De Koninklijke grafkelder in de Nieuwe Kerk in Delft is sinds de bijzetting van Willem van Oranje de laatste rustplaats voor leden van het Huis Oranje-Nassau.
De grafkelder bestaat uit drie gedeelten. De oudste grafkelder bevindt zich direct onder het grafmonument van Willem van Oranje in het koor van de kerk. In 1822 werd de tweede grafkelder in gebruik is genomen, die zich achter de oude grafkelder bevindt. In 2022 werd de derde grafkelder opgeleverd, die zich ten zuidoosten van de oudste grafkelder bevindt.
De ingang van de grafkelder bevindt zich voor het koor. De ingang wordt bedekt door een grote grafsteen, waarin het wapen van Oranje-Nassau is uitgehouwen en in het Latijn de tekst "Hier verwacht Willem I, de Vader des Vaderlands, de wederopstanding" staat.
Monumenten en gedenktekens
De belangrijkste bezienswaardigheid in de Nieuwe Kerk is het grafmonument ter nagedachtenis aan Willem van Oranje, de Vader des Vaderlands. Het werd in opdracht van de Staten-Generaal tussen 1614 en 1622 gebouwd en is ontworpen door Hendrick de Keyser.
Prins Willem van Oranje was stamvader van het Huis Oranje-Nassau en de eerste leider in de opstand van de Republiek der Verenigde Nederlanden tegen de Koning van Spanje. De Prins werd 10 juli 1584 in Delft vermoord. Willem van Oranje kon niet in het familiegraf van de Oranjes in Breda worden bijgezet, omdat die stad in handen was van de Spanjaarden. Daarom werd hij bijgezet in de Nieuwe Kerk in Delft.
Verder bevindt zich in de Nieuwe Kerk het praalgraf van Hugo de Groot en zijn er vele gedenktekens van hier rustende leden van het Huis Oranje-Nassau.
In de koninklijke grafkelders onder en achter het mausoleum van Willem van Oranje bevinden zich de stoffelijke overblijfselen van de volgende leden van het Huis van Oranje-Nassau:
Prins Willem I: geboren 24-04-1533, gestorven 10-07-1584, bijgezet 03-08-1584
Louise de Coligny, echtgenote van prins Willem I: geboren 23-09-1555, gestorven 13-11-1620, bijgezet 24-05-1621
Elisabeth, dochter van prins Frederik Hendrik: geboren 04-08-1630, gestorven 04-08-1630, bijgezet 18-08-1630
Isabella Charlotte, dochter van prins Frederik Hendrik: geboren 28-04-1632, gestorven april 1642, bijgezet onbekend
Prins Frederik Hendrik: geboren 29-01-1584, gestorven 14-03-1647, bijgezet 10-05-1647
Catharina Belgica, dochter van prins Willem I, echtgenote van de graaf van Hanau-Münzenberg: geboren 03-07-1578, gestorven 12-04-1648, bijgezet 05-05-1648
Amalia van Solms-Braunfels, echtgenote van prins Frederik Hendrik: geboren 31-08-1602, gestorven 08-09-1675, bijgezet 21-12-1675
Prins Willem II: geboren 27-05-1626, gestorven 06-11-1650, bijgezet 08-03-1651
Doodgeboren dochter van prins Willem IV: gestorven 19-12-1736, bijgezet 22-12-1736
Prins Willem IV: geboren 01-09-1711, gestorven 22-10-1751, bijgezet 04-02-1752
Anna van Groot-Brittannië en Ierland, echtgenote van prins Willem IV: geboren 02-11-1709, gestorven 12-01-1759, bijgezet 23-02-1759
George, zoon van Carel Christiaan, Vorst van Nassau-Weilburg: geboren 18-12-1760, gestorven 27-05-1762,bijgezet 01-07-1762
Doodgeboren dochter van Carel Christiaan, Vorst van Nassau-Weilburg: gestorven 15-10-1767, bijgezet 24-10-1767
Zoon van prins Willem V: geboren 23-03-1769, gestorven 24-03-1769, bijgezet 28-03-1769
Frederik, zoon van prins Willem V: geboren 15-02-1774, gestorven 06-01-1799, bijgezet 03-07-1896
Pauline, dochter van koning Willem I: geboren 01-03-1800, gestorven 22-12-1806, bijgezet 07-04-1911
Prins Willem V: geboren 08-03-1748, gestorven 09-04-1806, bijgezet 29-04-1958
Louise, dochter van prins Willem V en echtgenote van de Erfprins van Brunswijk-Wolfenbüttel: geboren 28-11-1770, gestorven 15-10-1819, bijgezet 26-10-1819
Wilhelmina van Pruisen, echtgenote van prins Willem V: geboren 07-08-1751, gestorven 09-06-1820, bijgezet 27-11-1822
Ernst Casimir, zoon van koning Willem II: geboren 21-05-1822, gestorven 22-10-1822, bijgezet 11-05-1860
Willem, zoon van prins Frederik: geboren 06-07-1833, gestorven 01-11-1834, bijgezet 05-11-1834
Wilhelmina van Pruisen, echtgenote van koning Willem I: geboren 18-11-1774, gestorven 12-10-1837, bijgezet 26-10-1837
Koning Willem I: geboren 24-08-1772, gestorven 12-12-1843, bijgezet 02-01-1844
Frederik, zoon van prins Frederik: geboren 22-08-1836, gestorven 23-01-1846, bijgezet 28-01-1846
Alexander, zoon van koning Willem II: geboren 02-08-1818, gestorven 20-02-1848, bijgezet 21-04-1848
Koning Willem II: geboren 06-12-1792, gestorven 17-03-1849, bijgezet 04-04-1849
Maurits, zoon van koning Willem III: geboren 15-09-1843, gestorven 04-06-1850, bijgezet 10-06-1850
Anna Paulowna van Rusland, echtgenote van koning Willem II: geboren 18-01-1795, gestorven 01-03-1865, bijgezet 17-03-1865
Louise van Pruisen, echtgenote van prins Frederik: geboren 01-02-1808, gestorven 06-12-1870, bijgezet 21-12-1870
Amalia van Saksen-Weimar-Eisenach, echtgenote van prins Hendrik: geboren 20-05-1830, gestorven 01-05-1872, bijgezet 17-05-1872
Sophie van Wurtemberg, echtgenote van koning Willem III: geboren 17-06-1818, gestorven 03-06-1877, bijgezet 20-06-1877
Hendrik, zoon van koning Willem II: geboren 13-06-1820, gestorven 13-01-1879, bijgezet 25-01-1879
Willem, zoon van koning Willem III: geboren 04-09-1840, gestorven 11-06-1879, bijgezet 26-06-1879
Frederik, zoon van koning Willem I: geboren 28-02-1797, gestorven 08-09-1881, bijgezet 23-09-1881
Alexander, zoon van koning Willem III: geboren 25-08-1851, gestorven 21-06-1884, bijgezet 17-07-1884
Koning Willem III: geboren 19-02-1817, gestorven 23-11-1890, bijgezet 04-12-1890
Emma van Waldeck-Pyrmont, Koningin-Regentes, echtgenote van koning Willem III: geboren 02-08-1858, gestorven 20-03-1934, bijgezet 27-03-1934
Hendrik van Mecklenburg-Schwerin, echtgenoot van koningin Wilhelmina: geboren 19-04-1876, gestorven 03-07-1934, bijgezet 11-07-1934
Prins Claus, echtgenoot van Koningin Beatrix: geboren 6 september 1926, gestorven 6 oktober 2002, bijgezet 15 oktober 2002
Koningin Juliana: geboren 30 april 1909, gestorven 20 maart 2004, bijgezet 30 maart 2004
Prins Bernhard, echtgenoot van Koningin Juliana: geboren 29 juni 1911, gestorven 1 december 2004, bijgezet 11 december 2004
Verder bevinden zich nog drie stoffelijke overschotten in de grafkelder, te weten:
Henriëtte Amalia, dochter van prins Frederik Hendrik: geboren 26-10-1628, gestorven ??-12-1628, bijgezet onbekend
Hendrik Lodewijk, zoon van prins Frederik Hendrik: geboren 30-11-1639, gestorven 29-12-1639, bijgezet onbekend
Lodewijk, prins van Bohemen, zoon van Keurvorst Frederik V van de Palts, Koning van Bohemen (1619-1620) en Prinses Elisabeth, dochter van Koning Jacobus I van Engeland
Sinds de bijzetting van Willem van Oranje in 1584 rusten alle leden van het Huis van Oranje-Nassau met hun echtgenoten in de grafkelder van de Nieuwe Kerk te Delft. Ook zijn twee kinderen van Prinses Carolina van Oranje-Nassau, gehuwd met de vorst van Nassau-Weilburg, in de Koninklijke grafkelder bijgezet (13 en 14).
Niet bijgezet zijn:
Philips Willem (1554-1619), oudste zoon van Prins Willem, die te Diest (België) in de St. Sulpicekerk werd begraven.
Mary Stuart I (1631-1660), echtgenote van Prins Willem II, die in de Westminster Abbey in Londen is bijgezet.
Koning-Stadhouder Willem III (1650-1702) en zijn echtgenote Mary Stuart II (1662-1695) die als Koning en Koningin van Engeland, Schotland en Ierland in de Westminster Abbey in Londen rusten.
Henriëtte gravin d'Oultremont de Wégimont (1792-1864). Zij was na de troonsafstand van Koning Willem I met hem gehuwd en is bijgezet te Wégimont, België.
Alle prinsessen uit het Huis Oranje-Nassau die in andere vorstenhuizen zijn gehuwd zijn niet in Delft bijgezet, met uitzondering van de prinsessen Catharina Belgica (7) en Louise (19).
Commissaris Koninklijke grafkelder
De burgemeester van Delft is commissaris van de Koninklijke grafkelder. De burgemeester inspecteert de kelder één keer per jaar en zorgt ervoor dat de leden van de Koninklijke familie de grafkelder kunnen bezoeken. De grafkelder is niet opengesteld voor publiek.
