Podcast 'Door de ogen van de Koning' - aflevering 4

PODCAST DOOR DE OGEN VAN DE KONING - AFLEVERING 4
2016 – Inclusiviteit: ‘We moeten er op blijven wijzen dat iedereen in dit land dezelfde rechten én plichten heeft’

EDWIN EVERS
Het is precies tien jaar geleden dat Koning Willem-Alexander werd ingehuldigd. Van Prins van Oranje werd hij op 30 april 2013 Koning. Hoe beleefde hij die periode van toen tot nu? In tien afleveringen blikken we terug op tien jaar Koningschap, vanuit zijn werkkamer in Paleis Huis ten Bosch. Ik ben Edwin Evers en je luistert naar de podcast Door de ogen van de Koning. 

We zijn weer begonnen. We zitten in 2016. Nou, we zitten nog in uw werkkamer eigenlijk. De vorige keer dat ik hier weg reed, toen stond er een hele batterij motoren voor de deur. Dus ik dacht: fijn, ik krijg even een uitgeleide zodat ik snel de stad uitkom. Maar er was een ambassadeur hier op bezoek. Want u woont hier, maar u werkt hier ook.

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ik woon hier, ik werk hier ook. In dit geval was het een afscheid van de Japanse ambassadeur, die… Als een ambassadeur langer dan twee jaar in Nederland is geweest, dan ontvang ik ze daarna op afscheidsaudiëntie. En dan is het altijd heel leuk om te horen hoe ze Nederland hebben beleefd. Wie ze hebben leren kennen, wat ze allemaal gezien hebben. En ja, iedere ambassadeur pakt zijn tijd anders aan in Nederland en dan is het wel heel leuk om toch even terug te koppelen aan het eind van zo'n periode. 

EDWIN EVERS
En had hij het leuk gehad?

KONING WILLEM-ALEXANDER
Hij had het heel leuk gehad. In dit geval was het een heel bijzondere ambassadeur, want hij is getrouwd met een Nederlandse vrouw die op een gegeven moment naar Japan verhuisd is. En dus als ambassadeursvrouw hier terugkwam. Als Japanse ambassadeur met een Nederlandse vrouw had hij toch een andere band met Nederland dan andere ambassadeurs. En zeker gedurende corona, dat ze niet door Europa konden reizen, hebben ze heel veel van Nederland gezien en hij heeft echt het land van zijn vrouw ook leren kennen. Dus op zich een extra dimensie aan zijn ambassadeurschap. 

EDWIN EVERS
Ja, leuk. We gaan door met het jaar 2016. En daar is weer van alles gebeurd. 

VOICE-OVER
In 2016 bereikte Nederland het aantal van 17 miljoen inwoners en haalden we 19 medailles op de Olympische Spelen in Rio de Janeiro. De Amerikanen kiezen voor Trump, de Britten voor een Brexit. De oer-Hollandse V&D wordt failliet verklaard en het COC viert het 70-jarig bestaan. De Koning brengt een staatsbezoek aan Frankrijk na de aanslagen in Parijs en hij spreekt het Europees parlement toe. David Bowie, George Michael, Prince en Johan Cruijff overlijden. En de jeugd is in de ban van Pokémon Go. 

EDWIN EVERS
Nou, dat is nogal een jaar. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Daar zijn heel veel verschillende dingen gebeurd. 

EDWIN EVERS
Ja, heel veel verschillende dingen. Wat pikt u er nou meteen uit? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Het staatsbezoek aan Frankrijk vond ik een heel indrukwekkend staatsbezoek. Het was natuurlijk al gepland en toen kwamen de aanslagen onder andere in Bataclan en verschillende horecagelegenheden in de stad, en als je dan met de nabestaanden daar spreekt in die stad, de stad is echt nog in shock. Dat zijn van die momenten die je nooit vergeet in je leven. 

EDWIN EVERS
En het overlijden van Johan Cruijff. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja, ik denk dat iedereen nog wel weet waar hij was toen hij dat hoorde. 

EDWIN EVERS
Waar was u?

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ik zat in de auto toen ik het hoorde. 

EDWIN EVERS
De kans dat u in de auto zit is vrij groot want u reist nogal wat af. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Die is vrij groot, maar mijn voetbalhart begon ooit toen ik met een oude vriend van mijn grootvader, die nam me mee naar Ajax en Cruijff beloofde gewoon in de pauze, toen ik hem daar zag als klein kind, van ‘ik zal naar je zwaaien vlak voordat ik een doelpunt scoor’. Daar is mijn liefde voor Ajax ontstaan. Ik moet op alle vlakken neutraal zijn in het leven, behalve bij voetbal. 

EDWIN EVERS
En ik weet vanuit mijn radioverleden dat er een paar dingen zijn waar je voorzichtig mee moet zijn: politiek, geloof en voetbal. Maar u durft het gewoon aan?

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ik durf het gewoon aan en dat is dankzij Cruijff. 

EDWIN EVERS
En zwaaide hij?

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja, en hij scoorde.

EDWIN EVERS
En welke wedstrijd was het, weet u dat nog? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Dat weet ik niet.

EDWIN EVERS
Er zijn van die mensen die weten al die feiten over voetbal nog. Maar ja goed, een legende. Hij kwam zelfs aan bod in uw toespraak, want die kwam hier ook nog even te sprake. U heeft gesproken voor het Europees Parlement. Toen werd Johan Cruijff nog even genoemd, als een van de dingen waar wij in Nederland trots op moeten zijn. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Nou, absoluut. De grote voetballers zijn de beste ambassadeurs voor hun land. Van Basten, Gullit, Rijkaard, Cruijff. Overal ter wereld waar je komt, kunnen mensen met de meest rare accenten, soms moet je echt wel even uitpluizen wie ze nou bedoelen, maar deze mensen kennen ze allemaal. En een leuke anekdote. Ik heb ooit, ik geloof dat het in 2005 was, de onder-18-jaar WK-finale tussen Nigeria en Argentinië bijgewoond, in Utrecht. En toen heb ik de beker uit mogen reiken aan Messi. En een paar maanden later was ik ergens in Kenia aan de kust. En er kwam een klein jochie naar me toe, die zei ‘ik ken jou’. Waarvan dan? ‘Jij hebt een beker aan Messi uitgereikt’. 

EDWIN EVERS
Nee. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja, dat is zo bijzonder om te zien wat een invloed grote sportlui hebben op de rest van de wereld, wat een positieve invloed ze kunnen hebben. 

EDWIN EVERS
Messi heeft onlangs ook nog een beker gewonnen. Daar was u zeker minder blij mee. Ik ken wel iemand die er misschien wel blij mee was. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Nee, we hebben intern vóórr ons huwelijk al de afspraak gemaakt dat als Nederland tegen Argentinië speelt… Mijn vrouw is Nederlands, dus ze is de Koningin van Nederland. Dus dan is ze altijd voor Nederland. Maar ik heb wel daartegenover gezet dat als Argentinië speelt en het niet tegen Nederland is, dan ben ik altijd voor Argentinië. Dus uiteindelijk, toen de finale was tussen Frankrijk en Argentinië, was ik natuurlijk voor Argentinië. En heel blij dat Messi toen ook die beker eindelijk in zijn handen mocht hebben.

EDWIN EVERS
Hij had hem wel verdiend. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Hij had hem echt verdiend. 

EDWIN EVERS
Dus er zijn afspraken gemaakt om de lieve vrede te bewaren op het sportgebied. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja, en die worden ook heel goed nageleefd. Dus dat is geen probleem. 

EDWIN EVERS
Nog één dingetje even uit dat... Ja, ik zou bijna willen zeggen iets luchtiger, maar dat is het eigenlijk niet want het zijn overlijdens, maar toch wel van iconen: David Bowie, Prince, George Michael. Drie pop-iconen die allemaal in één jaar overlijden. U bent ook een kind van de jaren tachtig. Ik weet van u, heeft u wel eens eerder gezegd, dat u veel naar de radio luisterde. Dus dit moeten voor u ook iconen zijn geweest. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Absoluut. En mijn allereerste lp die ik ooit gekregen heb, was Destiny van Jackson 5. 

EDWIN EVERS
Oh ja? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja. 

EDWIN EVERS
Heeft u hem nog? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ik heb hem ook nog, ja. 

EDWIN EVERS
En heeft u nog een pick-up? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Nee, helaas niet. 

EDWIN EVERS
Dit is het euvel dat veel mensen hebben. Zo'n enorme platenkast, maar geen pick-up meer. Het is wel weer hip hoor om plaatjes te draaien.

KONING WILLEM-ALEXANDER
Dat weet ik. Maar natuurlijk Michael Jackson, David Bowie, echt allemaal grootheden, Prince ook, allemaal grootheden natuurlijk. Uit de jaren zeventig en tachtig. 

EDWIN EVERS
En het is weer heel populair, jarentachtigmuziek. Ik weet niet of uw dochters een beetje opgevoed worden met die muziek. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Absoluut, ze genieten daarvan. Het is altijd leuk om die muziek weer terug te horen. En het is ook echt leuk om samen met je kinderen van dezelfde muziek te kunnen genieten. 

EDWIN EVERS
Ja, naar aanleiding van het 70-jarig bestaan van het COC, gaan we het hebben over de inclusieve samenleving. Ik ben benieuwd, hoe inclusief is Nederland eigenlijk?

KONING WILLEM-ALEXANDER
Op papier of in de werkelijkheid?

EDWIN EVERS
Nou, laten we beginnen met op papier. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Op papier hebben we natuurlijk fantastische wetgeving, inclusief artikel 1 van de grondwet, die onlangs nog is uitgebreid met discriminatie op het gebied van seksuele gerichtheid, wat er gek genoeg nog niet instond. Dus op papier hebben we echt hele goede antidiscriminatiewetgeving, die inclusiviteit bevordert. Helaas is het in de praktijk nog niet altijd het geval. En daar moeten we ook samen aan werken. En ik denk ook zeker vanuit mijn rol als Koning… In de eed die ik afgelegd heb bij de inhulding, heb ik gezworen dat ik de vrijheid en de rechten van alle Nederlanders en alle ingezetenen in het land zou beschermen. Dus dat is eigenlijk al… Ik heb al gezworen dat ik de inclusiviteit in Nederland op welke manier dan ook zou proberen te bevorderen. 

EDWIN EVERS
En op welke manier kunt u dat doen? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Uiteindelijk ben je als één persoon redelijk beperkt, maar je moet er wel altijd op wijzen waar de problemen liggen. En ook proberen door mensen aan te moedigen samen te werken, en dat komt natuurlijk met vertegenwoordigen en aanmoedigen en samenbinden, de drie belangrijke punten in het Koningschap, die zijn ook hier van toepassing. En door de juiste bezoeken af te leggen, door de juiste mensen bij elkaar te brengen, door ook op een gegeven moment goede projecten naar voren te brengen, goede voorbeelden te laten zien, en ook soms te benoemen dat het nog niet ver genoeg gaat en niet goed genoeg gaat. Ik denk dus ook heel erg dat immigranten in Nederland, ook mensen van de tweede, derde generatie van arbeidsmigranten, het echt nog heel moeilijk hebben, die alleen op basis van hun achternaam natuurlijk geweigerd worden, soms voor stages en sollicitatiegesprekken. Zolang dat dat het geval is, moeten we erop blijven wijzen dat iedereen in dit land dezelfde rechten heeft. En dezelfde plichten.

EDWIN EVERS
Ja, de podcast heet natuurlijk ‘Door de ogen van de Koning’. Maar we kijken in deze podcast ook een beetje door de ogen van andere mensen. Vragen van buitenaf, een blik van buitenaf, verwoord in een voice memo. Deze week komt die blik van buiten van Koen van Dijk. U bezocht in 2016 het COC, de grootste belangenorganisatie voor LHBTI'ers in Nederland. Van Dijk was destijds directeur van het COC en legde uit wat het bezoek betekende. 

KOEN VAN DIJK
In november 2016 bracht u ter gelegenheid van het 70-jarig staan van COC Nederland een bezoek aan de oudste LHBTI-beweging ter wereld. Mijn naam is Koen van Dijk en als toenmalig directeur bracht ik u in gesprek met krachtige activisten uit omgevingen waar de gelijkheid van LHBTI-personen soms nog moeilijk ligt. Ik weet nog goed wat een indruk het bezoek heeft gemaakt op de 18-jarige Nick, die op zijn MBO actie voert voor een school waar niet wordt gepest, een school waar iedereen zich veilig voelt. Hij vond het stoer dat de Koning op bezoek kwam. Volgens hem gaf het jongeren het gevoel dat ze zichzelf kunnen zijn. Want als zelfs de Koning dat vindt, wie kan daar dan wat tegen inbrengen? Ik dank u nogmaals voor het bezoek en vraag u hoe u ook in de toekomst jonge LHBTI-personen en anderen die zich ook in Nederland nog niet altijd veilig weten, een hart onder de riem zult blijven steken.

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja, dat zal natuurlijk uiteraard ook bij andere jubilea van het COC en andere organisaties zijn, die mensen vertegenwoordigen die zich nog niet helemaal veilig kunnen voelen in deze samenleving. Aan de andere kant hoop je ook heel erg dat een organisatie als COC uiteindelijk niet meer nodig is. Dat iedereen zich in Nederland, ongeacht afkomst, op welke manier dan ook veilig en vertrouwd kan voelen met elkaar. Maar dat is natuurlijk wel nog steeds utopie. En daarom is het werk van het COC en andere belangenverenigingen heel belangrijk om te doen en ook om te ondersteunen vanuit mijn positie.

EDWIN EVERS
En merkt u dat als u dan zo'n bezoek aflegt zoals bij het COC, dat het hier en daar nog moeizaam gaat met acceptatie? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Nou ja, je spreekt dus bij zo'n bezoek ook mensen die het dagelijks aan den lijve ondervinden. 

EDWIN EVERS
Wat zeggen die dan? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Het pestgedrag op scholen, het niet helemaal geaccepteerd worden. Op allerlei verschillende manieren is er nog wel discriminatie in Nederland, ook al hebben we hele goede wetgeving die het verbiedt, inclusief de grondwet. En zolang dat het geval is, zal ik me proberen in te blijven zetten om te zorgen, steeds duidelijk te maken, dat we nog niet klaar zijn als maatschappij. 

EDWIN EVERS
Er zijn onlangs in de Tweede Kamer vragen gesteld over de troonopvolger en of die zou kunnen trouwen met iemand van hetzelfde geslacht. Hoe heeft u die discussie ervaren? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
We hebben één huwelijk in Nederland. Die is open voor iedereen, behalve als je familie van elkaar bent, of je bent al getrouwd, of je bent minderjarig. En voor de rest staat het huwelijk open voor iedereen. 

EDWIN EVERS
Maar deze discussie ging natuurlijk ook vooral over erfopvolging met betrekking tot de troon. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja, maar uiteindelijk staat het huwelijk voor iedereen open. En hoe je daar dan mee omgaat als samenleving moet je op dat moment bepalen.

EDWIN EVERS
Ja, maar ik vroeg me ook af hoe heeft u die discussie gevolgd. U kijkt daar natuurlijk als Koning naar, maar dit ging ook gewoon over uw dochter die toen zeventien, achttien was. Wat doet u dat als vader? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Kijk, op een gegeven moment wordt er, dat is ook wel weer heel erg Nederlands, altijd weer een onderwerp gevonden om het volgende niveau te bediscussiëren. En dan zeg ik, ja, hou toch op jongens. Het gaat toch over een achttienjarige, waar hebben we het over? Maar aan de andere kant gaat het natuurlijk wel over iemand die in de troonopvolging zit en waarmee ook een formele band met het Koninkrijk is, dus ook met het parlement. En die hebben het recht overal te discussiëren waarover ze willen.

EDWIN EVERS
Maar ik voel nu bij u dat u heel erg zoiets heeft van: inderdaad, hou daar eens over op, laat dat kind met rust. Ik dacht, ik zeg het wel even voor u… 
Ja, we hebben het nu… De LHBTI+-gemeenschap komt natuurlijk hier ter sprake, maar goed, inclusiviteit gaat natuurlijk over veel meer dan dat. Is er qua diversiteit binnen de Dienst Koninklijk Huis iets veranderd de afgelopen, laten we zeggen, tien jaar? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja, ik denk dat er toch wel behoorlijke verschuivingen zijn. Op dit moment zijn bijvoorbeeld vier van de acht adjudanten vrouw. Voor het eerst zijn er vrouwelijke lakeien bijgekomen. En in elke provincie heb ik een kamerheer, dat is een erefunctie. Daar zijn ook drie van de twaalf vrouw. En die heten nog steeds kamerheer. 

EDWIN EVERS
Dat blijft kamerheer?

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja, dat is een hele grote discussie geweest. Maar je hebt ook raadsheren bij het hof en dat kunnen ook vrouwen zijn of mannen. 

EDWIN EVERS
Wat vinden die vrouwen daarvan? Het is toch raar? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja, het eerste was in Overijssel. We hebben het ook uitgebreid met haar besproken. Ze begrijpen het ook wel, het is geen enkel probleem. Dus ook in deze oude traditionele functies is ook diversiteit ingekomen. 

EDWIN EVERS
Maar nu gaat het dan over man-vrouw. Zijn er veel mensen hier met een biculturele achtergrond? Of stimuleert u dat?

KONING WILLEM-ALEXANDER
Het is een doelstelling binnen de Dienst Koninklijk Huis om zo inclusief en open mogelijk te zijn in het personeelsbeleid. Dus we proberen dat wel te stimuleren. Maar het blijft lastig, omdat je natuurlijk niet mensen kan dwingen te solliciteren. Maar de doelstelling is wel om zoveel mogelijk diversiteit, culturele achtergronden van alle mogelijkheden binnen het Dienst Koninklijk Huis aan te nemen en in dienst te hebben. 

EDWIN EVERS
Zoals gezegd al eerder, de titel van de podcast is ‘Door de ogen van de Koning’. Maar we kijken ook graag door de ogen van een kind. Ik heb Muck gevraagd of hij nog een leuke vraag voor u heeft. 

MUCK
Hallo, hallo, doet hij het? Hai Koning, als ik Koning ben, kunt u straks thuis blijven. Ik vroeg me alleen af, kan ik die Troonrede niet gewoon via Instagram geven? 

EDWIN EVERS
Ja, de Troonrede via Instagram. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja, maar het is dus vastgelegd in Nederland dat de Koning, of iemand namens de Koning, het beleid van de regering van het volgende jaar uitspreekt. Ten overstaan van de Verenigde Vergadering van de Staten-Generaal, dus de Eerste en de Tweede Kamer samen. En dat gebeurt op de derde dinsdag van september. Zo staat dat in de grondwet. Dus ja, je kan het wel op Instagram opnemen, maar je moet wel ook voldoen aan de grondwet, want daar heb je natuurlijk uiteindelijk je eed op afgelegd. En het is natuurlijk ook ceremonieel wat er bij Prinsjesdag komt kijken, wat gewoon het verbindende element van de Nederlandse samenleving ook verbeeldt. Het is ook heel belangrijk om daar samen te komen met de Verenigde Vergadering en alles wat eromheen gebeurt en daarna natuurlijk ook het presenteren van de begroting. Het is ook een ritueel. En rituelen zijn heel belangrijk, ook in de samenleving. 

EDWIN EVERS
Het was ooit op maandag, dacht ik, en is uiteindelijk verschoven naar de dinsdag. Hoe zat dat? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Dat is al heel lang geleden. Het parlement vergadert ook niet op maandag, omdat je degenen die op zondag niet mochten reizen vanwege godsdienstige redenen, de kans moet geven om op maandag te kunnen reizen om op tijd naar het parlement te gaan. 

EDWIN EVERS
Dat is van oudsher de reden dat het naar dinsdag verplaatst is?

KONING WILLEM-ALEXANDER
Daarom vergadert de Tweede Kamer in principe ook niet op maandag. Zodat mensen op maandag kunnen reizen om op dinsdag te kunnen vergaderen.

EDWIN EVERS
De Troonrede, dat was ook een keer de eerste keer dat u dat moest doen. Spannend? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Zeker. Maar dat was ook het jaar van de inhuldiging. Uiteindelijk was de toespraak bij de inhuldiging voor mij spannender dan de Troonrede. Natuurlijk ook omdat ik die zelf geschreven heb. En het zo'n markant moment is aan het begin van je Koningschap. Terwijl de Troonrede geschreven wordt door het kabinet. Voorgedragen door mij. Er vindt wel overleg plaats tussen mij en de minister-president over de inhoud en met name ook de vorm van de Troonrede. 

EDWIN EVERS
En oefent u dan vaak die Troonrede? 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Ja, natuurlijk. 

EDWIN EVERS
En wat is dan vaak? Leest u het twee, drie keer door? Het moet er natuurlijk gewoon vloeiend uitkomen. Het is een lap tekst. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
Het is een lap tekst, maar je moet het... Ik weet niet hoe vaak ik het van tevoren… Het aantal keren weet ik niet. Je leest het natuurlijk heel vaak van tevoren al door, waardoor je eigenlijk al weet wat er aan gaat komen. En dan ga je het op een gegeven moment echt hardop voor beginnen te dragen.

EDWIN EVERS
2016, voorbijgevlogen weer, hè?

KONING WILLEM-ALEXANDER
Absoluut.

EDWIN EVERS
Ik wil u bedanken en graag tot in 2017. 

KONING WILLEM-ALEXANDER
We gaan er weer voor zitten.