Podcast 'Door de ogen van de Koning' - aflevering 7

PODCAST DOOR DE OGEN VAN DE KONING – AFLEVERING 7

2019 – 75 jaar Vrijheid: ‘Op dat moment kon ik daarmee in het reine komen’

EDWIN EVERS
Het is precies tien jaar geleden dat Koning Willem-Alexander werd ingehuldigd. Van Prins van Oranje werd hij op 30 april 2013 Koning. Hoe beleefde hij die periode van toen tot nu? In tien afleveringen blikken we terug op tien jaar Koningschap vanuit zijn werkkamer in Paleis Huis ten Bosch. Ik ben Edwin Evers en je luistert naar de podcast Door de ogen van de Koning. 

EDWIN EVERS
Majesteit, 2019. Goedemorgen.

KONING WILLEM-ALEXANDER
Weer een jaar. 

EDWIN EVERS
Ja, we vliegen erdoorheen, maar wij hebben ondertussen wel, ik weet niet of u er al klaar mee bent, dan moet u het zeggen, maar wij hebben ondertussen al zo’n beetje het langste interview wat u ooit gegeven heeft, alles bij elkaar opgeteld. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Daar komt het wel op neer uiteindelijk. En dat is denk ik het mooie van de podcast, dat je op deze manier toch rustig wat langer over bepaalde onderwerpen kan spreken…

EDWIN EVERS
Ja.

KONING WILLEM-ALEXANDER
…zonder dat het binnen een half uur of driekwartier allemaal afgehandeld moet zijn. 

EDWIN EVERS
Ja, dus u vindt het nog steeds leuk, we kunnen door?

KONING WILLEM-ALEXANDER
We kunnen absoluut door. 

EDWIN EVERS
We kunnen door. Oké, dan gaan we door met 2019. 

VOICE-OVER
2019 was het jaar waarin Nederland eindelijk weer eens het Songfestival won met Duncan Lawrence en zijn liedje Arcade. De Koning gaf een toespraak voor de VN ter gelegenheid van 75 jaar vrijheid in het westen en bracht een werkbezoek aan het radiohuis van de NPO. In 2019 maken de moord op advocaat Derk Wiersum en de tramaanslag in Utrecht veel los. Ook het klimaat speelt een hoofdrol. Greta Thunberg geeft haar beroemde How Dare You-speech. En beelden van de brandende Notre Dame-kathedraal in Parijs gaan de hele wereld over. 

EDWIN EVERS
Waar gaan uw gedachten als eerste naar uit als u dit zo hoort? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Nou, ik denk toch wel naar het begin van de hele viering van 75 jaar bevrijding. Het begin in Terneuzen, de Slag om de Schelde. Vaak een vergeten element van de bevrijding van Nederland, maar wel helemaal het begin. En in Terneuzen een mooie herdenking gehad, samen met de Koning en Koningin van België. Want het ging natuurlijk over het belang van Antwerpen als haven om de geallieerden te bevoorraden in de opmars richting Nazi-Duitsland. Dat was een heel duidelijke Nederlands-Belgische herdenking. Maar we zitten natuurlijk nu op dit moment met een verschrikkelijke oorlog hier vlakbij, in Oekraïne. En dan is het des te belangrijker om 75 jaar, inmiddels bijna 80 jaar, vrijheid, veiligheid en vrede te gedenken en te vieren. En ook stil te blijven staan bij wat voor offers er gebracht zijn door mensen om die vrijheid voor ons te bevechten. En hoe belangrijk het is dus ook daar altijd aan te blijven werken. 

EDWIN EVERS
En hoe is dat om die mensen te ontmoeten die ons bevrijd hebben, waarvan er natuurlijk steeds minder zijn die dat kunnen navertellen?

KONING WILLEM-ALEXANDER
Dat is heel bijzonder, want zij vinden het natuurlijk ook prachtig. Zij zien het ook, op dat moment deden wij gewoon waar wij voor opgeroepen of gevraagd werden. En sommigen hebben zich vrijwillig gemeld. Om allerlei redenen zijn natuurlijk mensen het leger ingegaan of bij Defensie gaan werken. En uiteindelijk hebben ze een bijdrage geleverd aan de bevrijding van Nederland en van Europa. Dus ik vind het ook fantastisch dat wij daar nog zoveel aandacht aan besteden. Het andere element wat daar zijdelings mee te maken heeft, wat Nederland uniek doet, is het adopteren van graven in Margraten. Dat vinden de Amerikanen iets fantastisch, dat daar wachtlijsten zijn van gezinnen en mensen om een graf te adopteren. Dus die erkenning van wat er bijna tachtig jaar geleden gebeurd is om Nederland te bevrijden, dat wordt in het buitenland zeer gewaardeerd. 

EDWIN EVERS
Het was een start van 75 jaar herdenking. We gaan daar straks nog wat uitgebreider op in. Het Songfestival. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja, prachtig natuurlijk.

EDWIN EVERS
Het was even geleden daarvoor. Dinge-dong. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
75, dat was een hele tijd geleden. Wat Duncan Lawrence daar teweeg heeft gebracht met een liedje wat hij natuurlijk zelf gemaakt heeft, is echt fantastisch geweest. Het samenbindende effect wat hij daarmee gecreëerd heeft in Nederland en de trots van Nederland op wat hij gepresteerd heeft bij het Songfestival, is toch heel bijzonder te noemen.

EDWIN EVERS
Dat is ook weer goed voor Nederland, want we hangen dat heel vaak aan sporters. We hebben het al in eerdere afleveringen erover gehad. Cruijff, Van Basten, Gullit, het zijn namen die iedereen natuurlijk kent. Maar we hebben natuurlijk ook heel veel goede muziek. Duncan Lawrence nu, maar al onze dj’s zijn natuurlijk…

KONING WILLEM-ALEXANDER
Wereldberoemd.

EDWIN EVERS
…wereldberoemd.

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja. 

EDWIN EVERS
In 2019 bent u ook verhuisd. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Dat klopt, ja. We zijn begin 2019 op Huis ten Bosch gaan wonen, na vele jaren van plannen en verbouwen uiteindelijk hier komen wonen. Het was een heel bijzonder moment. Mijn kinderen hebben we vanaf het begin heel erg nauw betrokken bij ook de inrichting van het gedeelte waar wij zelf wonen. Hun eigen kamers en alles. Ik kan mijn herinnering, van Drakensteyn naar Huis ten Bosch, herinneren in 1981. Dat vond ik best wel traumatisch. Het was de gezelligheid van Drakensteyn waar we met het gezin leefden en in één keer moesten we naar Den Haag, andere school, alles was ineens anders. Ik dacht dat gaan we met onze kinderen ook beleven. Maar het was één groot feest. We kwamen hier binnen en ze hebben nooit meer teruggekeken. Ze zijn nooit meer terug geweest op de Eikenhorst.

EDWIN EVERS
En hoe kwam dat? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Omdat ze hier veel dichter bij school waren. Ze konden van hieruit rechtstreeks de stad in fietsen. De vrijheid die ze hadden. Amalia moest vanaf Eikenhorst twaalf kilometer fietsen. Van die eerste vijf kilometer alleen en de laatste vijf kilometer ’s middags ook weer alleen terug. Voordat ze überhaupt met vriendinnen samen ging fietsen. En dat je hier vlakbij school zat, vlakbij de stad. Die vrijheid die ze hadden was gewoon toch heel bijzonder. En een prachtige plek om samen te wonen, een prachtig huis, prachtige tuin. Echt genieten met elkaar hier. Dus, nee, het is een heel positief moment geweest. Ook in ons privéleven. 

EDWIN EVERS
Maar heb je überhaupt als Koning weleens een moment voor jezelf? Want er werken hier zoveel mensen. Dan denk ik, ik zou er helemaal gek van worden, de hele dag al die mensen om me heen. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Nou, in principe proberen we ’s avonds en in de weekenden zo min mogelijk mensen om ons heen te hebben. Als het niet nodig is, dan proberen we het allemaal zelf te doen. Dat is ook echt luxe om gewoon eens geen mensen om je heen te hebben. 

EDWIN EVERS
Dat is luxe? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Dat is luxe. 

EDWIN EVERS
Maar heeft de Koning wel eens een snipperdag? Een vrije dag? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Nou, nooit vrij, hij is altijd Koning, maar het is ook wel eens heerlijk om gewoon alleen met je gezin te zijn en geen mensen om je heen te hebben.

EDWIN EVERS
Nee. Een van de dingen ook in het overzicht: uw toespraak voor de Verenigde Naties, 2019, New York. Die was bijzonder. Wat weet u daarvan? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Dat was in het kader van 75 jaar. Het was de 74ste Algemene Vergadering, maar het begin van het jaar dat we 75 jaar vrede, veiligheid en voorspoed in ons deel van de wereld hebben meegemaakt. De Verenigde Naties hebben natuurlijk een hele belangrijke rol gespeeld. Ze zijn meteen na de Tweede Wereldoorlog opgericht en waren dus ook in hun 75ste jaar. En in dat kader was mijn toespraak daar voor de Verenigde Naties. Het was een heel bijzonder moment. Het was niet mijn eerste toespraak bij de Algemene Vergadering. Eén keer eerder mocht ik spreken namens de Nederlandse regering toen wij kandidaat waren voor de Veiligheidsraad. En daar heb ik ook die kandidatuur mogen ondersteunen. Dus die spanning was er wel een beetje af, maar het is natuurlijk altijd wel een heel bijzonder moment dat je op dat niveau bij de Verenigde Naties, op de Algemene Vergadering, gewoon de wereld mag toespreken.

EDWIN EVERS
Want u heeft daar nog een prijs voor gekregen ook? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Daar heb ik ook een prijs voor gekregen. Daar was ik zeer verrast en zeer blij mee. 

EDWIN EVERS
Want waar was die voor? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Die was voor mijn ondersteuning voor de LHBTI-gemeenschap en voor de manier waarop wij proberen zo inclusief mogelijk te zijn in Nederland. Waar we ook zeggen van ja, we zijn niet perfect, maar we proberen er wel alles aan te doen om iedereen erbij te betrekken. Om echt een inclusieve samenleving te zijn. 

EDWIN EVERS
En is dat dan, zo'n speech, schrijft u die helemaal zelf? Of zitten daar elementen in, kunt u daar zelf elementen in brengen?

KONING WILLEM-ALEXANDER
Je kan het eigenlijk een beetje vergelijken met een troonrede op wereldniveau, want je spreekt toch namens de Nederlandse regering. Maar het is niet zo formeel wat dat betreft. Dus ik heb wel de kans om eigen elementen in te brengen. In 2019 heb ik de kans gehad ook om daar een element over de doodstaf in te brengen waar ik dus een verklaard tegenstander van ben. Dat is niet zo moeilijk. Maar ook waarom ik dat ben. Want kijk, de mens is niet onfeilbaar. Een recht wordt gesproken door mensen. En daarop kan je in beroep gaan, omdat de eerste rechter een fout gemaakt kan hebben. Ook al hebben wij in ons systeem van de rechtsstaat dat de rechter altijd gelijk heeft, je kunt altijd in beroep gaan, want er kan toch altijd een fout gemaakt zijn of er kunnen andere dingen bij komen. Dus de mens is nooit onfeilbaar. Het kan ook zo zijn dat ons juridisch systeem niet onfeilbaar is. Dus je mag nooit een onherroepelijke straf geven. Want iemand kan uiteindelijk blijken onschuldig te zijn. Ondanks dat alles de andere kant op gewezen heeft. En dus buiten het onmenselijke van de doodstaf, vind ik het ook binnen het juridische systeem niet kloppen om een onherroepelijke straf te geven. En dat heb ik toen ook kunnen zetten in die speech voor de Verenigde Naties. 

EDWIN EVERS
Dat heeft u zelf toegevoegd?

KONING WILLEM-ALEXANDER 
Dat heb ik zelf toegevoegd. Het heeft niet heel veel tractie gekregen moet ik zeggen, niet heel veel mensen die daar…

EDWIN EVERS
Nou maar we zitten nu… Goed dat we het er nu over hebben. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja maar daarom is het ook wel leuk om toch terug te kijken, van zet je zelf er iets in dan denk je van dat gaat echt aandacht krijgen. 

EDWIN EVERS
En dan krijgt het geen aandacht? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Dat krijgt het nauwelijks aandacht, maar ja goed…

EDWIN EVERS
Maar gaat dat dan nog in overleg dat u dat…? Want het is natuurlijk best wel een ding. Want er zijn natuurlijk ook landen waar ze daar heel anders over denken.

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja, maar dat is ook weer ministeriële verantwoordelijkheid. Het hoeft niet regeringsbeleid te zijn. Of kabinetsbeleid te zijn. Maar het moet verdedigbaar zijn in de Tweede Kamer. En ik denk dat dit vrij makkelijk verdedigbaar is. 

EDWIN EVERS
Misschien krijgt het nu alsnog de aandacht. 
Ja het is tijd voor, laat ik zeggen, de blik van buitenaf. Het Koningschap door de ogen van iemand anders. In dit geval Gerdi Verbeet. Nadat ze elf jaar lang Tweede Kamervoorzitter was, is ze voorzitter geweest van het Nationaal Comité 4 en 5 mei, waardoor ze ook aan het roer stond van de herdenking van 75 jaar vrijheid. 

GERDI VERBEET
Ik ben Gerdi Verbeet. Als voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei, was ik bij de start in Terneuzen van de viering van 75 jaar vrijheid. Het was ontroerend om te zien hoe de Koning de hoogbejaarde bevrijders van de geallieerden landen omhelsde en zo onze dankbaarheid voor hun moed overbracht. En natuurlijk staat ook zijn bewogen toespraak op 4 mei, op die lege Dam, in mijn geheugen gegrift. Majesteit, wat maakte op u de meeste indruk? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Nou, allereerst natuurlijk heel bijzonder om te constateren dat die viering van 75 jaar vrijheid uiteindelijk onvrij eindigde, maar dat was wel onze eigen keuze. Want op een gegeven moment overkwam Covid ons. Gedurende dit herdenkingsjaar, wat eind augustus begon en door zou lopen tot in 2020. En tijdens 75 jaar vrijheidsherdenking werden we ineens onvrij, vanwege een pandemie. Dat was wel heel bijzonder als tegenstelling eigenlijk. We vierden 75 jaar vrijheid en bevrijding van een bezetter waar we tegen onze keuze door bezet werden en we vierden dat in een onvrije situatie uit eigen keuze.

EDWIN EVERS
Ja, waar uiteraard niet iedereen het mee eens was, maar we vochten ook weer tegen een andere onzichtbare vijand. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Tegen een andere onzichtbare vijand, waarvan we wisten: alleen maar door weer terug te gaan naar een onvrije situatie, konden we die vijand bestrijden: het virus. Dat vond ik eigenlijk wel als over het geheel een hele bizarre samenloop van omstandigheden. Maar dat leidde natuurlijk wel weer tot in 2020 op 4 mei, op de Dam, zo'n unieke sfeer, dat je daar met een paar mensen staat. En dat terwijl ik al gevraagd was vóór de pandemie om op 4 mei daar te spreken. Dat was niet daaraan gekoppeld, maar het resultaat was wel heel bijzonder daardoor. 

EDWIN EVERS
Dat vonden ook heel veel mensen, dus dat was ook heel persoonlijk. Hoe heeft u dat zelf ervaren? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ik heb tijdens de jaren daarvoor verschillende toespraken gezien. Eberhard van der Laan, generaal van Uhm, anderen. En daaruit altijd meegenomen dat er ook echt een persoonlijk element in moest zitten. Dus dat heb ik er ook in proberen te brengen en dat is denk ik wel gelukt. Het is iets waar ik altijd mee geworsteld had, de geschiedenis van mijn familie ten opzichte van de holocaust. Ik heb ooit een tentoonstelling geopend, ‘Joden in Nederland en het Huis van Oranje’, en dat was allemaal fantastisch. Eeuwenlang dankbaarheid, hoe we weer opgevangen zijn vanaf... Maar altijd weer die Tweede Wereldoorlog die erbij kwam. En in begin 2020 was ik in Tel Aviv, in het bejaardenhuis Beth Juliana, waar ook Holocaust- en Auschwitzoverlevers wonen en daar werd het me nog een keer heel duidelijk gemaakt. Altijd dat moment. Ik dacht: nu is mijn kans om het persoonlijke element van de familie, waar ik zelf al zo lang mee worstel, om daar gewoon mee naar buiten te komen. En te zeggen van ja, het was gewoon niet goed, dat ondanks dat men wist wat er gebeurde, dat het niet in de toespraken van Radio van Oranje naar voren is gebracht, dat er toch gezwegen werd. Terwijl het bekend was, zeker later in de oorlog, wat er gaande was. Niet in detail, maar men wist dat er vernietigingskampen waren, men wist dat de Joden vermoord werden en het is toch niet... Er is niet op tijd gewaarschuwd. En daar had mijn overgrootmoeder een andere rol kunnen spelen. En ik denk voor mijzelf, het is iets waar ik altijd mee geworsteld had en op dat moment kon ik daarmee in het reine komen. En zeker op zo'n lege Dam op dat moment, maakt het natuurlijk heel speciaal. 

EDWIN EVERS
Ja, die setting was natuurlijk heel bijzonder. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja. En een ander persoonlijk element van de toespraak op de Dam was natuurlijk herinnering aan mijn ontmoeting met Jules Schelvis. Op een gegeven moment was er een muzikaal begeleid verhaal, over het transport naar Sobibor. En waar zijn familie bij omgekomen is. Het was zo'n bijzondere man en om die ervaring te kunnen delen weer, die ik met hem heb gehad, op zo'n moment op de Dam, met anderen. En inderdaad ook gewoon te waarschuwen dat de Holocaust niet iets is van vernietigingskampen. Nee, het begint inderdaad met dat ene bordje ‘Verboden voor Joden’ in het Vondelpark. Daar begint het al. Dus als je daar begint met discrimineren, daar begint met mensen uit te sluiten, kan dat uiteindelijk leiden tot Auschwitz. Tot Sobibor. En daar moeten we altijd voor blijven waken. 

EDWIN EVERS
2019 vieren we 75 jaar vrijheid. En dan komen we bij de krijgsmacht waar we van alles van vonden de afgelopen jaren, er moest bezuinigd worden. En nu blijkt dat we ze ook ineens heel hard nodig hebben. Er is een hechte band altijd geweest tussen de krijgsmacht en het Koningshuis. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja er is altijd een hechte band geweest en die is, Koningin Wilhelmina, eigenlijk als achttienjarige, is een van de belangrijkste pijlers van haar Koningschap al, was de band met de krijgsmacht en die heeft ze eigenlijk haar hele leven gehouden. Gedurende de oorlog ook heel belangrijk geweest. En daarna mijn grootvader een belangrijke rol gespeeld. Ikzelf heb een fantastische diensttijd gehad. Ik was achttien jaar toen ik mocht dienen bij de marine. Ik zeg altijd: er zijn een heleboel dingen die ik misschien anders zou doen, misschien nog zou heroverwegen, weet ik veel, maar één ding wat ik onmiddellijk weer zou doen, is mijn diensttijd. 

EDWIN EVERS
Want? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Allereerst gewoon met een club kerels bij elkaar, toen waren er geen vrouwen in dienst, maar een club kerels bij elkaar, waar je in je opleiding echt hard onder handen wordt genomen en je leert elkaar door en door kennen. En je bent gewoon van elkaar afhankelijk. Als iemand er doorheen zit, dan is er altijd weer iemand die je oppikt. En dat doe je bij elkaar. We zaten met een club van vijftien mensen, we zien elkaar nog steeds elk jaar. Het is gewoon een hele hechte club geworden ondanks de totaal verschillende achtergronden en alle verschillende beroepen, komen we één keer per jaar minimaal bij elkaar en dat is nog steeds echt een hechte club. 

EDWIN EVERS
Maar even, we hebben geen beeld van wat er gebeurt bij de marine. Wat…?

KONING WILLEM-ALEXANDER
Nou ja, tijdens je opleiding heb je natuurlijk, behalve de inhoudelijke lessen over navigatie en commandowapensystemen en ook gewoon basis militaire vaardigheden, schieten, stormbaan, alles, heb je ook bivak op Texel waar je met kettingen sjouwt vijftien kilometer. En een boot op je hoofd vijftien kilometer en dat soort dingen. Dus je moet gewoon, echt ook fysiek hard aangepakt wordt. En het mooie is, iedereen zit er wel een keer doorheen. En als je elkaar niet helpt dan lukt het gewoon niet. En dat vond ik het mooie ervan. Maar het andere. Als ik eenmaal aan boord van een schip zat, als wachtsofficier op de brug, je bent achttien jaar en je vaart rond met een schip met driehonderd mensen, en je hebt verantwoordelijkheid voor de veiligheid van het schip. En natuurlijk zit ook beneden de commandocentrale, er zitten commandocentrale-officieren, die het hele gevechtsbeeld in de gaten houden en andere dingen controleren. Maar je hebt zo'n verantwoordelijkheid. Die kan je nergens anders terugkrijgen. Dat is echt gewoon nog iets, dat is voor mij ook heel erg goedvormend geweest voor de rest van mijn leven: mijn diensttijd bij de marine. En een ander mooi moment in het jaar, dat niet onvermeld mag blijven, denk ik, is Veteranendag. In de afgelopen tien-vijftien jaar, is het beeld van een veteraan echt verschoven van iemand die nog in de Tweede Wereldoorlog gevochten heeft, tot mensen die gevochten hebben, namens Nederland, niet alleen gevochten hebben, maar ook opgetreden hebben namens Nederland, in het buitenland, om vrede en vrijheid terug te brengen. Wij hebben dat zelf meegemaakt natuurlijk in de Tweede Wereldoorlog, dat we bezet zijn geweest. Andere landen hebben ons bevrijd. En het is nu ook een plicht van Nederland om in andere landen vrede en vrijheid te bevorderen. En daar is onze krijgsmacht heel belangrijk in. En de mensen die daarin optreden, zijn onze veteranen. En moeten ook weer, kunnen geëerd worden tijdens Veteranendag. 

EDWIN EVERS
Ja, nou zien we u natuurlijk ook nog wel eens in zo'n prachtig uniform. Maar u mag geen actief dienend militair meer zijn nu. Dat klopt toch? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja, in tegenstelling tot andere monarchieën, ben ik niet de opperbevelhebber. Het opperbevel ligt bij de regering. Het collectief. En als lid van de regering, mag je ook geen actief dienend militair zijn. Daarom heb ik ook mijn... ben ik gestopt met het zijn van actief dienend militair in 2013. Als je meer dan vijfentwintig jaar actief dienend militair bent geweest, dan heb je het recht om altijd je uniform te dragen, dus daarom mag ik nog wel een uniform dragen. Maar ik ben geen actief dienend militair meer. Maar dat geeft wel een mooie kans om een hele bijzondere band te blijven houden met de krijgsmacht. Door bezoeken in het veld, ook aan staven en alles te blijven doen. 

EDWIN EVERS
En dan toch dat uniform aan te doen ook?

KONING WILLEM-ALEXANDER
En dan toch een uniform aan te doen. 

EWDIN EVERS
Dat vinden ze natuurlijk fantastisch?

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja maar het leuke is, ik heb dus geen rang of stand.

EDWIN EVERS 
Nee, want dat wou ik ook vragen…

KONING WILLEM-ALEXANDER
En het leuke daarvan vind ik: met mijn uniform ben ik lager in rang dan de laagste soldaat en hoger dan de hoogste generaal. 

EDWIN EVERS
En toch… 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Eigenlijk niks. Dus je hebt geen militaire verhouding, en dus ook geen machtsverhouding, als je met die mensen in het veld bent en dat is het leuke ervan.

EDWIN EVERS
Maar er hangt toch wel van alles op de jas. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja. 

EDWIN EVERS
Want heel veel mensen vragen zich af: wat is dat allemaal? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ik heb natuurlijk meerdere onderscheidingen gekregen, gewoon omdat ik in mijn positie zit. En ik binnen bepaalde orders ook een bepaalde functie vervul. En dus bij de Nederlandse Leeuw en ook bij de Willems-Orde. Dus ja die hangen daar ook. Maar de enige die ik echt verdiend heb, is uiteindelijk het Elfstedenkruis en die hangt er tegenwoordig ook bij. Ja, dat is ook wel een mooie anekdote van mijn vader die ooit een keer... Hij moest in zijn rokkostuum, en dat moest met alle toeters en bellen enzovoort, en toen is hij aangekomen en had hij alleen zijn Vierdaagse Kruis opgespeld. En toen zei hij tegen al die mensen die er liepen, met eindeloze onderscheidingen, ‘maar deze heb ik wel echt zelf verdiend’.

EDWIN EVERS
En zo voelt u dat ook? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
En uiteindelijk ben ik blij dat het Elfstedenkruis er ook bij hangt, daar heb ik echt voor gewerkt. 

EDWIN EVERS
Ja we zijn toegekomen aan de vraag van Muck, want niet iedereen heeft even scherp in de gaten wat de Koning eigenlijk precies doet, wat zijn taken zijn, hoe zijn werkdag eruitziet. En Muck heeft ook een vraag. En dat is voor mij ook prettig om te weten, dat er iemand is die nog een klein beetje journalistiek aan dit gesprek toevoegt. Muck, wat is je vraag? 

MUCK
Hallo, hallo, doet hij het? Hoi Koning. Ik wil vandaag even geen Koning zijn, maar graag ridder. Wat moet ik doen om tot ridder geslagen te worden?

KONING WILLEM-ALEXANDER
De enige ridders die wij in de 21e eeuw nog kennen, zijn eigenlijk ridders Militaire Willems-Orde, de hoogste onderscheiding die wij kennen, voor moed, beleid en trouw. En dan moet je op al die drie fronten echt iets heel bijzonders uitgevoerd hebben. Op dit moment zijn er drie ridders die op grond van moed, beleid en trouw in Afghanistan echt gewoon heel bijzondere dingen gedaan hebben, en zijn die geslagen tot ridder Militaire Willems-Orde. Vroeger natuurlijk, in tijden van Tweede Wereldoorlog, waren er natuurlijk veel meer, die zijn inmiddels allemaal overleden. Het zijn altijd hele bijzondere mensen die hele bijzondere dingen gedaan hebben. Dus Muck: moed, beleid en trouw, op alle drie de fronten iets heel bijzonders doen.

EDWIN EVERS
Wie wijst de Willems-Orde toe eigenlijk, doet het ministerie van Defensie dat?

KONING WILLEM-ALEXANDER
Er wordt een aanvraag ingediend bij het kapittel, dan wordt heel grondig onderzoek gedaan, dan worden echt allerlei mensen geïnterviewd en wordt er allerlei feitenonderzoek gedaan wat er allemaal precies gebeurd is en of dat inderdaad tot die drie punten leidt. En dan kan iemand voorgedragen worden voor de Militaire Willems-Orde. 

EDWIN EVERS
Er zijn meer Ordes he, want dit is dan de Militaire Orde, maar er zijn ook de Huisorden. Wat is dat precies?

KONING WILLEM-ALEXANDER
De Huisorde is een onderscheiding die gekoppeld is aan het Koninklijk Huis, die mag ik uitreiken aan mensen die maatschappelijk een belangrijke rol gespeeld hebben maar ook daarbij een belangrijke rol vervullen richting de familie op de een of andere manier. 

EDWIN EVERS
En die bepaalt u zelf? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Die bepaal ik echt zelf, ja. 

EDWIN EVERS
En worden veel van die Huisorden uitgereikt op jaarbasis?

KONING WILLEM-ALEXANDER
Huisordes: twee, één of twee per jaar. 

EDWIN EVERS
Oe, dat is heel uniek. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Die ik zelf uitreik, er zijn ook nog mensen die langere tijd in dienst zijn geweest bij Dienst Koninklijk Huis, die kunnen hem ook krijgen, maar inderdaad, mensen van buiten, dat zijn er één of twee per jaar. 

EDWIN EVERS
Ik denk dat we de Huisorde hier ook maar weer eens moeten herstellen, ik zal u met rust laten en ik kom graag terug voor 2020. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Als er dan orde in huis is, dan is het goed.

EDWIN EVERS
Daar ga ik van uit. Dank u wel voor dit moment in ieder geval.