Podcast 'Door de ogen van de Koning' - aflevering 9
2021 – Staatsbezoeken: 'Wij ontvangen als vriend'
Deze aflevering is onder meer te beluisteren via:
Podcast 'Door de ogen van de Koning' - aflevering 9
PODCAST DOOR DE OGEN VAN DE KONING – AFLEVERING 9
2021 – Staatsbezoeken: ‘Wij ontvangen als vriend'
EDWIN EVERS
Het is precies tien jaar geleden dat Koning Willem-Alexander werd ingehuldigd. Van Prins van Oranje werd hij op 30 april 2013 Koning. Hoe beleefde hij die periode van toen tot nu? In tien afleveringen blikken we terug op tien jaar Koningschap, vanuit zijn werkkamer in Paleis Huis ten Bosch. Ik ben Edwin Evers, en je luistert naar de podcast ‘Door de ogen van de Koning’.
EDWIN EVERS
Zo, goedemorgen.
KONING WILLEM-ALEXANDER
Goedemorgen.
EDWIN EVERS
Op deze zonnige dag. Al heeft de podcastluisteraar daar natuurlijk helemaal niks aan, want het is allemaal verbeelding.
KONING WILLEM-ALEXANDER
Nou, ik denk uiteindelijk dat een zonnige dag het humeur goed beïnvloedt waardoor de podcastluisteraar er ook weer voordeel van heeft.
EDWIN EVERS
Dus u heeft er zin in?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Absoluut.
EDWIN EVERS
Nou, we naderen het einde al. We zitten al bij 2021.
VOICE-OVER
In 2021 treedt kabinet Rutte III af vanwege de toeslagenaffaire. Peter R. de Vries wordt neergeschoten. En er zijn grote overstromingen in Limburg, België en Duitsland. In de Verenigde Staten wordt het Capitool bestormd. Maar er waren ook hoogtepunten; Max Verstappen werd de eerste Nederlandse wereldkampioen in de Formule 1, en Koningin Máxima blies 50 kaarsjes uit. Daarnaast werd Kroonprinses Amalia 18 jaar en werd ze binnengeleid in de Raad van State. Claudia de Breij schreef daarom een boek over de Prinses om Nederland beter kennis met haar te laten maken.
EDWIN EVERS
Wat een jaar.
KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja, heel divers palet.
EDWIN EVERS
Welke pikt u er zo uit?
KONING WILLEM-ALEXANDER
De twintigste verjaardag van mijn vrouw. De achttiende verjaardag van mijn dochter. En Max Verstappen, die ene ronde in Abu Dhabi.
EDWIN EVERS
Waar zat u te kijken? Hier thuis?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja ik zat thuis te kijken. En ik was de hele dag al nerveus. En ik had de kinderen de hele dag ook zo ver gekregen dat ze moesten gaan kijken. Tijdens de race zag het er niet naar uit dat Max zou gaan winnen. En toen dacht ik bij mezelf, een beetje ouderschap ‘ik ga niet weg nu van de televisie want ik ben de hele dag ermee bezig geweest, ik heb de hele familie opgezweept om hier aanwezig te zijn’. Als het nu niet goed gaat moet je ook blijven zitten.
EDWIN EVERS
Je had de neiging om wat anders te gaan doen eigenlijk?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Je kunt het niet maken naar je kinderen toe om nu op te staan en met een slecht humeur weg te lopen.
EDWIN EVERS
Papa gaat even wat anders doen, haha.
KONING WILLEM-ALEXANDER
Precies, daar was ik toe in staat. Haha. Gelukkig heb ik dat niet gedaan.
EDWIN EVERS
Nee. Ook afschuwelijke dingen. Peter R. de Vries.
KONING WILLEM-ALEXANDER
Verschrikkelijk.
EDWIN EVERS
U was in Duitsland op dat moment?
KONING WILLEM-ALEXANDER
In Duitsland tijdens een staatsbezoek. We zaten in een concert, een zogenaamde contraprestatie. En daarna is dan de receptie voor de president en zijn partner. En met een heleboel mensen die bij het staatsbezoek betrokken zijn. En tijdens die receptie werd het ons verteld, het drama van Peter R. de Vries in Amsterdam. Dan staat alles even stil. Je hart, en de tijd en alles. Ten eerste natuurlijk voor vrienden en familie verschrikkelijk. Maar ook voor Nederland, voor de rechtstaat, voor alles gewoon waar wij voor staan, wordt daar in een moment onderuit gehaald.
EDWIN EVERS
Kende u hem persoonlijk eigenlijk?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Ik kende hem niet persoonlijk. Maar ik heb natuurlijk wel gevolgd waar hij mee bezig was op televisie en ik weet ook wat hij voor bepaalde families betekend heeft. Dat hij recht heeft weten te halen waar de staat daar niet toe in staat was.
EDWIN EVERS
Zo iemand waarvan je denkt dat je hem persoonlijk kent omdat hij zo uitgesproken en zoveel natuurlijk ook op televisie was en in de media aanwezig was.
KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja absoluut. Maar het gaat erom dat iemand die zo’n profiel heeft, die zich zo inzet voor andere mensen, om die reden afgeknald wordt. Letterlijk gesteld. En dat in Nederland. Na Wiersum natuurlijk ook al, na de broer van de kroongetuigen, na allerlei andere zaken die natuurlijk ook hierbij betrokken zijn die minstens even vreselijk zijn.
EDWIN EVERS
Bij zo’n opsomming ga je je bijna afvragen: wat zijn wij voor een land geworden?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Dat ga je je dan afvragen ja. En dan moeten we er dus voor zorgen dat we dat niet gaan worden, zo’n land.
EDWIN EVERS
Zijn we dat niet al?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Ik hoop het niet.
EDWIN EVERS
Nee. Er was een ontslag van een kabinet. Was ook voor de eerste keer dat u dat moest meemaken.
KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja. Voortijdig in ieder geval.
EDWIN EVERS
Ja.
KONING WILLEM-ALEXANDER
En over iets verschrikkelijks als de toeslagenaffaire, waar vele mensen echt onrecht is aangedaan. Waar wet en regelgeving, die waarschijnlijk met de beste bedoeling in elkaar gezet is, zo fout uitwerkt op een grote groep in Nederland. Dat die toch tot op de dag van vandaag daar echt kapot van zijn. En nog steeds dagelijks de nadelen en de nadelige effecten daarvan voelen. Ik spreek ze ook regelmatig, een bepaalde groep. En ik zit daar dan ook op een gegeven moment, ik kan ook niet meer doen dan maar proberen te begrijpen wat jullie problemen zijn. En af en toe terug te koppelen aan de staatssecretaris van Toeslagen of aan de Minister-President of aan anderen. In mijn rol kan ik helaas niet veel meer doen dan dat. Hetzelfde geldt natuurlijk ook voor de slachtoffers van de aardbevingen in Groningen, waar ik ook elk jaar een groep van ontmoet. Ook daar is het ontzettend traaf, helaas, het herstel en ook erkenning van het leed en alles.
EDWIN EVERS
Is dat eigenlijk wat u hoort als u daar naar toe gaat? Dat dingen te traag gaan of dat…
KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja en sommige mensen worden wel geholpen. Het kan natuurlijk niet allemaal tegelijkertijd. Dat begrijp ik ook wel. En alles moet altijd goed uitgezocht worden. Dat begrijp ik ook wel. Want ook dat is weer gemeenschapsgeld wat verantwoord uitgegeven moet worden. Maar je moet mensen toch perspectief en hoop geven. En dat zien deze mensen absoluut niet. En ik probeer daar af en toe een steentje, een klein steentje aan bij te dragen.
EDWIN EVERS
U zei bij de inhuldiging ‘in een goed werkende democratie heeft de burger vertrouwen in de overheid en de overheid vertrouwen in de burger’. Dat laatste is hier wel een beetje misgegaan hé?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Dat laatste is misgegaan. Maar ook in een goed werkende democratie wordt dat opgelost. En uiteindelijk zorgen we met elkaar ervoor dat het opgelost wordt. Maar het mag best wel even wat sneller gaan.
EDWIN EVERS
En dan was er natuurlijk de binnengeleiding, zoals dat zo mooi heet, van de Prinses van Oranje bij de Raad van State.
KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja, de dag na haar 18e verjaardag en een heel bijzonder moment als vader. Maar ook als de Koning die zijn opvolger introduceert aan de Raad van State waar zij ooit ook voorzitter van zal zijn. Een heel belangrijk element in ons staatsbestel. Het is natuurlijk een ceremoniële functie, de vice-president is uitvoerende voorzitter en de verantwoordelijke daarvoor. Maar toch, een heel belangrijke leerschool, de Raad van State. Dat was het voor mij, en dat zal het zeker ook voor Amalia zijn. Maar het is toch wel heel bijzonder als je 1985 herinnert, achter een grote stapel dossiers, van hoe ik mij voelde bij mijn eerste speech daar, dan zie ik mijn eigen dochter en daar straal ik gewoon van trots en vertrouwen dat ze het fantastisch zal doen.
EDWIN EVERS
Want het zijn natuurlijk voor alsnog weinig publieke optredens die zij doet?
KONING WILLEM-ALEXANDER
We hebben natuurlijk samen gekozen, Máxima en ik, voor een beschermde opvoeding met weinig exposure, weinig publieke optreden van onze kinderen. Altijd ook volgehouden dat het belangrijk is om eerst jezelf te leren kennen voordat je anderen kunt dienen. En je ook fouten moet kunnen maken. Van je fouten leer je. Die grenzen moet je opzoeken. Ik denk dat we een goede keuze gemaakt hebben. Onze kinderen zijn er ook dankbaar voor dat ze echt die tijd hebben gekregen om zichzelf te leren kennen. En dan is het natuurlijk in één keer de dag na je 18e verjaardag, binnengeleiding in de Raad van State, misschien een schok. Maar het was toch een heel mooi moment met een heel zelfvertrouwde dochter die het prima deed.
EDWIN EVERS
Als u nou, ik zat er over na te denken dat, er wordt over het algemeen gezegd dat vrouwen eerder volwassen zijn dan mannen. Als u nou uw dochter vergelijkt, hoe zij daar zat, met hoe u daar toen zat toen u 18 was. Zit daar dan een groot verschil in?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Er zit qua tijd een groot verschil in. Maar binnen een jaar van dat moment dat ik bij de Raad van State zat, liep ik zelfstandig de wacht op een schip met driehonderd man. Dan had je de verantwoordelijkheid voor de navigatie. Ik denk dat, als ik het dan niet was, is die volwassenheid wel snel gekomen.
EDWIN EVERS
Ja. Maar ik hoorde u net zeggen ‘ik zat daar op mijn 18e, een stapel boeken’. Het klonk een beetje als of u wilde zeggen ‘ik dacht bij mezelf wat moet ik hier in vredesnaam mee?’. Of was dat niet zo?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Ik wist wat ik daar moest.
EDWIN EVERS
Jawel. Maar toch…
KONING WILLEM-ALEXANDER
Maar hoe… Dat was natuurlijk een hele andere tijd. En ik kwam net uit het buitenland. Ik had twee jaar op Atlantic College gezeten. En in een keer wordt je dan inderdaad geconfronteerd met die andere werkelijkheid daar.
EDWIN EVERS
Het wordt ineens heel serieus?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Het wordt heel serieus. Ja.
EDWIN EVERS
Ik kan mij wel voorstellen, u zei net al ‘super trots’. Maar dat is natuurlijk, er gaat nog veel meer komen. Allemaal dingen, lijk mij ook fantastisch, die u allemaal al meegemaakt heeft, waar u uw dochter nu kan begeleiden eigenlijk.
KONING WILLEM-ALEXANDER
Dat is ook een onderdeel van continuïteit en stabiliteit. Ik zie dus weer terug in mijn dochter wat ik zelf beleefd heb. En dat is een essentieel onderdeel van de monarchie.
EDWIN EVERS
We gaan naar het hoofdonderwerp van 2021. Iets wat u natuurlijk gedurende de jaren continu doet: staatsbezoeken. Is dat leuk eigenlijk?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Staatsbezoeken, officiële bezoeken, bezoeken aan het buitenland, Nederland kunnen vertegenwoordigen en proberen ook daar door juist mensen te spreken om wat te betekenen voor Nederland, dat is heel leuk. Dat is een belangrijk deel van het werk. En dat is ook waar we echt van genieten.
EDWIN EVERS
Hoe ziet u de rol van het Koningshuis in het buitenland?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Als vertegenwoordigend, deuren openend. Het staatsbezoek is het hoogste protocollaire bezoek wat we kennen tussen verschillende staten. Dus waar staatshoofden elkaar ontmoeten. En wat daar in het kielzog meegaat, kan echt van betekenis zijn voor Nederland, maar ook voor het bezoekende land, het land waar wij een bezoek aan brengen, als het inkomend of uitgaand is. Dat is een belangrijk element van het werk van de Koning.
EDWIN EVERS
Door wie wordt er eigenlijk bepaald waar het staatsbezoek naartoe gaat?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Daar is een lange lijst met landen waar in de toekomst eventueel een bezoek aan gebracht kan gaan worden. Ook voor inkomende bezoeken bestaat zo’n lijst. En dan is het uiteindelijk het kabinet, de Minister-President en minister van Buitenlandse Zaken samen met andere ministers, die bepalen waar een staatsbezoek heen gaat.
EDWIN EVERS
Hoe bereid u zich eigenlijk voor op zo’n staatsbezoek?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Als eenmaal het programma vastgesteld is, samen met het land waar we naartoe gaan of dat hier naar toe komt, dan stellen verschillende onderdelen Dienst Koninklijk Huis, Kabinet van de Koning, Ministerie van Buitenlandse Zaken, maken een dik dossier met alle achtergrondinformatie. Er zit heel veel werk in om al die verschillende informatiestromen bij elkaar te brengen en dan daar één dossier van te maken wat wij van te voren letter voor letter doornemen en goed bestuderen.
EDWIN EVERS
Ik begreep, dat is niet even een uittreksel, dat zijn gewoon dossiers van 250 pagina’s die u dan even moet doorharken zeg maar.
KONING WILLEM-ALEXANDER
Daar zitten ook CV’s tussen. Daar zit de geschiedenis van bepaalde gebouwen tussen. Daar zit andere informatie in die wel belangrijk is, maar die flankerend zijn voor de inhoud van zo’n bezoek.
EDWIN EVERS
Maar u zei al ‘we’, dat doet u samen met de Koningin?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja. We krijgen allemaal dezelfde informatie. En we lezen die informatie natuurlijk allemaal. Je onthoudt natuurlijk specifieke belangrijke punten vanuit je eigen kennis, vanuit je eigen achtergrond. Ik ben historicus, zij is econome. Dus iedereen heeft zijn eigen interesses. En daardoor onthoudt je ook gewoon andere dingen. En als je die bij elkaar optelt heb je uiteindelijk veel meer gespreksstof, inhoudelijke gespreksstof.
EDWIN EVERS
Maar u zegt niet dan van ‘pak jij de eerste 125, dan doe ik die anderen?’.
KONING WILLEM-ALEXANDER
Nee, pak jij de eerste 200, doe ik de laatste 50. Nee zo zit het niet. Nee. Nee. Nee.
EDWIN EVERS
Maar is een staatsbezoek ook dan het ultieme middel zeg maar om in een land bijvoorbeeld moeilijk onderwerpen aan te snijden?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja, die vermijden we ook niet. Ik kan daar, we hebben natuurlijk in Europa het afgelopen decennium behoorlijke vluchtelingen problematiek gehad. En twee staatsbezoeken die daar ook nadrukkelijk inhoudelijk op in zijn gegaan. Aan Italië waar we in Palermo op bezoek zijn geweest, op Sicilië. En in Griekenland. We leven in een Europa zonder grenzen. En dat heeft heel veel voordelen. Maar daarbij moeten we ook ons realiseren dat onze grens, onze zuidgrens, ligt op Sicilië en onze zuidoostgrens ligt in Griekenland. En die vluchtelingen problematiek kunnen we alleen oplossen gezamenlijk met onze Europese partners. En die onderwerpen worden ook gewoon op de agenda gezet. En ook de harde realiteit onder ogen gezien van wat het betekent voor een land waar de vluchtelingen als eerste binnenkomen. Daar moeten we samen een oplossing voor vinden en voor dat soort dingen is een staatsbezoek ook heel erg belangrijk.
EDWIN EVERS
Ik vond overigens nog een fantastische uitspraak van uw grootvader over staatsbezoeken. Ik weet niet of u ‘m kent?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Als u ‘m eerst voorleest kan ik dat zeggen of niet haha.
EDWIN EVERS
Over staatsbezoeken zei hij ‘het is eeuwig omkleden en tafelen’.
KONING WILLEM-ALEXANDER
Nou, dat is het absoluut niet. Dat is het absoluut niet meer. Nee. Tijden zijn wel echt veranderd.
EDWIN EVERS
Wat zijn de vaste elementen van een staatsbezoek. Wat zit er altijd in?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Het is natuurlijk staatsbanket, proberen verschillende machten, dus de parlementsvoorzitter, iets met het openbaar bestuur, de rechterlijke macht, alle elementen van de staat te bezoeken. Op de een of andere manier aandacht geven, vaak een kranslegging of bij een nationaal monument of een oorlogsmonument. Ieder land heeft zijn eigen invulling daar aan. En ook bijvoorbeeld zo’n ritueel als het afnemen van de erewacht en volksliederen. Dat is eigenlijk een heel mooi symbool want daarmee geeft het bezoekende land aan: u bent hier welkom. Mijn krijgsmacht staat tot uw beschikking. En daarmee bent u hier te vriend. Wij ontvangen u als een vriend en niet als iemand waar wij angst voor hebben. En dat is eigenlijk dus het symbool van het afnemen van de inspectie, van de erewacht.
EDWIN EVERS
We hebben het in de vorige aflevering al even kort aangestipt: uw staatsbezoek aan Indonesië. Dat was een bijzonder bezoek hè?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Dat was een heel bijzonder bezoek. Indonesië hebben we natuurlijk altijd een bijzondere band mee, als voormalige kolonie van Nederland. Ook de mogelijkheid om daar namens de Nederlandse regering excuses te herhalen voor geweld en misdrijven die in de onafhankelijkheidsperiode plaats hebben gevonden.
EDWIN EVERS
Hoe zit het eigenlijk met die excuses. Want wanneer doet de Koning dat en wanneer doet de Minister-President dat?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Dit was een herhaling van wat al eerder door de minister was uitgesproken in Indonesië. In het geval van de excuses voor het slavernijverleden heeft de Minister-President dat expliciet gedaan namens de regering. Dus ook namens de Koning die lid is van de regering.
EDWIN EVERS
Want dat was een bijzonder staatsbezoek, Indonesië. Want er was nog een afschuwelijk bootongeluk in die periode dat u daar was.
KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja, dat was tijdens de vlucht richting Indonesië hoorden we dat er bij de voorbereiding van het bezoek aan een natuurpark een ongeluk was geweest. Twee boten waren op elkaar gebotst. En daar waren ook mensen bij omgekomen. Dat was ook voor degene die een staatsbezoek organiseerden vanuit de ambassade, die waren daar ook bij betrokken. Moet je aan de ene kant keihard werken om een staatsbezoek draaiende te houden en te zorgen dat alles volgens planning verloopt. Aan de andere kant zitten mensen met een trauma thuis die net iets verschrikkelijks hebben meegemaakt. Maar ook de gezinnen van de medewerkers van dat park die omgekomen zijn bij dat bootongeluk, die hadden ook een mooi feest gehoopt en het wordt een moment van rouw. Dan zit er niets anders op dan ook inderdaad het staatsbezoek in te korten en een dag eerder weg te gaan. Natuurlijk ook weer een logistieke nachtmerrie voor sommigen die dat moeten plannen.
EDWIN EVERS
Het was natuurlijk sowieso een logistiek ding, zo’n staatsbezoek. Want wie gaat er allemaal mee?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Dat is per staatsbezoek verschillend. De officiële delegatie is altijd een lid van het kabinet, een minister of staatssecretaris. Meestal de minister van Buitenlandse Zaken. Maar daarnaast zitten ook in de delegatie, de parallelle delegatie die meereist, veel mensen uit het bedrijfsleven. Het kan zo oplopen tot een paar honderd man.
EDWIN EVERS
Er gaat vaak een handelsmissie mee ook. Daar is natuurlijk altijd discussie over. Voorstanders van de monarchie zeggen ‘dat is heel belangrijk want het levert ons heel veel op’. Tegenstanders zeggen het tegenovergestelde. Hoe kijkt u daarnaar?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Het is dus nadrukkelijk een parallelle missie die gebruik maakt van het staatsbezoek om op dat moment de interesse voor Nederland uit te buiten en te zorgen dat er ook contacten gelegd kunnen worden tussen verschillende bedrijven of instellingen. Heel belangrijk tegenwoordig dat universiteiten en hogescholen meegaan. Als je een kenniseconomie wil zijn is het ook belangrijk om dat als exportproduct te gebruiken. En daar zijn we heel goed in gelukkig. Die contacten kunnen ook op een ander moment gesloten worden. Dat weet ik. En vaak zijn er al contacten. Maar als je dat allemaal op een moment samenbundelt is het wel van belang. En ik hoor altijd terug van bedrijven, zelfs van het bezoek in Indonesië ondanks dat het twee dagen voor de lockdown was, het heeft ons heel veel goeds gebracht. En we zijn ontzettend dankbaar dat we erbij waren en dan hangt er een foto in de hal waar wij ook bijstaan en het werkt wel.
EDWIN EVERS
We vinden het leuk om niet alleen door de ogen van de Koning te kijken. Maar ook een blik van buitenaf te werpen op uw Koningschap. Mensen die daarbij betrokken waren, op welke manier dan ook. Deze week komt de blik van buiten van Renée Jones-Bos. Zij was ambassadeur voor Nederland in de Verenigde Staten. En later, tot 2019, in Rusland. Bovendien was ze als secretaris-generaal van Buitenlandse Zaken verantwoordelijk voor de staatsbezoeken.
RENÉE JONES-BOS
Goedemorgen Majesteit. Mijn naam is Renée Jones-Bos. We kennen elkaar uit de VS, de tijd dat ik daar ambassadeur was en u kwam er vaak als Prins van Oranje. Herinner mij nog levendig New York 400, maar ook in het kader van de adviesgroep Water van de VN was u daar vaak. Ik had de grote eer om heraut te zijn bij uw inhuldiging. En daarna werd ik secretaris-generaal bij Buitenlandse Zaken, onder andere verantwoordelijk, medeverantwoordelijk voor de planning van staatsbezoeken. En ik herinner mij nog heel levendig een bezoek aan De Eikenhorst samen met minister Timmermans om over een wat meer strategische planning en een langjarige planning van staatsbezoeken te overleggen met u. Daar is onder andere ook het idee ontwikkeld van een serie bezoeken aan de deelstaten van Duitsland, culminerend in een staatsbezoek aan Berlijn. En ik ben heel benieuwd, terugkijkend, hoe u zelf kijkt naar die staatsbezoeken? Is het uitgepakt zoals destijds beoogd en besproken?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Over het algemeen zeker. Waar wij mee begonnen zijn in 2013 is officiële bezoeken aan alle bondstaten van Duitsland. Alle zestien staten hebben we bezocht. Dat had nog nooit iemand anders gedaan en Duitsland is natuurlijk onze belangrijkste handelspartner. Sterker nog, Noordrijn-Westfalen is onze allerbelangrijkste handelspartner, één van de zestien bondslanden. En er zijn nog staten waar wij nog veel meer handel kunnen gaan drijven, in het oosten en het zuiden. Die ook echt een groeipotentieel heeft. En het feit dat je alle bondstaten bezocht hebt, en daarna een staatsbezoek brengt aan Berlijn, dus aan de hoofdstad, en dan ook terugkijkt op die acht of negen jaar van officiële bezoeken, dat was wel heel bijzonder moet ik zeggen. Ik heb bij de inhuldiging gezegd dat ik mij voor zou kunnen stellen dat besluiten voor landen, dat economische belangen een rol gaan spelen. Zeker bij landen buiten Europa. Dan werd je meteen neergezet als Koning Koopman. Dat was helemaal niet de bedoeling, maar ik denk wel dat we handelsbelangen iets meer een rol mee laten spelen in de afweging van de keuzes van landen waar je naar toe gaat. En dat is ook heel leuk om dat samen met de Koningin te doen. Ik heb ook gezegd voor de inhuldiging ‘het is geen duobaan’. Dat betekent dat ik het allemaal zelf moet doen, maar het is wel een functie die we samen in kunnen vullen. Zij steunt mij daar in. Het leuke is als je een gesprek ergens hebt, en je hebt allebei hetzelfde dossier gelezen, haal je er toch allebei andere punten uit die van belang zijn. Dus kun je veel effectiever met z’n tweeën optreden dan alleen. En dat is wel iets wat we echt samen geleerd hebben en dat werkt ook heel goed.
EDWIN EVERS
Het is ook leuker met z’n tweeën, toch?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Het is ontzettend leuk, ja. Vorig jaar moest ik vanwege een longontsteking een reis naar de VS missen. En dat Máxima weer terugkwam en zei ‘ik miste mijn maatje’. Dat gevoel hebben we wel samen, dat we echt maatjes zijn en samenwerken en elkaar versterken op zo’n bezoek.
EDWIN EVERS
Is er veel veranderd in de manier waarop jullie dat doen, die staatsbezoeken, in de afgelopen jaren? Ten opzichte bijvoorbeeld van hoe uw moeder dat deed?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Vroeger was het heel strak drie dagen. Dan was het met veel protocol op de eerste dag en dan bezoeken in het land de tweede en derde dag. Staatsbezoeken zijn soms korter geworden omdat gewoon agenda’s niet meer aan te passen zijn. Het leven is ook sneller geworden. Maar de basiselementen zitten zijn nog altijd wel het zelfde gebleven als in het verleden. Aan de andere kant weet ik ook een tijd, de jaren zeventig, voordat mijn moeder Koningin was, gingen ze wekenlang naar Australië en Nieuw-Zeeland, of naar China en Japan. Dat waren tijden dat je gewoon, reizen was nog veel moeilijker in die tijd. Dus als je ergens heen ging, dan bleef je ook gewoon veel langer. Tegenwoordig vlieg je natuurlijk heel snel de wereld over en ben je ook zo weer terug. En de agenda’s zijn ook veel voller en daardoor aangepast aan het snelle reizen.
EDWIN EVERS
Ja, Majesteit, u begrijpt natuurlijk, ik ben af en toe compleet door mijn vragen heen. Maar ik heb een geweldig klankbord, zoals wij inmiddels weten. Muck. Die kijkt niet alleen door de ogen van de Koning, maar vooral door de ogen van een kind. Hij heeft een leuke vraag.
MUCK
Hallo, hallo. Doet ‘ie het? Hoi Koning! Ik hoorde dat u als Koning ambassadeurs uit alle landen mag ontvangen. Als u zelf ambassadeur zou zijn, naar welk land zou u dan het liefst worden uitgezonden?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Naar Nederland.
EDWIN EVERS
Ja, dat is wel heel… echt een inkoppertje.
KONING WILLEM-ALEXANDER
Je hoeft niet altijd moeilijk te doen.
EDWIN EVERS
Nee, dat is waar. Maar ik geloof dat Muck wel een bijzonder beeld heeft van ambassadeurs.
KONING WILLEM-ALEXANDER
Nee, maar inderdaad het beeld van ambassadeurs die het bezoek komen die geloofsbrieven bij mij aanbieden, dat is iets wat in de openbaarheid gebeurt. Maar ambassadeurs zitten hier meerdere jaren. En als het enige is wat ze zouden doen is bij het paleis op bezoek gaan, dan zou het niet echt de moeite waard zijn om ambassadeurs te sturen. Het nadeel van het diplomatieke vak is dat het vaak niet in de openbaarheid afspeelt. Dat het gewoon stille diplomatie is. Gesprekken, mensen kennen en echt je werk achter de schermen doen waardoor relaties goed blijven of beter worden. Waardoor dingen geregeld kunnen worden. Waar gevoeligheden weggewerkt kunnen worden. Het werk van de ambassadeur is eigenlijk achter de schermen, het goede werk van de diplomaat, waardoor het beeld naar buiten bestaat alleen maar recepties en partijen. Maar we hebben ze heel heel hard nodig om in een wereld waar verslechterende relaties helaas aan de orde van de dag zijn, om toch te proberen gesprekken gaande te houden, kanalen open te houden. Dus het werk van ambassadeurs en andere diplomaten is extreem belangrijk. En daarom vind ik het ook erg leuk dat Renée Jones even sprak en mij de vraag stelde. Zij was natuurlijk één van onze topdiplomaten. Maar ook één van onze topambtenaren. Daarom heb ik haar gevraagd als Heraut bij de inhuldiging omdat wij in Nederland veel te weinig respect hebben voor het ambtelijk apparaat. Wij hebben ambtenaren die loyaal zijn, die niet politiek zijn, die op de inhoud gaan en daar de ministers in steunen. Daarom vond ik het ook heel belangrijk om als vertegenwoordiger van de ambtenarij Renée Jones te vragen bij de inhuldiging als Heraut. Andere landen vervangen hun ambtelijk apparaat, de top van het ambtelijk apparaat na verkiezingen. Die zijn politiek gekleurd. Wij hebben een loyaal ambtelijk apparaat die met elke minister samenwerkt en hem of haar de beste adviezen uit inhoud kan geven. En dan kan de bewindspersoon daar een politiek sausje over gooien. Dat is iets waar we trots op moeten zijn en wat we moeten koesteren.
EDWIN EVERS
Volgens mij zijn we redelijk door 2021 heen. Mag ik u volgende week begroeten voor 2022?
KONING WILLEM-ALEXANDER
Lijkt mij een strak plan.
EDWIN EVERS
Een strak plan!