Toespraak van Koningin Máxima tijdens bijeenkomst en webinar in het kader van het Pact ‘Op weg naar een schuldenzorgvrij Nederland’, Paleis Noordeinde
Dames en heren,
Hartelijk welkom op Paleis Noordeinde, en vooral ook: hartelijk welkom aan iedereen in het hele land die digitaal met ons meedoet. Van Groningen tot Maastricht en van Middelburg tot Enschede.
Niet alleen de wethouders. Maar ook onze onmisbare partners. Energiebedrijven. De banken. Zorgverzekeraars. Woningcorporaties.
De Belastingdienst. UWV. NIBUD. En alle anderen.
Zeven maanden geleden zouden we hier bij elkaar komen om een Pact voor een schuldenzorgvrij Nederland te sluiten. De urgentie daarvan is nu nog veel hoger geworden.
Covid-19 heeft een ongekende impact op de financiële positie van miljoenen huishoudens. Vóór de coronapandemie hadden 1,4 miljoen huishoudens betalingsachterstanden. Als we niets doen, gaat het volgend jaar naar schatting om circa 2,25 miljoen huishoudens.
Daarvan is meer dan 40 procent problematisch. Dat worden dus bijna een miljoen huishoudens met problematische schulden!
De groep mensen met risico’s op schulden wordt door corona groter en diverser. Mensen die zich vorig jaar nog prima konden redden, zitten nu in de zorgen. ZZP’ers zonder opdrachten. Flexwerkers zonder werk. Jongeren zonder perspectief op een stage of een baan. Ondernemers die vrezen voor de toekomst van hun bedrijf.
Het geldt niet voor alle ondernemers, maar in een aantal sectoren is de nood heel hoog. In de horeca,
de detailhandel en de cultuur zijn omzetverliezen van 70 tot 80 procent.
Een derde van alle huishoudens heeft onvoldoende buffers om dit soort tegenslagen op te vangen. De gevolgen kunnen ernstig zijn in het persoonlijk leven van mensen. Problematische schulden brengen vaak angst, stress, schaamte en isolement.
Maar ook voor ons als samenleving is dit een probleem. De maatschappelijke kosten van problematische schulden bedragen volgens het NIBUD 11 miljard euro per jaar; meer dan al deze schulden bij elkaar geteld.
Het beste is natuurlijk als we schulden voorkomen. Financiële educatie is daarbij essentieel.
En als mensen dan toch in de schulden komen, dan moeten ze snel en efficiënt worden geholpen. Mensen lopen veel te lang rond met hun zorgen over schulden – gemiddeld vijf jaar lang. De situatie is dan vaak heel ernstig geworden. We zien het aan de cliënten in de schuldhulpverlening. Hun gemiddelde schuld is opgelopen tot 43.000 euro. En ze hebben wel 13 verschillende schuldeisers.
We weten dat hierop een groot taboe heerst. Bijna 70 procent van de huishoudens met risicovolle schulden blijft te lang onzichtbaar. Daarom is het zo belangrijk dat we samen het taboe doorbreken! Hoe eerder mensen om hulp durven vragen, hoe groter de kans dat hun schulden controleerbaar blijven en hoe meer ze grip houden op hun situatie.
Nu we een nieuwe golf aan schuldenproblematiek aan zien komen, moeten we samen alles op alles zetten om het probleem in te dammen.
Het is nog niet te laat.
Gemeenten hebben een belangrijke taak op dit gebied. U staat dichtbij de mensen en kunt de lokale situatie het best beoordelen.
Maar dat betekent gelukkig niet dat U er als gemeente alleen voor staat! Er is heel veel wat U van elkaar kunt leren. Op veel plekken worden methoden gebruikt die in de praktijk succes blijken te hebben. Het is niet nodig dat iedereen opnieuw het wiel uitvindt.
Door methoden die succesvol zijn te delen en op te schalen, kunnen we samen méér mensen helpen. Efficiënter, sneller en beter.
Eén van de methoden die werkt is de Nederlandse Schuldhulp Route. Doel is te voorkomen dat kleine schulden grote schulden worden. Iedereen die meedoet kan snel de hulp krijgen die bij zijn situatie past, van een budget-app tot een professionele hulpverlener. Hiermee zijn al vele duizenden mensen geholpen in Hoogeveen, Breda, Soest, Delft, Zoetermeer en nog veel meer gemeenten.
Een tweede aanpak met goede resultaten is Collectief Schuldregelen. Doel is om problemen sneller op te lossen, met minder papierwerk. Bij één schulddossier gaan gemiddeld wel 60 brieven heen en weer tussen schuldeisers, mensen met schulden en hulpverleners. Dat is ingewikkeld en duurt maanden.
Het kan sneller en beter als de gemeente vooraf met schuldeisers afspraken maakt over de afhandeling van openstaande schulden. De schuldeiser gaat op basis van die afspraken vooraf akkoord met een voorstel voor schuldregeling. In Den Haag en Amsterdam zijn hiermee al goede ervaringen opgedaan.
Een derde initiatief is De VoorzieningenWijzer. Een consulent van de gemeente, woningcorporatie of welzijnsorganisatie komt thuis langs en brengt tijdens een persoonlijk gesprek in kaart waarop iemand recht heeft. Daarvoor heeft hij een app die alle regelingen en toeslagen kent. De aanvraag gebeurt direct. Zo zijn al meer dan 9.000 huishoudens geholpen aan een gemiddelde besparing van 500 euro netto per jaar.
Dit zijn nog niet alle methoden. Ik wil ook graag de Doorbraakmethode en het JongerenPerspectief Fonds noemen. Bij al deze methoden is samenwerking de sleutel. Gemeenten met bedrijfsleven, met maatschappelijke organisaties en met andere overheden.
Laten we elkaars kennis, kracht en innovatie beter gaan benutten. Dat is het doel van SchuldenLabNL, in samenwerking met de lokale Schuldenlabs.
Ik vind het geweldig dat U als wethouders dit Pact heeft bekrachtigd. Het Pact omvat drie dingen:
- zoveel mogelijk gebruik maken van een of meer van de methoden die bewezen effectief zijn,
- zoveel mogelijk samenwerking,
- en resultaten meten en delen, zodat we samen steeds effectiever worden.
Ik hoop natuurlijk dat we er samen in gaan slagen nog veel meer gemeenten enthousiast te maken. Onze ambitie is dat alle gemeenten gaan meedoen en dat we heel Nederland schuldenzorgvrij maken en houden. Dit is nog maar het begin.
Maar vandaag zetten we wel een heel grote stap op weg naar ons doel.
De coronacrisis raakt iedereen, maar mensen die financieel kwetsbaar zijn voelen de gevolgen extra sterk.
Laten we voorkomen dat deze mensen wegzakken in angst en isolement door zorgen over schulden. Laten we mensen weer hoop geven, en moed om verder te gaan, zodat ze het leven weer durven omarmen!
Dank U wel.