctief opkomen tegen hopeloosheid, eenvoudig vanuit geloof in het leven zèlf.
Het welzijn van de gemeenschap vraagt inspanning van iedereen. Om op te komen voor het positieve en zich te weer te stellen tegen onverschilligheid, doemdenken en vluchten in valse illusies, is overtuiging nodig. In hun hoop vinden mensen de moed zich te verzetten tegen onrecht en liefdeloosheid. Bij de strijd tegen al wat menselijkheid aantast, komt het erop aan eigen mogelijkheden te zien en die daad-werkelijk te gebruiken. Waar mensen trachten wat onomkeerbaar lijkt om te keren en een wending ten goede te geven, wordt hun levenskracht zichtbaar. Zo kan hoop worden doorgegeven van generatie op generatie in een opvoeden tot zelfvertrouwen en verantwoordelijkheid voor eigen keuzen.
Inspiratie kunnen wij vinden in het voorbeeld van hen die in stormen overeind blijven en kiezen voor waar zij in geloven. Hun daden komen voort uit het vertrouwen dat in het negatieve nooit het einde ligt en dat onrecht nooit het laatste woord kan zijn.
Hopen is niet wensen maar verwachten, in de zin van uitzien naar. Dit betekent een blik tot voorbij de einder, een dimensie die het leven doet uitstijgen boven de dagelijkse werkelijkheid. Temidden van onzekerheden en verwarring richt hoop zich op de toekomst. Dat wil zeggen: niet lijdzaam afwachten maar een uitdaging tot handelen in de wereld van vandaag. Leven vanuit de hoop die in ons is, betekent ook weten voor welke waarden je moet kiezen als het er op aan komt en vertrouwen dat ieders inzet ertoe doet.
Kerstmis verbindt die hoop met geloof en liefde. Hoop kijkt niet terug maar vooruit; het is de verwachting van een betere wereld en een beter leven. Daarin ligt de basis voor aanvaarding van het bestaan, als gave èn opgave. Hoop is een anker dat zich hecht in de vaste grond van geloof, maar de hoop is ook verankerd in de liefde die gericht is op de ander. In die liefde vindt het leven zin en bestemming. Het is de bron van onze levenskracht.
In de boodschap van hoop, geloof en liefde zien wij de betekenis van Kerstmis, het feest van de verwachting van nieuwe tijden.
Ik wens U een gezegend Kerstfeest toe.