Podcast 'Door de ogen van de Koning' - aflevering 8

PODCAST DOOR DE OGEN VAN DE KONING – AFLEVERING 8

2020 – Coronapandemie: ‘De snelheid waarmee het gebeurt is heel heftig’

EDWIN EVERS

Het is precies tien jaar geleden dat Koning Willem-Alexander werd ingehuldigd. Van Prins van Oranje werd hij op 30 april 2013 Koning. Hoe beleefde hij die periode van toen tot nu? In tien afleveringen blikken we terug op tien jaar Koningschap. Vanuit zijn werkkamer in Paleis Huis ten Bosch. Ik ben Edwin Evers, en je luistert naar de podcast ‘Door de ogen van de Koning’.

EDWIN EVERS

Zo, goedemorgen.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Daar zijn weer.

EDWIN EVERS

We zijn weer een week verder. U bent inmiddels tien jaar Koning. We gaan zo meteen praten over 2020. Een jaar of zeven was u Koning. Is er eigenlijk een moment aan te wijzen in die eerste paar jaar, of eerste paar maanden, ik weet niet hoe lang dat dan duurt, dat u dacht bij uzelf ‘ik geloof dat ik nu…’, ik neem aan dat u ook in de rol moest groeien toch?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Absoluut. Absoluut. En over de inhuldiging gesproken, over die soort van out-of-body experience. Ik heb ook nog een hele tijd, iedere ochtend, toen ik scheerde ik mij nog in die tijd…

EDWIN EVERS

Dat is lang geleden.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Toen keek ik iedere ochtend in de spiegel tijdens het scheren en zei ‘waar denk jij in hemelsnaam dat jij mee bezig bent?'. En op een gegeven moment was dat voorbij. Ik kan ook niet meer zeggen wanneer dat was. Maar ik denk dat dat het moment is dat je inderdaad je in de rol gegroeid was en geaccepteerd had dat dit veranderd was en dat je nu nieuwe verantwoordelijkheden hebt.

EDWIN EVERS

En wat was het antwoord dan?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Dat antwoord dat liet ik bewust in het midden. Want dat ging ik voor dezelfde dag dan gewoon weer uitvinden wat het antwoord moest zijn.

EDWIN EVERS

Zullen we eens gaan kijken naar 2020 en de gebeurtenissen in dat jaar.

VOICE-OVER

2020 stond volledig in het teken van corona. In het begin van het jaar sloeg het virus toe in Europa. En al snel volgt het eerste geval in Nederland, om precies te zijn in Tilburg. We klapten massaal voor de zorg, luisterden naar de nationale toespraken van de Koning en de premier, en hadden veel aandacht voor gebarentaal door tolk Irma Sluis. De jeugd sloeg aan het Tiktokken, de donorwet gaan van kracht, en op de weg remden we af tot honderd kilometer per uur.

EDWIN EVERS

Dat waren nog al wat feitjes. Welke springt er uit voor u?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Corona natuurlijk op nummer één, twee en drie. Natuurlijk de honderd kilometer, wat eigenlijk een uitvloeisel was van de stikstofcrisis, maar die ging pas in in jaar 2020. En niemand had er een probleem mee want er werd nauwelijks meer gereden.

EDWIN EVERS

Nee.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Dus die was eigenlijk vrij makkelijk ingevoerd, die regel.

EDWIN EVERS

Die ging lekker soepel, ja.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Die ging heel soepel.

EDWIN EVERS

Corona uiteraard één, twee en drie. We gaan het er zo meteen uitgebreid over hebben. Tiktok. Heeft u daar iets mee?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Nou, mijn kinderen hebben er wat mee. En dan krijg je natuurlijk altijd wel wat mee ervan. En dan zie je ook gekke bewegingen maken, en dan zeg je ‘waar ben jij mee bezig?’. Maar op een gegeven moment geloof je er maar aan en dan ga je ook meekijken wat het betekent.

EDWIN EVERS

Meekijken, maar niet meedoen?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Niet meedoen, nee.

EDWIN EVERS

Hoe staat u eigenlijk tegenover social media dingen als… doet het Koninklijk Huis daar iets mee? Ja jullie doen er iets mee, maar…

KONING WILLEM-ALEXANDER

De kinderen zitten ook op verschillende platformen, zijn ze actief. En we kijken ook mee met wat ze doen. Dat hebben ze van het begin af aan ook geaccepteerd, dat wij mee kunnen kijken en ook kritisch zijn als zij dingen doen waarvan we denken dat het mwah, tegen de grenzen of net over de grens is. Je moet er natuurlijk mee leren omgaan. Het is een deel van het leven. Als je het verbiedt of tegenhoudt heeft geen enkele zin. Dus je moet ermee leren leven. Je moet ook de gevaren ervan kennen. Ik denk dat onze kinderen goed op de hoogte zijn, soms door schade en schande af en toe. Maar over het algemeen goed begrijpen wat de voordelen en de nadelen van social media zijn.

EDWIN EVERS

De donorwet gaat in. Ik reed hier naar toe en toen dacht ik ‘is het dadelijk een hele impertinente vraag om aan de Koning te vragen of hij donor is’.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Dat hoeft niet meer.

EDWIN EVERS

Of hij bezwaar heeft, laat ik het dan zo zeggen.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Ik heb er niks aan gedaan, dus… Ik weet alleen wel dat ik geen bloed mag geven omdat ik tussen 83 en 85 in het Verenigd Koninkrijk heb gewoond. En dat is een van de weinige uitsluitingsronden van bloed geven in verband met de gekke koeien ziekte die toen heerste daar.

EDWIN EVERS

Oh? Oké.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Niet dat ik daar last van heb hoor, haha. Helemaal niet.

EDWIN EVERS

Ik heb het ook nog niet gemerkt de afgelopen weken.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Wat? Het gekke of de koe?

EDWIN EVERS

Beiden, haha.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Oké. Haha.

EDWIN EVERS

We moeten eigenlijk toch maar naar dat wat op één, twee en drie staat. Dat kan eigenlijk alleen maar het hoofdonderwerp zijn van 2020: corona.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Ja en de snelheid waarmee het gebeurt. Je hoort iets wat er ver weg in China gebeurt en je ziet de eerste beelden en binnen een paar weken is het eigenlijk in Europa en dan een paar weken later zit alles op slot. De snelheid waarmee zo’n pandemie over je heen raast is ook heel heftig.

EDWIN EVERS

Was er een moment waarop u dacht ‘dit gaat helemaal mis’?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Nou ja, gek genoeg, we hebben vlak voor, een week voor de lockdown, was nog een staatsbezoek aan Indonesië. En uiteraard is er goed overleg geweest van te voren: gaan we daar wel of niet naartoe? Hebben de meereizende zakenmensen die in de delegatie zitten überhaupt nog wel zin om te gaan? Het antwoord was ja. Er waren een paar mensen die niet gingen, met name uit de olie- en gasindustrie, vanwege een conferentie in Houston die een week later zou zijn en mensen die daarnaar toe wilden gaan, mochten niet meer naar Azië reizen. Dat was de enige reden. Maar voor de rest was er geen enkele reden om niet te gaan. Dan zie je hoe het menselijk brein misschien te langzaam is om te begrijpen wat er echt aankomt. Iedereen dacht ‘nou dat is geen probleem’. We weten dat corona er is, we weten dat covid er is, maar dat staatsbezoek kan ook prima doorgaan. En het is ook gewoon doorgegaan. En twee dagen na thuiskomst was de lockdown daar. Ik vond het verbazingwekkend om te zien hoe snel dat echt gaat.

EDWIN EVERS

We wilden misschien ook niet zien. Je kunt het bijna niet geloven dat zo iets gebeurt, toch?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Nee, maar als het daar is en je ziet hoe de ziekenhuizen overspoelt worden, de zorg overspoelt wordt, hoe het leven echt tot stilstand komt, dan begrijp je ineens echt hoe ernstig het is.

EDWIN EVERS

En dat heeft u gezien. Want u heeft heel veel ziekenhuizen bezocht in die periode. Uw agenda zit echt bom- en bomvol met heel veel bezoeken elke maand weer. En toen viel dat ineens allemaal stil. Hoe was dat?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Heel vreemd. Het wezen van de monarchie in Nederland is het contact met mensen. En dat viel weg. De bezoeken vielen weg. Alles ging op afstand, alles ging via Zoom. Niet alles, want we hebben ook intern gezegd ‘we moeten proberen zoveel mogelijk wel te blijven doen wat kan binnen de geldende maatregelen’. En probeer echt gewoon go minded te zijn, probeer altijd te kijken wat wel kan en niet wat niet kan, om maar te laten zien dat ondanks alle belemmeringen toch dingen nog steeds mogelijk zijn. Vandaar dat we toch nog bezoeken afgelegd hebben in het land. Maar het grote nadeel daarvan is dat je geen ruchtbaarheid aan kunt geven als je ergens naartoe gaat. Want je wil niet dat er mensen op af komen. Dat is dan weer het grote nadeel ervan.

EDWIN EVERS

En is dat dan ook meteen lastig? Dat mensen dan gaan zeggen ‘we zien de Koning nergens’. Terwijl, u bent maar aan het bellen en aan het Zoomen en aan het doen.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Ja, maar ik begrijp ook heel goed dat degene die verslag van ons werk doen op een gegeven moment na het zoveelste Zoomgesprekken en het zoveelste gesprek op een schermpje kijkend, de interesse ook gaan verliezen wat je doet. Dat de inhoud minder duidelijk naar voren komt. Dat is jammer.

EDWIN EVERS

Opgesloten klinkt misschien een beetje… maar feitelijk is dat toch een beetje wat iedereen had. Mensen moesten allemaal thuis, dat gold voor u ook.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Ja dat gold voor ons ook. En het gold voor de kinderen.

EDWIN EVERS

Hoe was dat?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Het was erg geestig, een van de dochters zei na twee dagen ‘jullie hadden het misschien nooit van mij verwacht maar ik ga toch school wel missen’. En dat al na twee dagen.

EDWIN EVERS

Haha, na twee dagen al.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Lieve schat, dat wordt nog lastig voor je dan. Je zit nog lang met ons opgescheept waarschijnlijk. Mijn schoonmoeder was hier toevallig en die bleef dus ook langere tijd hier. Die kon niet terug naar Argentinië. Als bubbel hebben wij het hier heel goed gehad. Absoluut.

EDWIN EVERS

Van de dingen die u heeft kunnen doen, want u heeft heel veel ziekenhuizen, instellingen, verzorgingshuizen bezocht, daar waar dat kon. Wat is u het meest bijgebleven eigenlijk?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Wat mij over het algemeen bijgebleven is, is de ongelofelijke inzet van het zorgpersoneel. Waanzinnig hoe zij zonder echte gevaren honderd procent te kennen en onderkennen, zonder de beste beschermingsmiddelen, toch maximaal ingezet hebben om dat te doen wat mogelijk was in deze pandemie. En dan hebben we het over de ziekenhuizen, de intensieve zorg, maar ook de thuiszorg, de verpleeghuizen. Iedereen die in de zorg werkte. Dat zijn ongelofelijk veel mensen in Nederland. Ze hebben echt het maximum getoond van wat ze konden doen. Zij waren echt de verdedigingslinie tegen dit virus en hebben dat echt ongelofelijk gedaan.

EDWIN EVERS

We bekijken het Koningschap door de ogen van de Koning, uiteraard. Maar elke aflevering ook door de ogen van iemand anders. Iemand van buiten af, zullen we maar zeggen, in de vorm van een voice memo. Deze week komt die blik van buiten van Nienke Stijf. Zij is verpleegkundige in Zwolle. Ze werd na een bezoek van u in Zwolle in de kersttoespraak benoemd. Ze had indruk gemaakt, dat vertelde u. Maar wat voor indruk maakte u zelf op Nienke? Dat gaat ze u nu vertellen.

NIENKE STIJF

Ik ben Nienke Stijf en werk als verpleegkundige op de afdeling longgeneeskunde van de Isala in Zwolle. 27 maart 2020 is een dag aan het begin van de coronapandemie die ik niet snel zal vergeten. Ik werkte op de corona-afdeling en mocht met een aantal andere collega’s aanwezig zijn bij een gesprek met de Koning. Wat mij het meest is bijgebleven van dit gesprek is dat er echt tijd was om ons verhaal te vertellen, over de heftige periode waar we toen in zaten en dat het de Koning zichtbaar wat deed. Mijn vraag aan de Koning is: wat is u het meest bijgebleven van deze dag in dit gesprek?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Het bezoek aan Zwolle was eigenlijk mogelijk omdat het daar nog niet zo heftig was op dat moment als in het zuiden van het land. Een bezoek aan een ziekenhuis in Brabant of Limburg op dat moment was absoluut onmogelijk omdat er gewoon niemand beschikbaar was voor een gesprek. Wat mij op dat moment van het bezoek aan de Isalakliniek die week in Zwolle bijgebleven is: de angst voor wat komen ging. Ze hadden al covidgevallen daar. Die werden al verpleegd. Ze hadden een covid-afdeling al, zoals mevrouw net ook al zei, maar die hele massale golf was daar nog niet. En gewoon de verhalen die uit ziekenhuizen in zuidelijk Nederland kwamen, bijna oorlogsgebied waar ze middenin zaten, en die angst dat dat op hun afkwam terwijl ze nog steeds op dat moment de beste zorg probeerden te verlenen. Dat is mij, van dat bezoek specifiek, het meeste bijgebleven.

EDWIN EVERS

Corona heeft ook veel tegenstellingen natuurlijk aan het licht gebracht in het land. Hoe heeft u daar naar gekeken? Ik bedoel, uw rol als Koning is natuurlijk om te verbinden. Het leek wel alsof mensen steeds verder door die corona uit elkaar gespeeld werden.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Ik denk dat het met name bestaande tegenstellingen vergroot en verscherpt heeft. En als je dan niet optimaal kunt functioneren door het land in te gaan, en proberen die verbindende rol te spelen, dan doet dat pijn. Je zou graag meer willen doen dat je kan op zo’n moment. Maar je zit maar achter je scherm. En het is redelijk beperkt wat je dan kunt doen.

EDWIN EVERS

Er zat al iets onder, zegt u eigenlijk? Aan tegenstellingen.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Ik denk dat er geen nieuwe tegenstellingen gekomen zijn in corona, maar de bestaande tegenstellingen zijn gewoon verscherpt. De polarisering is sneller gegaan en de verschillen zijn uitvergroot.

EDWIN EVERS

Ik luister ook nog even naar uw kersttoespraak uit 2020. Mag ik daar een stukje uit voorlezen?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Uiteraard.

EDWIN EVERS

‘Misschien bent u moe van opwinding, argwaan en fanatisme. Moe van de manische meningenmachine. Misschien snakt u stilletjes naar een beter onderling begrip, ontspanning, doodgewone vriendelijkheid en denkt u ‘ik ben blijkbaar een buitenbeentje’. Laat me u geruststellen: dat bent u niet. U bent onmisbaar. Ook de zachte stemmen verdienen het om gehoord te worden’. Zou die dit jaar weer in de troonrede kunnen? Dit zelfde stuk.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Ik vrees van wel.

EDWIN EVERS

Ja?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Ik vrees dat nog steeds de maatschappij zo gepolariseerd is dat dit citaat uit de Kersttoespraak prima nog een keer herhaald zou kunnen worden. En het gaat heel langzaam, dat vertrouwen, dat herstel van vertrouwen en herstel van eenheid in het land. Dat gaat tijd kosten. En daar kan ik een bijdrage aan leveren, ik kan het probleem niet oplossen. Maar ik denk dat het besef er wel is in Nederland dat er iets aan die polarisatie gedaan moet worden.

EDWIN EVERS

Hebben we iets geleerd van corona?

KONING WILLEM-ALEXANDER

We hebben denk ik heel veel geleerd van corona. Hoe je als maatschappij toch jezelf anders in kunt richten. Gisteren was ik op bezoek met minister Kuipers bij een zorgcoördinatiecentrum waar we heel veel gehoord hebben over zorg op afstand. Door hulp van ICT kunnen mensen thuis geholpen worden in plaats van, dat komt ook uit corona, omdat mensen niet naar het ziekenhuis durfden, waren ze bereid om zich op afstand te laten helpen. Er zijn ook wel goede dingen die uit corona komen. Maar over het algemeen hebben we toch ook geleerd dat wij als mens niet oppermachtig zijn. Dat een virus, een onzichtbaar virus, ons behoorlijk dwars kan zitten.

EDWIN EVERS

Ik vraag het ook omdat ik ook wel een beetje verbaasd ben over hoe dingen ook weer heel snel normaal worden. Want ik herinner mij tijdens de corona, mensen gingen thuiswerken, en we hadden ineens heel weinig files in Nederland. Toen werd er gezegd ‘nou, dit is wel de oplossing voor het fileprobleem’, om maar eens wat te noemen. Het is nu weer drukker dan ooit, lijkt het wel.

KONING WILLEM-ALEXANDER

De mens is natuurlijk een kuddedier. Thuiswerken werkt zeker voor sommige mensen goed. Maar je moet elkaar wel blijven ontmoeten en blijven zien. Dus honderd procent thuiswerken gaat nooit lukken. Zo zitten mensen niet in elkaar. Bedrijven zoals Philips, waar een heleboel creativiteit in de ontwikkelingsafdelingen plaatsvindt, dat kan alleen als mensen samenkomen. Op afstand ging dat gewoon niet. Dus het gewone werk gaat door. Maar de mens moet elkaar toch blijven ontmoeten om voortgang te maken.

EDWIN EVERS

Het is ook eigenlijk nu al bijna niet meer voor te stellen hoe dat toen was.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Het is bijna niet meer voor te stellen, maar toevallig hoorde ik onlangs de statistieken van 2022, dat rond Kerst en Oud en Nieuw via metingen in het riool we de hoogste coronabesmetting van het jaar hadden. Dus hoger dan het begin van het jaar toen we in lockdown waren. Maar de ziekenhuisbezetting was het laagste van heel Europa. Dat is toch dankzij vaccinatie en dankzij besmettingen, dankzij de manier waarop we in kortere tijd samengewerkt hebben, en ook ontzettend dankbaar moeten zijn dat de wetenschap in staat is geweest om binnen korte tijd een werkend vaccin te ontwikkelen. Ik kan mij nog herinneren aan het begin van corona zeiden ze ‘dat kan gemiddeld acht tot tien jaar duren voor we een werkend vaccin hebben’. En binnen twee jaar tijd was er niet alleen een werkend vaccin, maar was de halve wereldbevolking ingeënt. Op zich een technisch en logistiek wonder wat daar verricht is om dit mogelijk te maken.

EDWIN EVERS

Dan 2020, is er nog een puntje om even te bespreken, u kijkt er niet al te vrolijk bij.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Gaat uw gang.

EDWIN EVERS

Wat denkt u waar ik het over wil hebben nog met u?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Ik denk dat het over onze herfstvakantie naar Griekenland gaat.

EDWIN EVERS

Ik werd hiervoor gevraagd, en allereerst ik was bijzonder vereerd, ik vond het natuurlijk fantastisch. Maar het moest natuurlijk gaan over het Koningschap en over uw tien jaar. En daar kijken we natuurlijk op terug. ‘Niet te veel privé’, werd er tegen mij gezegd. En toen heb ik wel gevraagd ‘mogen we het wel over de vakantie in Griekenland hebben’. Begrijpt u dat?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Absoluut. Als u het er niet over zou hebben, dan zou deze podcast niks waard zijn.

EDWIN EVERS

Het waren twee fantastische dagen? Of…

KONING WILLEM-ALEXANDER

Nee. Het was één dag. Maar daar gaat het niet om. Dat is echt denk ik de grootste inschattingsfout die ik ooit gemaakt heb. Ik heb vanaf het begin gezegd, we hebben binnen de Dienst Koninklijk Huis de houding gehad: laat zien wat kan. Dus vanaf het begin van corona proberen zoveel mogelijk naar buiten te gaan. Laten zien wat wel kan ondanks de beperkingen. Dus ik heb ook intern tegen iedereen gezegd de hele tijd ‘we houden alles tegen het licht met de nieuwe beperkingen die er zijn, ook de vakantie naar Griekenland’. Vanaf september heb ik gezegd ‘bekijk het, kan het of kan het niet’. En toen kwam op dinsdagavond de persconferentie van de minister-president waarin hij zei ‘als je op herfstvakantie naar het buitenland gaat, ga naar een land wat geel is en niet wat oranje of rood is’. En natuurlijk veel meer andere beperkingen die toen ingevoerd werden. Toen hebben, mijn staf is bij elkaar gekomen en met de nieuwe beperkingen hebben we de hele agenda weer tegen het licht gehouden, en gezegd ‘ja we zijn zo go-minded altijd, we moeten laten zien wat wel kan’. De grootste fout die wij dus gemaakt hebben, die ik heb gemaakt, ik ben degene die verantwoordelijk daarvoor is, maar die we als totaal als inschatting gemaakt hebben. Het ging niet om de herfstvakantie, het ging niet om het weggaan. Op dinsdagavond werd aangekondigd dat de kroegen gesloten werden, de sportverenigingen gesloten werden. En voor 15-16 miljoen Nederlanders was er geen herfstvakantie in het buitenland. Maar wel een nieuw feit dat ze weer opgesloten zaten thuis en nergens meer heen konden gaan. En die mensen voelden zich in de steek gelaten door mijn vertrek naar Griekenland. En terecht dat ze zich in de steek gelaten voelden. Dus dat had niets te maken met het feit dat ik in Griekenland was of niet, het was dat andere mensen in Nederland niks meer konden doen en ik ging vrolijk naar het buitenland. En dat was fout van mij.

EDWIN EVERS

Ik had in de eerste aflevering die wij opnamen, toen u Koning werd, toe zei u ‘ik moest wennen aan het feit dat ik hier ineens de baas was en dat mensen ineens dingen gingen doen die ik vroeg’. En toen vroeg ik u ‘heeft u mensen om zich heen die tegen u zeggen “Majesteit, dat is geen goed is geen goed idee”, of “Majesteit dat is een slecht plan”’. Kortom, mensen die u een weerwoord bieden. Ik denk dat heel veel mensen zich afvragen: waar waren die mensen toen u naar Griekenland ging?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Omdat het wel kon, het was wel mogelijk om naar Griekenland te gaan…

EDWIN EVERS

Maar waren er geen mensen die de inschatting maakten…

KONING WILLEM-ALEXANDER

Een heleboel mensen hebben later gezegd ‘wat ben ik dom geweest, het spijt mij verschrikkelijk’.

EDWIN EVERS

Maar het gaat erom: waren er mensen die dat op voorhand zeiden?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Nee. Niemand.

EDWIN EVERS

Maar als dan niemand dat zegt, u bent er ook altijd nog zelf. Dan is er iets mis met de antenne van de Koning.

KONING WILLEM-ALEXANDER

De antenne stond afgesteld op wat wel kon. En niet op wat niet kon. En we hebben bijna driekwart jaar op dat moment altijd proberen aan te tonen, met de beperkingen, laat zien wat wel kan. En niet wat niet kan.

EDWIN EVERS

Maar los van wat kan of niet, die antenne is er toch ook om iets aan te voelen?

KONING WILLEM-ALEXANDER

De antenne stond echt gewoon die dinsdagavond na de persconferentie… het is niet zo dat de minister-president zegt van ‘gaan jullie maar niet naar het buitenland’, en tegen mij zegt ‘ga maar wel’. Want dan zou je hem natuurlijk republikein van het jaar moeten maken. Dus dat is niet zo. Hij wist dat ik ging. En het was gewoon intern overal bekend. En we zijn zo go-minded geweest. We hebben altijd gezegd ‘laat zien wat wel kan, ondanks de beperkingen in Nederland’. En zo is dat ontstaan. En het is fout geweest, dat ben ik helemaal met u eens. Want we hebben niet begrepen, niet goed… en ik ben degene die daarvoor verantwoordelijkheid neemt, maar intern niet goed genoeg gezien wat het betekent voor die vijftien miljoen mensen die niet naar het buitenland gingen, of zestien miljoen. Maar die vijftien, zestien miljoen mensen die niet naar het buitenland gingen voor de herfstvakantie, dvoor hun was de kroeg dicht, sportvereniging dicht. Die konden helemaal niets meer. En twee dagen later ging ik wel naar het buitenland.

EDWIN EVERS

Ik zit hier ook niet om te beoordelen of het goed of fout was. Daar gaat het.. Wat ik mij afvroeg is: is er niemand die tegen u gezegd heeft van ‘dit gaat bij mensen in het land niet goed vallen’? Want daar gaat eigenlijk om.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Ik ben het helemaal met u eens. En we hebben daar natuurlijk hele stevige gesprekken gehad intern daarover. Op voorhand, achteraf, dat niemand dit gezien had.

EDWIN EVERS

U kreeg uiteindelijk ook nog weer heel veel waardering omdat u een spijtbetuiging deed op televisie. Best uniek eigenlijk.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Ja maar het was ook een unieke situatie in een uniek jaar. Daar hoop ik er niet al te veel van mee te maken meer verder in de toekomst.

EDWIN EVERS

Nee, dat begrijp ik. Maar u had natuurlijk heel makkelijk kunnen denken ‘ik verschuil mij achter de ministeriele verantwoordelijkheid, ik laat Mark Rutte de ijzers uit het vuur halen’. U koos ervoor om zelf op het bankje te gaan zitten.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Ja. Maar dat was echt een gevoel wat uit mijn hart kwam, wat op dat moment het allerbeste was om te doen. Ik heb in het verleden wel eens meegemaakt dat er andere dingen spelen om je heen waar de buitenwacht dan veel meer aandacht aan geeft dan waar je echt mee bezig bent. Dus ik dacht ‘we moeten hier gewoon nu een streep onder trekken en proberen weer met een schone lei door te gaan’.

EDWIN EVERS

Is dat ook nieuw Koningschap?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Dat is hedendaags Koningschap. Koningschap verandert altijd mee met de tijd. Het is geen voortrekker van vernieuwing. Maar als het stilstaat in het verleden dat is het vrij snel dat het obsoleet wordt.

EDWIN EVERS

Zullen we het weer even gezellig maken?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Heb je Muck in de aanbieding?

EDWIN EVERS

Ja zeker. Ik heb dus inderdaad Muck in de aanbieding. Want Muck stelt de vragen die ik vergeet - en dat zijn er nogal wat. Ze gaan hoofdzakelijk over de taken van de Koning. Wat doet u allemaal? Hoe ziet uw werkdag eruit? Enzovoort. Muck heeft daar een vraag over.

MUCK

Hallo, hallo. Doet ‘ie het? Hallo Koning! Leuk al die vragen van Edwin over corona. Dat doet hij goed. Was u tijdens de pandemie ook niet een beetje klaar om elke week met Rutte over corona te praten? Want u spreekt hem toch wekelijks?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Ik spreek in principe wekelijks met de minister-president. En dan spreken wij over alle dingen die het land aangaan. Natuurlijk, tijdens corona ging dat heel over corona. Maar niet zoveel over de ziekte zelf. Wij zijn historici, geen medici. Dat laten we aan de experts over. Maar de gevolgen van corona zijn natuurlijk zo divers dat het niet altijd hetzelfde gesprek is. En de verschillende maatregelen en internationaal wat er gebeurt, en de economie, de gezondheidszorg, de organisatie daarvan. Allerlei verschillende elementen die zo’n grote rol spelen tijdens een crisis zorgen er wel voor dat het nooit saai wordt om iedere keer over hetzelfde onderwerp te spreken.

EDWIN EVERS

Het wordt ook nooit saai om iedere week met dezelfde minister-president te zitten? Want u heeft al tien jaar lang dezelfde hier elke maandagmiddag zitten.

KONING WILLEM-ALEXANDER

Ik kan u zeggen: er zijn heel veel mensen jaloers op de stabiliteit die wij in Nederland hebben.

EDWIN EVERS

Wat is het doel eigenlijk van dat wekelijkse gesprek?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Het doel is tweeledig. Ten eerste dat de minister-president mij informeert over lopende politieke zaken, over allerlei dingen die... Maar hij kan ook met mij sparren over dingen waar hij mee zit. Hij weet dat het geheim van Noordeinde zorgt dat er nooit wat van naar buiten komt.

EDWIN EVERS

Ja, dat is jammer.

KONING WILLEM-ALEXANDER

We zijn natuurlijk ook leeftijdsgenoten en we hebben dezelfde studie gedaan. Dus wat dat betreft ziet hij mij misschien ook soms als een sparring partner waar hij tegenaan kan praten. En aan de andere kant hoor ik op mijn bezoeken in het land heel veel verschillende dingen. Ook dingen die minder goed gaan. Dan is dat gesprek met de minister-president ook een kans om boodschappen uit het land die misschien niet rechtstreeks naar het torentje komen, via mij daar wel heen te geleiden.

EDWIN EVERS

Is het alleen de minister-president die hier komt? Of spreekt u ook nog met fractievoorzitters? Of…

KONING WILLEM-ALEXANDER

Ik spreek alle fractievoorzitters. In ieder geval na de verkiezingen. Ook als er nieuwe fractievoorzitters gekozen worden zoals onlangs na het aftreden van de heer Segers, mevrouw Bikker ook op het paleis is langs geweest. Ik spreek vakministers. Ik denk dat dat ook wel nieuw is dat ik gewoon als er speciale punten zijn het niet altijd via de minister-president doe. Dat is ook wel de stijl van deze minister-president, van ja, bespreek het dan met de minister zelf in plaats van dat ik het met de minister bespreek. En als de minister het er over eens is, dan is het goed. Dat denkt de ministeriele verantwoordelijkheid af. Dus dat is praktisch. Gewoon rechtstreeks in plaats van via de minister-president.

EDWIN EVERS

We zijn er volgens mij door, door 2020. Of heeft u zelf nog?

KONING WILLEM-ALEXANDER

Ik denk dat het een beladen jaar was waar veel meer over te zeggen was, maar ik denk dat de belangrijkste punten wel aan de orde zijn geweest.

EDWIN EVERS

Dan dank ik u.